Każdy niekorzystny dla fiskusa wyrok Trybunału Konstytucyjnego (TK) niesie nadzieję na pomyślne rozstrzygnięcie sprawy, która jeszcze się toczy, albo na wznowienie postępowania podatkowego lub sądowego w sprawach już rozstrzygniętych prawomocnymi decyzją czy wyrokiem.
Kluczem do zrozumienia, czy orzeczenie faktycznie jest korzystne w konkretnej sprawie, jest ustalenie, jaki miało ono charakter, tj. czy sędziowie uznali wprost dany przepis za niezgodny z ustawą zasadniczą, czy też może orzekli o jego niekonstytucyjności jedynie w pewnym zakresie. W tym ostatnim przypadku znaczenie ma użyte w sentencji wyroku stwierdzenie, że przepis jest niezgodny z Konstytucją RP „w zakresie, w jakim wywołuje określony skutek”.
Taki „zakresowy” wyrok wydał TK np. 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11). Stwierdził, że art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 58 ustawy nowelizującej z 12 września 2002 r. (Dz.U. nr 169, poz. 1387 z późn. zm.) „w zakresie, w jakim wywołuje skutek w postaci” zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, o którym to postępowaniu podatnik nie został poinformowany najpóźniej z upływem terminu wskazanego w art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 konstytucji.
O ile na każdy wyrok potwierdzający niekonstytucyjność przepisu można się powoływać, o tyle nie za każdym razem pewne jest, że organ czy sąd dopatrzą się tej niezgodności w konkretnym przypadku.
Może się też zdarzyć, jak w przypadku wyroku z 17 lipca, że w ustnym uzasadnieniu podkreślono niekonstytucyjność normy prawnej, przewidującej zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego na skutek wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, ale możliwe było uchylenie jedynie przepisu art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu, jaki nadała mu ustawa z 2002 r.

Wniosek o wznowienie postępowania składa się w organie podatkowym w ciągu miesiąca od wejścia w życie orzeczenia TK, czyli publikacji w Dzienniku Ustaw. W przypadku orzeczeń sądów administracyjnych, termin ten wynosi trzy miesiące.

– Przepis ten, który w niewielkim stopniu zmieniono w 2005 r., nie był jednak w tej wersji przedmiotem pytania sądu i obowiązuje nadal – podkreśla Rafał Mikulski, adwokat z kancelarii Salans.
W świetle ostatniego orzecznictwa NSA można mieć wątpliwości, czy to stwierdzenie daje szansę na wznowienie postępowania w odniesieniu do rozstrzygnięć wydanych na podstawie art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, obowiązującego aktualnie.
– Wznowienie postępowania nie będzie możliwe, jeżeli uznany za niekonstytucyjny przepis nie stanowił podstawy wydania decyzji. To, że podstawę taką stanowił przepis zawierający identyczną normę prawną, nie jest wystarczające – stwierdza mec. Rafał Mikulski.