Do 31 stycznia ryczałtowcy muszą złożyć zeznanie roczne. Kłopoty sprawia m.in. ustalenie właściwych stawek czy utrata prawa do zastosowania preferencji. Wątpliwości rozwiewają interpretacje podatkowe .
Rozliczenie ryczałtu za 2013 r. to obowiązek podatników –przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą oraz wynajmujących mieszkania i inne nieruchomości. W praktyce i jedni, i drudzy miewają problemy z interpretacją przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. A pomyłka – zwłaszcza na niekorzyść urzędu skarbowego – oznacza kłopoty i nieprzyjemności, choćby zapłatę odsetek za zwłokę. Lepiej więc dobrze przygotować się do rozliczenia.
Na podstawie wydawanych przez izby skarbowe w imieniu ministra finansów interpretacji indywidualnych wybraliśmy najczęstsze i najciekawsze problemy, z którymi borykają się ryczałtowcy. Każdy może też wystąpić do IS o interpretację we własnej sprawie (kosztuje to 40 zł, czeka się do 3 miesięcy). W przypadku odkrycia pomyłki w rozliczeniu podatnik może złożyć korektę deklaracji i jeśli nadpłacił podatek, odzyskać go.
Podatek do zwrotu
Taki był właśnie efekt (nadpłata) interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 14 czerwca 2013 r. (nr ITPB1/415-335a/13/HD) w sprawie wyboru właściwej stawki podatku. Wystąpił o nią rzemieślnik prowadzący usługowy zakład stolarski (produkcja mebli, krzeseł, schodów, okien i drzwi drewnianych, ogrodzeń itp. z materiałów własnych). Przychody ze świadczenia usług stolarsko-budowlanych już od kilkunastu lat opodatkowywał ryczałtem według stawki 8,5 proc. W połowie 2011 r. zajął się dodatkowo obróbką mechaniczną elementów metalowych mebli. Po przeczytaniu jednej z interpretacji indywidualnych zaczął się zastanawiać, czy w poprzednich latach stosował prawidłową stawkę. Doszedł do wniosku, że zajmował się działalnością wytwórczą, dla której ryczałt wynosi 5,5 proc.
Dyrektor izby przyznał mu rację. Wyjaśnił, że stawką 8,5 proc. opodatkowane są przychody z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów z materiału powierzonego przez zamawiającego. Natomiast stawka 5,5 proc. jest właściwa dla działalności wytwórczej i robót budowlanych. W efekcie wykonanie wyłącznie z własnych materiałów na bezpośrednie zamówienie odbiorcy oraz do sprzedaży detalicznej takich wyrobów jak meble drewniane, schody i płot podlega opodatkowaniu 5,5-proc. stawką ryczałtu. Taka sama stawka dotyczy wykonania konstrukcji dachowych oraz okien i drzwi drewnianych, a także ich zamontowania. Jedynie przychody z usług obróbki mechanicznej elementów metalowych należy opodatkować stawką 8,5 proc. W efekcie podatnik powinien złożyć korekty wcześniejszych deklaracji i odzyskać nadpłacony podatek.
Przychód z zagranicy
Problemy z rozliczeniem ryczałtu mają też podatnicy uzyskujący przychody za granicą. Przykładowo dyrektor IS w Bydgoszczy w interpretacji z 12 kwietnia 2013 r. (nr ITPB1/415–82/13/MR) rozwiał wątpliwości przedsiębiorcy, który wykonywał przez ponad rok usługi remontowo-budowlane w Polsce i Danii. Podatnik miał za granicą swój zakład w rozumieniu polsko-duńskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i poprzez niego wykonywał usługi (samodzielnie) na rzecz jednego odbiorcy. Większą część przychodu za 2012 r. stanowiło wynagrodzenie z Danii. Podatnik opodatkował te usługi ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki 5,5 proc. Kontrola duńskiego fiskusa doprowadziła jednak do opodatkowania zarobionych w Danii pieniędzy w tamtym kraju. Przedsiębiorca nie wiedział, czy powinien zapłacić podatek od duńskiego dochodu także w Polsce.
