Subskrybuj nas na Youtube
Wynajmowałem sporadycznie mieszkanie studentom, nie informując o tym urzędu skarbowego. Nie płaciłem też – oczywiście – podatku od wynajmu. A teraz dostałem wezwanie do kontroli podatkowej i zastanawiam się, jaka kara może mnie spotkać – pyta pan Waldemar.
/>
Zapominalskich, którzy nie zgłaszają do urzędu skarbowego uzyskiwanego z wynajmu dochodu, mogą spotkać dotkliwe sankcje. Jeżeli ktoś uchyla się od opodatkowania, nie ujawniając jego przedmiotu lub podstawy albo nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, to jego działanie jest przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym. Kwalifikacja czynu zabronionego (tak urzędowo nazywa się przestępstwo lub wykroczenie) uzależniona jest od wartości niezapłaconego podatku i kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 1680 zł).
Jeżeli wartość niezapłaconego podatku nie przekroczyła pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 8400 zł, czyn będzie wykroczeniem skarbowym obciążonym łagodniejszymi sankcjami. Na podatnika może zostać nałożona kara grzywny określona kwotowo. Wymierzana jest w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że w 2014 r. najniższa grzywna za wykroczenie skarbowe wynosi 168 zł, a najwyższa – 33 600 zł.
Karę grzywny zwykle nakłada się w postaci mandatu karnego. Można jednak nałożyć go wyłącznie wtedy, gdy sprawca i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a także wtedy, gdy nie zachodzi potrzeba wymierzenia surowszej kary, bowiem nie może on przekraczać podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli 3360 zł. I kolejny warunek – sprawca wykroczenia skarbowego musi wyrazić zgodę na przyjęcie mandatu, inaczej wnoszony jest do sądu akt oskarżenia.
Są dwa rodzaje mandatów karnych – gotówkowy, wydany ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio urzędowi, który ją nałożył, oraz kredytowany, wydawany za potwierdzeniem odbioru ukaranemu, czyli z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.
Mandatem karnym gotówkowym może być nałożona kara grzywny jedynie na osobę czasowo przebywającą na terytorium Polski, która nie ma stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu w kraju, a także na osobę, która czasowo opuszcza kraj.
Jeżeli wartość niezapłaconego podatku będzie wyższa niż pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia, czyn będzie przestępstwem skarbowym – z surowszymi sankcjami. Na podatnika może zostać nałożona kara grzywny liczona w stawkach dziennych. Najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Wysokość stawki dziennej nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Kwotę grzywny uzyskuje się przez przemnożenie ustalonej liczby stawek przez wysokość jednej stawki. Sąd w tym roku wymierza najniższą grzywnę w wysokości 560 zł, najwyższą w wysokości 16 128 000 zł. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody karanego, jego sytuację osobistą, rodzinną, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Za przestępstwo skarbowe grozi także kara ograniczenia lub pozbawienia wolności. Może ona trwać najkrócej 5 dni, najdłużej – 5 lat i wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.
Aby złagodzić konsekwencje, pan Waldemar może skorzystać z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności stosowanego zarówno przy wykroczeniu, jak i przestępstwie skarbowym. Może to zrobić nawet, gdy postępowanie jest już prowadzone i dostał wezwanie do urzędu skarbowego, ale zanim zostanie wniesiony akt oskarżenia. Do urzędu skarbowego należy złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (spełnia on taką funkcję jak akt oskarżenia). Urząd skarbowy jest obowiązany pouczyć sprawcę o prawie złożenia takiego wniosku. Można go złożyć na piśmie albo ustnie do protokołu. Nie uniknie zapłacenia wymaganego podatku (z odsetkami) ani grzywny i zryczałtowanych kosztów postępowania karnego. Ale jeśli sąd, do którego urząd skarbowy skieruje wniosek, zezwoli na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności – wyrok nie będzie podlegał wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.
Uwaga! Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest czym innym niż czynny żal. Ścieżek tych nie należy mylić, ponieważ stosuje się je na różnych etapach postępowania i pozwalają osiągnąć różne cele. Czynny żal, czyli skarga na samego siebie, jest możliwa tylko wtedy, gdy postępowanie nie zostało wszczęte i urząd skarbowy nie wie o popełnieniu przewinienia. Pozwala też uniknąć kary za przestępstwo (podatek i odsetki trzeba zapłacić).
Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Po jego upływie nie można domagać się zapłaty zobowiązania.
PORADA EKSPERTA
W przypadku niezapłacenia podatku w terminie urząd może wydać decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego (opodatkowanego na zasadach ogólnych według skali podatkowej wynoszącego 18 proc. lub 32 proc.) wraz odsetkami za zwłokę. Odsetki naliczane są za okres od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku, obecnie stawka wynosi 10 proc. Nie ma możliwości opodatkowania takiego (nieujawnionego) najmu w sposób preferencyjny, np. ryczałtem 8,5 proc. czy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej –19-proc. podatkiem liniowym. Te formy opodatkowania wymagają bowiem uprzedniego zgłoszenia do urzędu skarbowego przed rozpoczęciem najmu, co w przypadku nieujawnionego najmu nie jest możliwe.
To, w jaki sposób zapłacimy karny podatek, zależy od tego, w jakim momencie roku zostaniemy skontrolowani. Jeśli kontrola będzie miała miejsce w trakcie roku podatkowego – urząd skarbowy może wydać decyzję określającą wysokość zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy, które powinny zostać uiszczone przez podatnika wraz z odsetkami za zwłokę. Natomiast po zakończeniu roku podatnik powinien wykazać dochód z tego tytułu w deklaracji PIT-36, a więc razem z pozostałymi dochodami opodatkowanymi według skali (np. z tytułu umowy o pracę).
Jeśli kontrola będzie prowadzona po zakończeniu danego roku podatkowego, za który została wcześniej złożona deklaracja PIT-36, urząd również będzie mógł wydać decyzję określającą wysokość podatku dochodowego, który powinien zostać uiszczony przez podatnika wraz z odsetkami za zwłokę. Podatnik powinien także skorygować deklarację PIT-36 dotyczącą wskazanego okresu (sumując dochód z najmu z innymi dochodami opodatkowanymi według skali). Dodatkowo mogą być nałożone kary określone w kodeksie karnym skarbowym, np. grzywna. Podatnik ma możliwość ich uniknięcia, jeżeli powiadomi urząd skarbowy o popełnieniu czynu zabronionego i ujawni istotne okoliczności z tym związane, tj. wyrazi czynny żal. Niestety, nie uchroni się przed sankcjami, jeśli urząd miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego oraz po rozpoczęciu czynności służbowych – przeszukania, lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynności te nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania.
Podstawa prawna
Art. 12–19, art. 53 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.).