Otrzymanie w spadku firmy dla spadkobiercy może skończyć się kłopotami. Będzie tak wtedy, gdy okaże się, że firma nie uregulowała wszystkich zobowiązań wobec fiskusa. Zobowiązanym do ich zapłaty będzie wtedy spadkobierca.

Czy mogę nie przyjąć zadłużonej firmy
Moja mama prowadziła niewielką firmę, ale niedawno zmarła. Jestem jej jedynym spadkobiercą. Z tego co wiem, jej firma miała ostatnio jakieś kłopoty z urzędem skarbowym, a ja raczej nie chciałbym popaść w długi. Czy mogę jakoś ograniczyć swoją odpowiedzialność za cudze zobowiązania?
Tak
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednak spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi lub z ograniczeniem tej odpowiedzialności. Może też spadek odrzucić. Warunkowy charakter nabycia spadku wiąże się z tym, że podatnik spadkobierca powinien w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o powołaniu do spadku, złożyć przed sądem lub notariuszem oświadczenie o jego odrzuceniu. W takim przypadku zostaje wyłączony z dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Jeśli zaś oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie zostanie złożone, wówczas przyjmuje się, że spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Ma to znaczenie również w przypadku odpowiedzialności w zakresie prawa podatkowego.
W myśl przepisów Ordynacji podatkowej spadkobiercy przejmują majątkowe prawa i obowiązki podatkowe spadkodawcy. Chodzi tu m.in. o prawo do zwrotu podatku, rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych, odroczenie zapłaty podatku, odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Jak wspomniano dotyczy to również obowiązków, do których należą m.in. obowiązek podatkowy czy zaległości za zwłokę.
Podstawa prawna
■ Art. 97 i 98 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja Podatkowa (t.j. Dz.U. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
■ Art. 924 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy mogę odwołać się zamiast ojca
Niedawno odziedziczyłem firmę w spadku po moim ojcu. Zupełnie przypadkowo dowiedziałem się, że mój ojciec wdał się w spór z fiskusem i zamierzał odwoływać się od wydanej decyzji do sądu administracyjnego. Chciałbym uczestniczyć w tym sporze zamiast ojca, bo sprawa jest do wygrania, jednak nie wiem, czy będę miał taką możliwość.
Tak
ako spadkobierca wchodzi pan w prawa i obowiązki przysługujące spadkodawcy za jego życia. Dotyczy to również prawa do odwołań. Co więcej, organ podatkowy ma względem pana określone obowiązki. Musi m.in. zawiadomić spadkobiercę o złożonych przez spadkodawcę odwołaniach od decyzji, zażaleniach na postanowienia i skargach do sądu administracyjnego. Powinien też poinformować spadkobiercę o decyzjach dotyczących odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty (i odpowiednio zaległości podatkowej), jeśli nie upłynął jeszcze termin płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej lub termin płatności rat.
Podatnik wchodzący w prawa i obowiązki spadkodawcy musi też być powiadomiony o decyzjach i postanowieniach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego. Obowiązek zawiadomienia obejmuje też informację o wszczętej kontroli podatkowej oraz złożonych przez spadkodawcę wnioskach o wszczęcie postępowania, a także o postępowaniach wszczętych z urzędu wobec spadkodawcy. A zatem - zasadniczo - podatnik spadkobierca, który chce zdecydować o tym, czy spadek przyjąć, czy odrzucić, ma kompletną wiedzę na temat tego, jak wygląda jego ewentualna sytuacja przed fiskusem.
W przypadku kiedy spadkobierca złożył odwołanie od decyzji, zażalenie na postanowienie, skargę do sądu administracyjnego albo w przypadkach, gdy spadkodawcy zostały doręczone decyzja lub postanowienie, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu terminy do dokonania tych czynności biegną ponownie dla spadkobiercy. Ich bieg rozpoczyna się od dnia doręczenia zawiadomienia.
Podstawa prawna
■ Art. 103 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Czy od odziedziczonych akcji jest podatek
Odziedziczyłam akcje w spadku po bracie mojej mamy. Mam zamiar je sprzedać, ale nie wiem, czy będę musiała zapłacić podatek dochodowy od zbycia tych akcji? Nadmieniam, że zapłaciłam już podatek od spadku.
Tak
Źródłem przychodu są m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych inne niż np. z udziału w nieruchomości czy prawa wieczystego użytkowania gruntów. Z kolei przychodami z kapitałów pieniężnych są należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody m.in. z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi.
Są zaś nimi m.in. akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.
Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, należy zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19 proc. uzyskanego dochodu.