Dyrektor izby wyjaśnił, że należy stosować zasady unikania podwójnego opodatkowania określone w polsko-duńskiej umowie. Przewiduje ona, że jeżeli osoba mieszkająca lub mająca siedzibę w Polsce osiąga dochód, który może być opodatkowany w Danii, to nasz kraj zwolni zarobki opodatkowane w tamtym kraju z daniny (metoda wyłączenia z progresją). W efekcie podatnik opłacający ryczałt w Polsce może stosować 5,5-proc. stawkę i opodatkować nią przychody z tytułu usług wykonywanych w naszym kraju.
Podobne rozstrzygnięcie zapadło w przypadku podatnika prowadzącego działalność w Szwecji. Świadczył on usługi remontowo-budowlane opodatkowane w Polsce ryczałtem w wysokości 5,5 proc. Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji z 2 sierpnia 2013 r. (nr IPPB1/415-478/13-4/IF) uznał, że zastosowanie metody wyłączenia z progresją do przychodów osiągniętych w Szwecji nie wpłynie na zmianę stawki ryczałtu. Podatnik w PIT-28 powinien więc wykazać tylko przychody uzyskane w Polsce i odprowadzić ryczałt z zastosowaniem stawki 5,5 proc.
Najem prywatny
W formie ryczałtu może być opodatkowany także najem prywatny. Jak się okazuje, nawet w sytuacji gdy podatnik prowadzi działalność polegającą na wynajmowaniu lokali. Takie stanowisko zajął przykładowo dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z 4 października 2013 r. (nr ILPB1/415-787/13-2/TW). Podatnik nie był pewny, czy po rozpoczęciu jednoosobowej działalności w tym zakresie wynajmu lokali (jednocześnie prowadził działalność w branży produkcyjno-usługowej w formie spółki cywilnej) nadal będzie mógł opłacać 8,5-proc. ryczałt od przychodów z umów najmu prywatnego zawartych poza działalnością.
Organ stwierdził, że jest to możliwe. Wyjaśnił, że co do zasady podatnicy PIT mogą wybrać, czy najem nieruchomości będzie przez nich prowadzony w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, czy też w ramach najmu prywatnego. Od tej decyzji zależy kwalifikacja uzyskiwanych z tego tytułu przychodów do odpowiedniego ich źródła (z pozarolniczej działalności gospodarczej bądź z najmu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).
Ponadto ani ustawa o PIT, ani ta o podatku zryczałtowanym nie zawiera zakazu jednoczesnego osiągania przychodów z obydwu wskazanych powyżej źródeł. Również prawo do rozliczania prywatnego najmu w formie ryczałtu nie jest uzależnione od nieuzyskiwania przez podatnika przychodów z najmu prowadzonego w ramach działalności.
Ryczałt bez dziedziczenia
Rozliczenie ryczałtem może skomplikować śmierć podatnika, np. jeżeli przychody z najmu wspólnego mieszkania małżonków opodatkowuje w całości jedno z nich, np. mąż. Jeżeli umrze w ciągu roku, to prawo do ryczałtu nie przechodzi automatycznie na spadkobierców, m.in. na żonę. Aby mogła ona korzystać z preferencyjnego opodatkowania, musi w ciągu 20 dni po miesiącu, w którym osiągnęła pierwszy przychód po śmierci małżonka, złożyć oświadczenie o wyborze ryczałtu (w przypadku przychodów otrzymanych w grudniu – pismo składa się do końca roku).
W interpretacji z 5 listopada 2013 r. (nr ILPB1/415-937/13-2/AG) dyrektor IS w Poznaniu wyjaśnił, że prawa niemajątkowe są przedmiotem sukcesji jedynie wtedy, gdy są związane z prowadzoną przez spadkodawcę działalnością gospodarczą, pod warunkiem dalszego jej prowadzenia na rachunek spadkobierców. Natomiast ryczałt od najmu prywatnego dotyczy umów zawieranych poza działalnością.
Jak więc powinno wyglądać rozliczenie przychodów z najmu w opisanej sytuacji? Małżonkowie poinformowali urząd, że przychody z najmu wspólnego mieszkania w 2012 roku będą opodatkowane ryczałtem i rozliczane przez męża. W lipcu 2012 r. mąż zmarł. W październiku 2012 r. sąd rejonowy stwierdził, że po 1/3 spadku nabyli żona i dwoje dorosłych dzieci. Na kolejnej rozprawie w styczniu 2013 r. sąd dokonał podziału majątku wspólnego małżonków i zniósł współwłasność. Żona – jak się okazało – nieprawidłowo rozliczyła w PIT-28 całą kwotę ryczałtu za 2012 r.
