Taki będzie skutek regulacji wprowadzonych od 1 lipca br. przez ustawę z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 694). Nowelizacja ta zawierała wiele zmian w akcyzie, m.in. w zakresie podatku pobieranego od samochodów osobowych, w tym szeroko omawiane na łamach DGP regulacje dotyczące opodatkowania przeróbek konstrukcyjnych.

Nie tylko przeróbki

Od lipca obowiązuje też art. 100 ust. 1a pkt 2 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym; t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1093), zgodnie z którym opodatkowane zostało „nabycie lub posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b albo ust. 2, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony”. Innymi słowy, podatek powinien uiścić nabywca (posiadacz) auta, od którego sprzedawca nie zapłacił daniny, co zostało potwierdzone w trakcie kontroli skarbówki.
Obowiązek podatkowy z tego tytułu:
  • powstanie z chwilą nabycia lub wejścia w posiadanie auta (art. 101 ust. 4a pkt 2 ustawy o podatku akcyzowym) albo
  • powstanie w momencie, gdy taką sytuację odkryje fiskus (art. 101 ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym) – jeśli nie można ustalić chwili nabycia lub wejścia w posiadanie, albo
  • powstał już 1 lipca br., jeśli samo nabycie lub wejście w posiadanie auta miało miejsce przed tą datą (art. 26 nowelizacji z 30 marca br.).
W tym ostatnim przypadku oznacza to, że obowiązek podatkowy powstał 1 lipca br., nawet jeśli sprzedawca miał obowiązek zapłacić daninę lata temu, co potwierdza samo Ministerstwo Finansów. [stanowisko] Co to w praktyce oznacza dla posiadaczy auta? Jeśli posiadali je przed 1 lipca br. i nie mogli go zarejestrować, to powinni jak najszybciej, tj. do 15 lipca br., złożyć deklarację AKC-US i do końca miesiąca zapłacić podatek według zasad ogólnych, czyli stawek 3,1 proc. bądź 18,6 proc. (gdy pojemność silnika auta przekracza 2 tys. cm sześc.). Podstawą opodatkowania będzie pomniejszona o kwotę VAT i akcyzy średnia wartość rynkowa pojazdu z 1 lipca br.
W przypadku nabycia lub posiadania takiego samochodu po 1 lipca br. zasada będzie podobna, a więc deklarację i daninę trzeba będzie uiścić odpowiednio po zakupie „trefnego auta” – więc w praktyce, gdy nabywca dowie się, że od samochodu nie została zapłacona wcześniej akcyza.

Stanowisko Ministerstwa Finansów z 7 lipca 2021 r. dla DGP

Wprowadzany od 1 lipca br. obowiązek podatkowy w akcyzie od samochodów, opodatkowujący z tytułu nabycia lub posiadania samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju (od którego akcyza nie została zapłacona), jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu (pierwszej sprzedaży samochodu osobowego importowanego lub nabytego wewnątrzwspólnotowo), jest uzupełnieniem dotychczasowego katalogu czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą w przypadku samochodów osobowych. Rozwiązanie to ma na celu umożliwienie zapłaty podatku akcyzowego nabywcy lub posiadaczowi samochodu osobowego, gdy w rzeczywistości okaże się, że od nabytego lub posiadanego samochodu nie została zapłacona akcyza z tytułu wcześniejszych czynności i nie można ustalić podmiotu, który dokonał pierwszej sprzedaży importowanego lub nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu albo dalszej jego sprzedaży. Przed wprowadzeniem tej regulacji takie podmioty nie mogły zarejestrować samochodu, ponieważ nie mogły uzyskać dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy.
Jednocześnie wprowadzony art. 26 ustawy z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw reguluje sytuacje dotyczące podmiotów, które już w dniu wejścia w życie nowych regulacji posiadają samochód osobowy nabyty jeszcze przed 1 lipca 2021 r., od którego nie została zapłacona akcyza na terytorium kraju oraz nie można ustalić podmiotu dokonującego wcześniej czynności podlegającej opodatkowaniu. Wówczas obowiązek podatkowy z tytułu nabycia lub posiadania takiego samochodu osobowego powstanie 1 lipca 2021 r. Oznacza to, że nawet jeżeli samochód został zakupiony dawno temu, to po spełnieniu warunków, o których mowa powyżej, organy podatkowe będą mogły od niego pobrać akcyzę. Dzięki temu posiadacz takiego samochodu będzie mógł go zarejestrować, co dotychczas nie było możliwe.
Organy KAS prowadzą regularnie kontrole, w tym kontrole prawidłowości opodatkowania samochodów osobowych podatkiem akcyzowym. Strategia kontroli celno-skarbowej opiera się na wynikach analizy ryzyka. Liczbę i zakres przeprowadzanych kontroli celno-skarbowych warunkują wskazania analizy ryzyka odnośnie do prawdopodobieństwa wystąpienia nieprawidłowości. Takie podejście daje możliwość ukierunkowania kontroli w obszary o podwyższonym poziomie ryzyka, co przekłada się na skuteczność działań kontrolnych.
Ułatwienia dla podatników
Nowy przepis likwiduje kłopotliwą „dziurę legislacyjną”, z jaką spotykali się kupujący w dobrej wierze auto, którzy zaufali sprzedawcy, że ten zapłacił już akcyzę. Po czasie okazało się to jednak nieprawdą. W takim wypadku nabywca nie mógł zarejestrować auta zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 6a ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 450). Z kolei bez rejestracji auta nie mógł go używać. W takiej sytuacji naturalnym rozwiązaniem jest chęć sprzedaży „trefnego samochodu”. Nadal problemem jest jednak to, że nie została opłacona akcyza. Wydawałoby się, że rozwiązaniem mógłby być art. 100 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym, zgodnie z którym opodatkowana jest sprzedaż auta „następująca po sprzedaży, o której mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony”. Niestety, nawet w takiej sytuacji posiadacz pojazdu nie mógł zapłacić daniny, co potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 26 stycznia 2021 r. (nr 0111-KDIB3-3.4013.223.2020.2.JS). Jego zdaniem w sytuacji gdy samochód podlega już opodatkowaniu akcyzą z tytułu wcześniejszej czynności (w tym przypadku z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego auta przez nabywcę, który określił i zadeklarował należną akcyzę), to kolejne czynności (np. kolejna sprzedaż przed pierwszą rejestracją pojazdu w Polsce) nie będą już opodatkowane. Nabywca nie mógłby więc uregulować akcyzy i uzyskać potwierdzenia płatności, które pozwoliłoby zarejestrować pojazd. Nowelizacja ma wyeliminować ten problem. [opinia]

opinia eksperta - Wojciech Kieszkowski doradca podatkowy i partner w SOLVEO Advisory

Nowe przepisy likwidują absurd

Nowe zasady opodatkowania nabycia lub posiadania samochodów osobowych od lat funkcjonują wpodobnej formule względem wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Wmoim przekonaniu przepisy mogą być korzystne dla nabywców samochodów. Do tej pory, wprzypadku braku możliwości uzyskania potwierdzenia zapłaty akcyzy, nie mogli też zarejestrować posiadanego auta. Problem był jak najbardziej rzeczywisty, co potwierdza interpretacja indywidualna z26 stycznia 2021 r. (nr 0111-KDIB3-3.4013.223.2020.2.JS). Sytuacje, wktórych nabywca został oszukany przez sprzedawcę co do opłacenia podatku inie może wzwiązku ztym zarejestrować pojazdu, nie były zapewne rzadkością. Jeśli zaś chciałby sprzedać samochód, którego nie może zarejestrować, zostałby uznany za podatnika zgodnie zart. 100 ust. 2 ustawy opodatku akcyzowym. Innymi słowy, ktoś zapłacił za auto, ale nie może zniego korzystać, co likwidują właśnie nowe zasady.
Oczywiście jest też druga strona medalu, bo organy podatkowe będą mogły określać moment powstania obowiązku podatkowego ztytułu nabycia lub posiadania takiego auta inie można wykluczyć, że wykorzystają takie kompetencje wtrakcie kontroli. Przykładowo wodniesieniu do aut „pozornie nieosobowych”, które po czasie zostaną uznane za opodatkowane iosobowe. Doszło więc do swoistego uszczelnienia systemu.©℗
Jaka deklaracja
Nieprowadzący działalności gospodarczej nabywca lub posiadacz auta, od którego nie została wcześniej zapłacona danina, powinien złożyć papierową deklarację uproszczoną w sprawie podatku akcyzowego od samochodów osobowych (AKC-US) w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego (nie później niż w dniu rejestracji auta). Podatek z tego tytułu należy wpłacić w ciągu 30 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego.
Nabywcy będący przedsiębiorcami mają obowiązek złożyć elektroniczną AKC-US. To oznacza, że w tym celu powinni zarejestrować się na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), znaleźć tam deklarację uproszczoną w sprawie podatku akcyzowego od samochodów osobowych i odpowiednio wypełnić ją oraz wysłać do urzędu skarbowego, jak też zapłacić podatek.