Ponieważ w omawianym przypadku akcje zostały nabyte w drodze spadku, można zastosować zwolnienie przedmiotowe. Przewiduje ono, że wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane ze zbycia akcji otrzymanych w drodze spadku - w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizny. Warunkiem jest tutaj to, by podatek ten został zapłacony.
Dlatego podatek dochodowy w wysokości 19 proc. dochodu będzie płatny od dochodu pomniejszonego o kwotę zapłaconego podatku od spadku. Należy przy tym pamiętać, że rozliczając się za ten rok, będzie pani musiała złożyć osobne zeznanie PIT-38 informujące o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ustawy oraz wpłacić w tym terminie należny podatek wynikający z zeznania.
Podstawa prawna
■ Art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a), art. 30b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 199 7r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. z 2005 r. nr 111, poz. 937 z późn. zm.).
Czy urząd sam wypłaci nadpłatę bez składania wniosku
Mój ojciec prowadził działalność gospodarczą, którą po jego śmierci wspólnie z bratem postanowiliśmy przejąć. Ze wstępnych ustaleń wynika, że przysługiwała mu całkiem spora nadpłata. Czy ja z bratem - jako spadkobiercy - możemy ją odzyskać? Czy urząd wypłaci ją nam bez naszego wniosku?
Nie
Aby spadkobiercy otrzymali przypadające należne jeszcze spadkodawcy nadpłaty lub zwrot podatku, powinni złożyć w urzędzie skarbowym odpowiednie oświadczenie. Obaj - pan i brat - w takim oświadczeniu powinniście zgodnie określić, w jaki sposób te należności mają być podzielone, wskazując odpowiednie proporcje.
Aby zwrot był w ogóle możliwy, poza oświadczeniem powinniście też złożyć w urzędzie skarbowym prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. To, w jaki sposób zostanie określona proporcja, nie ma znaczenia - nie musi ona określać, że każdy spadkobierca dostanie tyle samo, albo że będzie ona odpowiadała ich udziałom w spadku. Ważne, aby złożone oświadczenie zgodnie wyrażało wolę wszystkich spadkobierców.
Wraz z nadpłatami wypłacane jest oprocentowanie. Jego wysokość wskazują przepisy Ordynacji podatkowej stwierdzając, że jest ono naliczane do dnia otwarcia spadku (czyli śmierci uprawnionego do nadpłaty spadkodawcy). Jednak oprocentowanie może być naliczane nadal, jeśli urząd skarbowy nie dokona zwrotu nadpłaty w ciągu 15 dni od dnia złożenia oświadczenia spadkobierców. Z kolei w razie niezłożenia przez spadkobierców oświadczenia w ciągu 30 dni od dnia złożenia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, kwoty należnych nadpłat oraz kwoty oprocentowania z tego tytułu składane są do depozytu organu podatkowego. Trzeba wtedy liczyć się z tym, że nadpłata jest wówczas pomniejszana o koszty przechowywania w depozycie.
Podstawa prawna
■ Art. 105 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Czy będę miała takie prawa jak poprzednik
Niedawno zmarła moja mama, zostawiając w spadku m.in. zarejestrowaną na nią firmę. Postanowiłam przejąć interes, przy czym powiedziano mi, że jeśli zdecyduję się na dalsze prowadzenie działalności na własny rachunek, wówczas przejdą na mnie również niektóre prawa o charakterze niemajątkowym. Wiem, że będę musiała dokonać też niektórych obowiązków. Czy to prawda?
Tak
Przede wszystkim podatnik powinien zgłosić zaprzestanie prowadzenia działalności przez zmarłego podatnika i poinformować o tym, że jako spadkobierca będzie kontynuować działalność prowadzoną wcześniej przez spadkodawcę. Dodatkowo, jeśli jeszcze zainteresowany nie jest przedsiębiorcą - musi zarejestrować działalność gospodarczą. Kolejnym obowiązkiem jest złożenie do urzędu skarbowego zgłoszenia rejestracyjnego na potrzeby VAT, a także zgłoszenia aktualizacyjnego. Pewne obowiązki dotyczą też sfery podatku dochodowego. Jeśli spadkodawca był podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, organ podatkowy poinformuje podatnika o wysokości dochodu lub przychodu spadkodawcy oraz o wysokości wpłaconych zaliczek na podatek lub podatku, podając równocześnie przypadającą do zapłacenia kwotę podatku lub kwotę nadpłaty. Gdy spadkodawca był podatnikiem VAT, kontynuując działalność podatnik będzie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego przez spadkodawcę.
Podstawa prawna
■ Art. 104 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
■ Art. 96 ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
Przygotowała EDYTA WERESZCZYŃSKA