Subskrybuj nas na Youtube
Rząd nie zakłada zmian w obecnej strukturze organów podatkowych I i II instancji. A jednak są obawy o naruszenie konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania
Chodzi o projekt zmiany ustawy o służbie cywilnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2739). Pierwsze jego czytanie odbyło się w Sejmie 26 września 2014 r. Wątpliwości wzbudza szczególnie planowana zmiana ustawy o urzędach i izbach skarbowych.
Rząd nie zakłada likwidacji urzędów skarbowych, ale przewiduje konsolidację na poziomie województwa izby skarbowej i podległych urzędów skarbowych w jedną jednostkę budżetową. Pracom nad projektem towarzyszą obawy o zachwianie czy też naruszenie konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania.
W uzasadnieniu projektu czytamy, że celem zmian jest transformacja polskiej administracji podatkowej, zwiększenie jej wydajności, przejrzystości i szybkości działania. Poprawić się ma efektywność funkcjonowania wszystkich jej jednostek. Do osiągnięcia tego celu ma doprowadzić właśnie konsolidacja zadań realizowanych przez izby i urzędy skarbowe.
Dwie struktury w jednym urzędzie
Nowelizacja zakłada utworzenie jednego urzędu – jednostki budżetowej na poziomie województwa, której kierownikiem będzie dyrektor izby skarbowej. Połączenie ma jednak odnosić się wyłącznie do procesów pomocniczych – spraw organizacyjno-finansowych. Tym samym konsolidacja ma objąć obsługę finansową i kadrową urzędu, zarządzanie majątkiem, remonty, inwestycje, zamówienia publiczne, obsługę informatyczną, audyt, kontrolę zarządczą, zarządzanie jakością, informacje prawnie chronione i bhp. Dyrektor izby skarbowej stanie się pracodawcą osób dotychczas zatrudnionych w urzędzie.
Bez zmian mają pozostać zadania realizowane przez naczelników urzędów skarbowych jako organy podatkowe pierwszej instancji i organy egzekucyjne oraz dyrektorów izb skarbowych działających jako organy nadzoru i organy podatkowe drugiej instancji. Urzędy nadal działać będą jako finansowe organy postępowania przygotowawczego, a izby skarbowe jako organy nadzoru nad nimi. W zakresie spraw realizowanych przez naczelników dyrektorzy izb skarbowych nie będą mogli wydawać poleceń w sprawach indywidualnych. Projekt zatem – jak wskazuje wnioskodawca – nie zakłada likwidacji urzędów skarbowych i zmian w aktualnej strukturze organów podatkowych I i II instancji.
Jednak mimo wszystko projektowana konsolidacja wywołuje wątpliwości. Uwagi zgłaszane na etapie konsultacji publicznych dotyczą głównie naruszenia zasady dwuinstancyjności. Struktura organów I i II instancji połączonych w jednej jednostce organizacyjnej może bowiem spowodować – zdaniem krytyków – uznanie orzeczenia II instancji za wydane z rażącym naruszeniem prawa.
Zależność służbowa i finansowa
Co prawda wprowadzono mechanizmy zapewniające naczelnikom merytoryczne kierowanie urzędem, jednakże ukształtowanie pozycji urzędów jako podległych izbom skarbowym może powodować naruszenie wspomnianej zasady. Zwraca się również uwagę na zależność służbową pracowników i zależność finansową urzędu, co może negatywnie wpływać na kształt prac organu, a także ocenę organu przez podatników.
Wnioskodawca odpiera zarzuty i wątpliwości, twierdząc, że pozostawienie naczelnika urzędu jako organu podatkowego I instancji zapewni przestrzeganie zasady dwuinstancyjności postępowania. Zasada rozstrzygania sprawy przez dwa niezależne organy nie ulegnie zmianie, a dyrektor izby skarbowej nie może ingerować w sposób realizacji zadań powierzonych naczelnikowi. Podkreśla się dodatkowo, że dyrektor izby skarbowej będzie wykonywać czynności z zakresu prawa pracy, jest przecież organem zarządzającym jednostki organizacyjnej – pracodawcy w rozumieniu art. 3 kodeksu pracy. Niezmienione pozostaną natomiast zasady i tryb powoływania na stanowisko naczelnika, co pozostaje kompetencją ministra finansów.
Wprowadzenie nowych przepisów ma na celu zmianę w zakresie organizacyjnego funkcjonowania urzędów i izb. Faktyczne pozostawienie organów I i II instancji, jak również utrzymanie trybu powoływania na stanowisko naczelnika urzędu i wprowadzenie mechanizmów uniemożliwiających dyrektorowi izby skarbowej ingerowanie w zadania powierzone ustawą naczelnikowi urzędu – wszystko to zmierza do rzeczywistego zachowania zasady dwuinstancyjności.
Nie ulega jednak wątpliwości, że dopiero praktyka może przynieść odpowiedź na pytanie dotyczące funkcjonowania organów w nowym układzie. A konieczność zmierzenia się z nowym wyzwaniem czeka również sądy.
WIĘCEJ W TYGODNIKU
Podatki i Księgowość w artykule: „Czy zagrożona jest dwuinstancyjność postępowania”
Tylko dla prenumeratorów