Zdaniem dyrektora izby skarbowej w Poznaniu w tym przypadku kwoty uzyskane od dnia śmierci spadkodawcy z tytułu umów najmu podlegają opodatkowaniu skalą podatkową. Poza tym – nawet jeszcze przed otrzymaniem postanowienia sądu o nabyciu spadku – przychody z 50 proc. najmu (po zmarłym) powinny być dzielone na trzy części. Dlatego też żona w zeznaniu składanym do 30 kwietnia powinna uwzględnić przychody z najmu uzyskane po śmierci męża, ale nie w 100 proc., tylko swoje 50 proc. i 1/3 z połowy po małżonku. Resztę przychodu powinny rozliczyć dzieci.
Wycofanie nieruchomości z firmy
Jeżeli budynki lub lokale będące składnikami majątku wykorzystywanymi w prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej zostaną z niej skutecznie wycofane przy likwidacji firmy, a umowy najmu zawarte poza działalnością, to przychody z niego można opodatkować ryczałtem według stawki 8,5 proc. Podatnik musi jednak złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w tej formie (do 20 stycznia, a w przypadku rozpoczęcia osiągania przychodów w trakcie roku – w terminie płatności pierwszej wpłaty ryczałtu).
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 17 lipca 2013 r., nr IBPBII/2/415-423/13/MW
Wybór formy opodatkowania po wznowieniu
Podatnik, który zlikwidował firmę opodatkowaną ryczałtem, a następnie podjął na nowo aktywność gospodarczą w zakresie handlu (choć formalnie niezgłoszoną), to osoba na nowo rozpoczynająca działalność gospodarczą. Mógłby ją opodatkować w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, gdyby przed uzyskaniem pierwszego przychodu złożył ponownie oświadczenie o wyborze tej formy opodatkowania. Skoro jednak tego nie zrobił, to uzyskane z tej działalności dochody musi opodatkować na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej (stawki 18 i 32 proc.).
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25 czerwca 2013 r., nr IBPBI/1/415-367/13/WRz
Podstawa prawna
Art. 6, 9 ust. 1 i 4, art. 12 ust. 1 pkt 3 i 4, art. 21, art. 22 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).
TRZY PYTANIA
Kiedy rozwiedziony małżonek musi złożyć oświadczenie w urzędzie
Czy jeden z małżonków może opodatkować cały dochód z najmu ryczałtem, jeśli mieszkanie jest w majątku wspólnym?
Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, mogą złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu z najmu przez jednego z nich (wskazanego w oświadczeniu). Wówczas całość przychodów opodatkowuje ryczałtem ten małżonek. Ta zasada ma zastosowanie na cały rok podatkowy, chyba że sąd orzeknie o rozwodzie bądź separacji, po którym nastąpi podział majątku w ten sposób, że przedmiot umowy najmu przypadnie małżonkowi, który nie opłacał dotychczas ryczałtu.
Jakie obowiązki ciążą wtedy na małżonku?
Oświadczenie składa się do 20 stycznia roku podatkowego, a w przypadku rozpoczęcia osiągania przychodów w trakcie roku – w terminie płatności pierwszej wpłaty na ryczałt.
Co ma zrobić podatnik, gdy oboje małżonkowie opodatkowali najem ryczałtem, a w trakcie roku nastąpił rozwód?
W przypadku rozwodu do końca roku podatkowego nic się nie zmienia pod warunkiem, że nie nastąpił podział majątku. Gdyby jednak tak się stało, wówczas małżonek, który opłacał ryczałt, w dalszym ciągu to robi, o ile nadal jest właścicielem (lub współwłaścicielem). Jeżeli w wyniku podziału majątku własność mieszkania przypada drugiemu małżonkowi, to aby móc opłacać ryczałt, powinien on wybrać tę formę opodatkowania, składając pisemne oświadczenie naczelnikowi urzędu skarbowego najpóźniej do 20. dnia następnego miesiąca po uzyskaniu pierwszego przychodu, a gdy przychód uzyskany jest w grudniu – do końca tego roku podatkowego.