Kwoty wypłacane za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu podlegają opodatkowaniu VAT – potwierdził NSA.

Wyrok dotyczy spółki, która prowadzi sieć super- i hipermarketów na terenie całej Polski. Ponadto wynajmuje powierzchnie handlowe innym podmiotom lub sama jest najemcą – jeśli użytkuje powierzchnie należące do kogo innego.
Z zawieranych przez nią umów wynika, że mogą one zostać rozwiązane przed uzgodnionym terminem ich obowiązywania. W takiej sytuacji najemca, jako odstępujący, musi zapłacić określoną w umowie karę umowną, zwaną też czasem zamiennie (choć błędnie) odszkodowaniem.
Spółka spytała izbę skarbową, czy można uznać te kwoty za świadczenia pieniężne niepodlegające opodatkowaniu VAT i dokumentować je notą księgową. Uważała, że w takim wypadku nie mowy o żadnym świadczeniu wzajemnym, bo kary umowne mają być sankcją za niewykonanie przez najemcę zobowiązań umownych. Ich celem jest częściowa rekompensata korzyści utraconych z powodu wcześniejszego rozwiązania umowy.
Izba skarbowa uznała stanowisko spółki za nieprawidłowe. Stwierdziła, że w rozpatrywanej sprawie dochodzi do świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT . Mowa jest w nim bowiem o zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania określonej czynności czy sytuacji. Skoro więc kara umowna jest wypłacana w zamian za zgodę wynajmującego na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu, to taka zgoda powinna być traktowana jako odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu VAT – uznała izba.
Jedna refaktura daje prawo do odliczenia VAT
Jedna refaktura daje prawo do odliczenia VAT

Zobacz również
Podobnego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Odrzucił argumenty spółki, że rozwiązanie umowy przez najemcę jest aktem jednostronnym. Zdaniem sądu wynajmujący wyraża zgodę na wcześniejsze odstąpienie od najmu, przewidując taką opcję w umowie. Dlatego wypłacane kwoty – choć nazywane karami umownymi bądź odszkodowaniem – są w istocie fragmentem rozliczenia się z tytułu najmu.
NSA podtrzymał wyrok sądu I instancji. W ustnym uzasadnieniu sędzia Artur Mudrecki podkreślił, że „przy pomocy ustaleń umownych nie można ograniczać stosunku prawnopodatkowego”.

ORZECZNICTWO

Wyrok z 10 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 981/13