Przedstawiony przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy z 12 lutego 2013 r. o zmianie ustaw o CIT i PIT przewiduje modyfikację przepisów dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji. Propozycje nie są już tak niekorzystne, jak te z sierpnia 2012 r., ale mimo to eksperci i branża leasingowa zwracają uwagę, że mogą zmniejszyć dostęp do finansowania inwestycji poprzez leasing.

Niekorzystny projekt

Zgodnie z obecnymi przepisami spółki mogą być finansowane pożyczkami od podmiotów powiązanych. W przypadku gdy zadłużenie pożyczkobiorcy wobec udziałowców (akcjonariuszy), z których każdy ma co najmniej 25 proc. udziałów (akcji), przekracza trzykrotną wartość kapitału zakładowego, nie można odsetek od tej części pożyczek, która przekracza ten limit, zaliczać do kosztów uzyskania przychodów. Ograniczenie to nie dotyczy jednak odsetek od pożyczek udzielanych przez podmioty pośrednio powiązane.
– W praktyce oznacza to, że podmioty działające w branżach, w których konieczne jest finansowanie działalności kapitałem dłużnym (z pożyczek) dostępnym w ramach grupy kapitałowej, zaciągają pożyczki od tych podmiotów z grupy, z którymi są powiązane jedynie pośrednio – wyjaśnia Mariusz Aleksandrowicz, wspólnik w departamencie podatkowym kancelarii FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz. Dzięki temu mogą zaliczać odsetki do kosztów podatkowych bez ograniczeń. W ten sposób finansowana jest działalność m.in. firm leasingowych.
Na tym polega problem: projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z 12 lutego 2013 r. przewiduje objęcie ograniczeniami również pożyczek udzielanych przez podmioty pośrednio powiązane. Kryterium co najmniej 25-proc. udziału finansującego w spółce finansowanej pozostaje bez zmian, z tym że udział pośredni obliczany byłby przy odpowiednim zastosowaniu zasad określonych w przepisach o cenach transferowych.
– Oznaczałoby to zastosowanie definicji bardzo szerokiej i bardzo daleko idącej. Projekt zakłada więc zmianę zdecydowanie niekorzystną dla podatników – uważa Mariusz Aleksandrowicz.
W konsekwencji, jak tłumaczy Katarzyna Bober, menedżer w dziale prawno-podatkowym PwC, ograniczeniem – jeśli chodzi o zaliczanie do kosztów podatków – zostanie objęta znacznie większa liczba pożyczek niż dotychczas. W przypadku wielu podatników, którzy pożyczają głównie w ramach swoich grup kapitałowych, mogą istotnie wzrosnąć koszty finansowania (skoro nie będą mogli zaliczyć części odsetek do kosztów podatkowych), co może niekorzystnie wpłynąć na poziom ich konkurencyjności.

Złagodzenie skutków

Projekt zakłada, że podatnicy będą mogli wybrać: czy stosują ograniczenia wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, czy nowe rozwiązanie, które ma złagodzić skutki proponowanych zmian. Piotr Chmieliński, menedżer zespołu podatków dochodowych w kancelarii Ożóg i Wspólnicy, wyjaśnia, że to dodatkowe rozwiązanie będzie pozwalało zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odsetki w wysokości w danym roku nie wyższej niż 5 proc. podatkowej wartości aktywów w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości.
Mariusz Aleksandrowicz dodaje, że w takim przypadku wartość odsetek podlegających zaliczeniu do kosztów nie może być jednak wyższa niż 50 proc. zysku z działalności operacyjnej wynikającego ze sprawozdania finansowego sporządzonego za dany rok podatkowy. Zgodnie z projektem tego ostatniego ograniczenia (50 proc.) nie będzie się stosować wobec podatników uprawnionych na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania do udzielania pożyczek w Polsce.
– Wyłączenie to jest za wąskie. Nie uwzględnia ono na przykład sposobu funkcjonowania branży leasingowej – ostrzega ekspert z kancelarii FKA. Dodaje, że brzmienie proponowanego przepisu pomija to, że leasing jest formą finansowania aktywów stosowaną obok lub zamiast kredytu bankowego. Nie ma więc – jego zdaniem – uzasadnienia dla innego traktowania z punktu widzenia przepisów dotyczących niedostatecznej kapitalizacji firm leasingowych i podmiotów uprawnionych na podstawie odrębnych ustaw do udzielania pożyczek.

Leasing pod ostrzałem

– Jesteśmy zaskoczeni tą propozycją. Minister finansów powinien wiedzieć, że w przypadku firm leasingowych, podobnie jak w bankach, przedmiotem działalności operacyjnej jest obrót pieniędzmi. Zysk operacyjny powstaje więc na działalności odsetkowej, identycznie jak w banku – stwierdza Andrzej Sugajski, dyrektor generalny Związku Polskiego Leasingu.
– Czy minister uważa, że działalność leasingowa nie może być w takim stopniu jak działalność bankowa finansowana ze źródeł grupy kapitałowej, czyli pożyczkami? – pyta.
Zdaniem ZPL do definicji firm uprawnionych do udzielania pożyczek na podstawie odrębnych przepisów należy więc dodać leasing. W rezultacie firmy leasingowe mogłyby zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odsetki od udzielonych im pożyczek w wysokości nieprzekraczającej 5 proc. wartości aktywów, a ograniczenie w postaci 50 proc. zysku operacyjnego nie miałoby zastosowania.
Katarzyna Bober zwraca uwagę, że art. 15c projektu ustawy budzi wiele wątpliwości. W szczególności chodzi o odwołanie się do pojęć z zakresu rachunkowości, takich jak wartość aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości czy zysk z działalności operacyjnej. – Taka konstrukcja powoduje, że kwota odsetek ujmowanych w kosztach będzie zależna od przyjętej przez podatników polityki rachunkowości – stwierdza.
Co więcej – dodaje – sformułowanie zawarte w ust. 2 przepisu „odsetki od pożyczek w wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym 5 proc.” można rozumieć dwojako. Może chodzić o to, że kwota odsetek zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów nie może przekraczać 5 proc. lub że zaliczeniu do kosztów podlegają wszystkie odsetki od pożyczek, które nie przekraczają 5 proc. podatkowej wartości aktywów.
Ubezpieczenie przedmiotu leasingu podlega zwolnieniu z VAT

Zobacz również
Andrzej Bugajski tłumaczy z kolei, że w firmach leasingowych odsetki są najczęściej ustalane na podstawie zmiennych stóp procentowych, a więc również zmiennej stawki WIBOR, EURIBOR lub LIBOR. W przypadku zmiany stóp procentowych poziom 5 proc. aktywów może okazać się nieadekwatny do warunków rynkowych, czyli zbyt niski.
Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2014 r. Projekt przewiduje również przepis przejściowy, zgodnie z którym do odsetek od pożyczek (kredytów), w przypadku których do przekazania pieniędzy dojdzie przed dniem wejścia w życie nowelizacji, trzeba stosować przepisy stare. Oznacza to, że odsetki od pożyczek firmy będą mogły zaliczać do kosztów podatkowych na dotychczasowych zasadach, o ile pożyczki te faktycznie zostaną udzielone do końca 2013 r.

Nowelizacja ustawy o CIT ma wejść w życie 1 stycznia 2014 roku