Zwolnienie z PIT dla żołnierzy zawodowych służących za granicą ciągle budzi kontrowersje. Departament Prawny Ministerstwa Obrony Narodowej w piśmie z 20 grudnia 2012 r. skierowanym do naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Mokotów twierdzi, że zwolnienie obowiązujące w latach 2003–2010 nie należało się attaché wojskowym czy żołnierzom na stanowiskach w międzynarodowych strukturach wojskowych, obcych jednostkach wojskowych, polskich zespołach łącznikowych lub bezpośrednio w organizacjach międzynarodowych. MON powołuje się na art. 21 ust. 1 pkt 83 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z późn.zm., w brzmieniu do końca 2010 r.) i wyjaśnia, że żołnierze ci nie wchodzili w skład „jednostki wojskowej użytej poza granicami państwa” ani nie pełnili funkcji „obserwatora wojskowego w misji pokojowej organizacji międzynarodowej”, a ponadto zostali „wyznaczeni”, a nie „skierowani” do służby za granicą.
ikona lupy />
Orzecznictwo sądów w sprawie zwolnienia żołnierzy z PIT / DGP
Resort pomija milczeniem wyrok 7 sędziów NSA z 17 stycznia 2011 r. (sygn. akt II FPS 5/10), który rozstrzygnął, że to, czy żołnierze wchodzili w skład jednostki użytej poza granicami Polski i czy służbę pełnili na podstawie „skierowania” lub też „wyznaczenia”, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej, nie ma znaczenia dla zwolnienia z podatku. Istotne – zdaniem NSA – było jedynie to, czy żołnierze pełnili służbę za granicą w celach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 83 ustawy o PIT. Chodzi o takie cele jak m.in.: udział w konflikcie zbrojnym, wzmocnienie sił państwa albo państw sojuszniczych, misja pokojowa, akcja zapobiegania aktom terroryzmu.
Żołnierze: Zagraniczny żołd bez podatku

Zobacz również

Subiektywna ocena

Ministerstwo powołuje się na orzeczenia NSA: z 16 września 2009 r. (II FSK 185/09), 1 kwietnia 2010 r. (II FSK 1928/08) oraz 18 maja 2010 r. (II FSK 24/09), a więc wydane przed wyrokiem 7 sędziów NSA z 2011 r. Ten ostatni nie wiąże co prawda innych składów orzekających w podobnych sprawach, w tym wojewódzkich sądów administracyjnych (moc wiążącą miałaby uchwała NSA), ale po jego wydaniu inne sądy orzekają zgodnie z nim. Z analizy 26 wyroków, które sprawdziliśmy, wynika, że tylko w jednym przypadku sąd nie zgodził się z werdyktem 7 sędziów NSA. W jedynym odmiennym orzeczeniu (z 1 grudnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1019/10) NSA opowiedział się przeciw zwolnieniu. Uznał, że w sprawie istotne jest zaświadczenie wydane przez MON, z którego wynikało, że żołnierz pełnił służbę w międzynarodowych strukturach dowodzenia NATO i nie realizował celów określonych w przepisie podatkowym.
W kolejnym wyroku (sygn. akt II FSK 1291/11) NSA przyznał jednak, że zaświadczenia wydawane przez Departament Administracyjny MON zawierają subiektywną ocenę danego przypadku i nie mają znaczenia dla możliwości skorzystania przez podatnika ze zwolnienia z PIT.

Ubruttowienie świadczeń

Stanowisko resortu może wynikać z ubruttowienia wynagrodzeń żołnierzy skierowanych lub wyznaczonych do pracy za granicą. Jak tłumaczy nam jeden z pracowników MON, pragnący zachować anonimowość, chodzi o to, że przed 2003 r., a więc przed zmianą przepisów ustawy o PIT, wszystkie świadczenia zagraniczne żołnierzy były zwolnione z podatku. Od 2003 r. zostały one ubruttowione, czyli MON podwyższyło je, aby żołnierze mieli pieniądze na zapłatę podatku. – Nikt nie dostrzega, że świadczenia zostały ubruttowione. Jeśli ktoś dostał pieniądze na zapłacenie podatku, to nie powinien występować o jego zwrot – twierdzi nasz rozmówca.
Problem w tym, że zdaniem sądów i ekspertów podatkowych żołnierzom takie zwolnienie – niezależnie od tego, czy ich wynagrodzenie ubruttowiono, czy nie – w latach 2003–2010 przysługiwało, co po prostu wynikało z przepisów ustawy o PIT.



