Jeśli chodzi o obowiązek podatkowy z tytułu płatności dokonywanych przed dokonaniem dostawy towaru czy też przed wykonaniem usługi, istotnych modyfikacji w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów na całe szczęście nie będzie. Obowiązek taki nadal będzie powstawać z chwilą otrzymania zapłaty – w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Mówi o tym nowy art. 19a ust. 8 ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Zapłatą w tym wypadku będą w szczególności: przedpłata, zaliczka, zadatek, rata, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu. Przepis ten oddaje brzmienie dyrektywy 2006/112/WE.

Czy zmienią się zasady odliczania podatku naliczonego w związku z uiszczeniem zaliczki przed dostawą?

Nowelizacja wprowadza zmiany do przepisów dotyczących momentu odliczenia VAT naliczonego, ale poza gruntowną modyfikacją brzmienia tego przepisu jego istota i sens co do zasady pozostają takie same. Zgodnie z nowymi regulacjami i nową zasadą podstawową podatek VAT będziemy mogli odliczyć wyłącznie wtedy, gdy w odniesieniu do nabywanych towarów czy usług powstał obowiązek podatkowy. Oczywiście warunkiem koniecznym jest nadal dysponowanie fakturą VAT dokumentującą zakup. Jeżeli chodzi o zaliczkę, to jej uiszczenie daje nam prawo do odliczenia podatku.

W art. 86 ust. 10 ustawy o VAT określona zostanie generalna zasada, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Zasada ta będzie miała również zastosowanie w przypadku uiszczenia przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi całości lub części zapłaty (w tym przypadku dodany został do wspomnianego artykułu ust. 10c). Prawo do odliczenia podatku powstanie nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

Czy zmiany mogą sprawić trudności w rozliczeniach?

Nowe przepisy nie powinny budzić wątpliwości interpretacyjnych. Po pierwsze, ich sens jest taki sam jak dotąd. Po drugie, ich brzmienie w pełni oddaje brzmienie dyrektywy unijnej, co oznacza, że w przypadku wątpliwości będziemy mogli sięgać do bogatego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(Michał Zwrytek, doradca podatkowy, menedżer w dziale prawno-podatkowym w biurze PwC w Katowicach)

zobacz także:

Obowiązek podatkowy przy płatnościach w formie zaliczek

Tak jest do końca 2013 r.
Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Tak będzie od 2014 r.
Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (z wyjątkiem sytuacji, gdy obowiązek podatkowy związany jest z wystawieniem faktury – np. przy dostawie energii czy usługach najmu).

Przykład 1: Rozliczenie sprzedawcy

Spółka A zamówiła w spółce B 1000 sztuk towaru o wartości 10 000 zł netto. Zgodnie z zamówieniem, a także zawartą umową, do dostawy towarów dojdzie 20 lutego 2014 r. Płatność zaliczkowa zaś w wysokości 50 proc. ma zostać uiszczona do 20 stycznia 2014 r. Spółka A zapłaciła zaliczkę w uzgodnionym terminie i w tymże dniu środki wpłynęły na rachunek bankowy spółki B. Oznacza to, że spółka B ma obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki i podatek należny z tego tytułu powinna wykazać w deklaracji za styczeń 2014 r. (w przypadku gdy rozlicza się miesięcznie) lub za I kwartał 2014 r. (w przypadku gdy rozlicza się kwartalnie). 

Przykład 2: Rozliczenie nabywcy

Spółka B wystawiła fakturę VAT dokumentującą otrzymaną zaliczkę. Spółka A otrzymała ją 1 lutego 2014 r. Oznacza to, że może odliczyć podatek naliczony z otrzymanej faktury w deklaracji za luty (pod warunkiem że rozlicza się miesięcznie) lub w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych.