Fiskus może szacować także dochody wspólników z transakcji z zależną spółką osobową, jeśli uzna, że warunki sprzedaży były nierynkowe – potwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP.

Problem dotyczy interpretacji art. 11 ust. 4 i ust. 5 ustawy o CIT. Pozwalają one organom podatkowym na szacowanie dochodów z transakcji między podmiotami powiązanymi, gdy odbywają się one na warunkach nierynkowych (np. gdy cena sprzedaży jest zawyżona lub zaniżona w stosunku do tej, jaką ustaliłyby między sobą podmioty niezależne).

W obu przepisach jest mowa o podmiocie krajowym, czyli podatniku podatku dochodowego, który ma siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Część przedsiębiorców jest zdania, że regulacje te nie odnoszą się do spółek osobowych, bo te nie są podatnikami podatku dochodowego.

Fiskus jest jednak przeciwnego zdania i dlatego spory trafiają do sądów administracyjnych.

Ze spółką jawną

Przykładem jest nieprawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z 5 marca 2014 r. (sygn. akt I SA/Go 10/14).

Dotyczyło ono spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, należącej do grupy kapitałowej. Razem z innymi powiązanymi podmiotami postanowiła ona powołać zależną spółkę jawną. Celem miało być kupowanie od nowego podmiotu surowców i produkowanie na jego zlecenie towarów przemysłowych.

W związku z tym spółka z o.o. spytała izbę skarbową, czy organy podatkowe mogą stosować do takich transakcji przepisy o cenach transferowych.

Spółka uważała, że nie będą miały takiego prawa, skoro art. 11 ust. 4 ustawy o CIT dotyczy tylko podatników CIT. Jeśli zatem strona transakcji będzie spółka jawna, czyli osobowa, to w tym wypadku fiskus nie będzie miał prawa do szacowania dochodów.

Izba skarbowa uznała inaczej. Odpowiedziała, że organy podatkowe mogą w takiej sytuacji szacować dochody z dwóch powodów. Po pierwsze – ze względu na powiązania między wszystkimi wspólnikami spółki jawnej i jednocześnie spółki kapitałowej. Po drugie – ze względu na fakt, że spółka z o.o. będzie zarządzać spółką osobową.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uznał taką argumentację za niewystarczającą i uchylił interpretację izby. Zobowiązał ją do przekonującego i obszernego wyjaśnienia, dlaczego fiskus może w opisanej sytuacji szacować dochody.

Podobnie orzekł w innych orzeczeniach: z 26 lutego 2014 r. (sygn. akt I SA/Go 5/14) oraz 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt I SA/Go 629/13).

Liczą się powiązania

W odpowiedzi na pytanie DGP rzecznik prasowy ministra finansów Wiesława Dróżdż napisała, że do transakcji ze spółką osobową można stosować przepisy o cenach transferowych. Wyjaśniła, że z art. 11 ustawy o CIT wynika, że „chodzi także o sposób ustalenia praw do udziału w zyskach utworzonej przez podmioty powiązane spółki osobowej, utworzenia wspólnego przedsięwzięcia oraz warunków umów zawieranych z podmiotami trzecimi formalnie niepowiązanymi”. Wystarczy, aby zostały one określone nie na podstawie czynników rynkowych, a istniejących powiązań (także majątkowych lub rodzinnych pomiędzy np. wspólnikami spółki jawnej) – dodała rzecznik.

Wiesława Dróżdż przywołała prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 13 października 2010 r. (sygn. akt I SA/Po 526/10). Sąd stwierdził w nim, że jeżeli udziałowcami spółki osobowej są dwa powiązane ze sobą podmioty kapitałowe, to transakcje między jednym ze wspólników a spółką osobową będą podlegać przepisom o cenach transferowych z uwagi na status udziałowców.

Fiskus ma rację

Ze stanowiskiem MF zgadza się Piotr Niewiadomski, menedżer w PwC. Przyznaje, że wprawdzie ustawa o CIT wprost tego nie reguluje, ale należy sięgnąć do wykładni funkcjonalnej. Celem przepisów o cenach transferowych jest zapobieganie zaniżaniu dochodu przez stosowanie nierynkowych warunków wynikających z powiązań pomiędzy podmiotami – przypomina Piotr Niewiadomski.

Dodaje, że gdyby wspólnicy spółki osobowej nie byli ze sobą powiązani, to żaden z nich nie zgodziłby się na to, aby drugi z nich dokonywał nierynkowych transakcji. Prowadziłoby to bowiem do uszczuplenia jego majątku lub jego części zysku w spółce osobowej.

Transakcje ze spółką osobową bez dokumentacji

Fiskus zgadza się z podatnikami w innej kwestii. Z interpretacji wydawanych przez izby skarbowe wynika, że przy transakcjach między udziałowcami a spółką jawną nie wystąpi obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych zgodnie z art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczy on bowiem tylko podatników podatku dochodowego, co automatycznie wyklucza spółki osobowe. Potwierdza to interpretacja katowickiej izby skarbowej z 13 stycznia 2014 r. (nr IBPBI/2/423-1619/13/CzP). Takie samo stanowisko prezentuje prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 13 października 2010 r. na który powoływało się Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytania DGP.