Jednostka bez znaczenia

Wojciech Serafiński, doradca podatkowy, wyjaśnia, że dla skorzystania ze zwolnienia określonego art. 21 ust. 1 pkt 83 ustawy o PIT (w brzmieniu obowiązującym do końca 2010 r.) nie było wymagane, by żołnierze wchodzili w skład jednostki wojskowej użytej poza granicami. – Wystarczy tylko, by realizowali przynajmniej jeden cel wymieniony w tym przepisie. I ten fakt potwierdza właśnie Sztab Generalny WP w zaświadczeniach (na wniosek żołnierzy ubiegających się o zwrot podatku Sztab Generalny wydaje im odpowiednie dokumenty – red.). Może go także potwierdzić jednostka NATO, w której żołnierz pełnił służbę – stwierdza nasz rozmówca.
Andrzej Łukiańczuk, doradca podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych, dodaje, że istota zagadnienia dotyczyła rozstrzygnięcia, czy zwolnienie stosuje się do żołnierzy „wyznaczonych” do pełnienia służby poza granicami, czy tylko „skierowanych” do niej. – Ten spór rozstrzygnął NSA w wyroku 7 sędziów z 17 stycznia 2011 r. – mówi Andrzej Łukiańczuk.

Sytuacja po 1 stycznia

Zmiana ustawy o PIT obowiązująca od 1 stycznia 2011 r. polegała na tym, że określono wprost, że ze zwolnienia mogą korzystać żołnierze, którzy realizują wymienione w przepisie cele „w składzie jednostek wojskowych”. To wpłynęło na stanowisko organów podatkowych i sądów. Nowelizacja otworzyła więc nowy rozdział w sporach fiskusa z żołnierzami. Przykładowo minister finansów w interpretacjach indywidualnych (np. z 19 października 2011 r. i 13 grudnia 2011 r.) uznał, że ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 83 ustawy o PIT mogą skorzystać jedynie żołnierze zawodowi „skierowani do zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa”. Powyższą interpretację potwierdził również w wyroku WSA w Szczecinie (sygn. akt I SA/Sz 622/12).
Wojciech Serafiński nie zgadza się z tym. Jak mówi, można jedynie się domyślać, że intencją ustawodawcy było to, aby ze zwolnienia korzystali tylko żołnierze pełniący służbę w ramach jednostek wojskowych, a więc w warunkach bojowych, zagrażających życiu.
– To jednak nie wynika z treści przepisu. Zmiany dokonano w sposób nieudolny, nie biorąc pod uwagę uwarunkowań wynikających z prawa międzynarodowego – przekonuje ekspert.
Dodaje, że gdyby w znowelizowanym przepisie zapisano, że zwolnienie przysługuje wyłącznie żołnierzom wchodzącym w skład jednostek bojowych, to nie byłoby żadnych wątpliwości, o jakie jednostki ustawodawcy chodziło. To niedoprecyzowanie w jego ocenie powoduje, że nowelizacja ustawy o PIT tak naprawdę niczego nie zmieniła. Formą jednostki wojskowej jest bowiem np. każda jednostka NATO, a więc dowództwo, kwatera, zespół itp. Jednak ze względu na stanowisko fiskusa żołnierze, którzy będą chcieli skorzystać ze zwolnienia, będą musieli znów powalczyć w sądach.

Stanowisko resortu może wynikać z faktu ubruttowienia wynagrodzeń żołnierzy