Do 20 stycznia 2012 r. wpłynęło ponad 154 tys. pism o wyborze sposobu rozliczania się z fiskusem. Nowi podatnicy stanowią niewielki odsetek.
Podatnicy mogą co roku – do 20 stycznia – wybrać lub zmienić sposób rozliczeń ze skarbówką. W tym roku zdecydowały się na to 154 652 osoby. W większości urzędów skarbowych przeważały dokumenty, w których podatnicy zmieniali formę opodatkowania. Najczęściej wybieranym sposobem opodatkowania był ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Na drugim miejscu znajdują się zasady ogólne, czyli skala PIT ze stawkami 18 i 32 proc. To wnioski z sondy DGP przeprowadzonej we wszystkich 16 izbach skarbowych.
Wybór formy opodatkowania / DGP

Różne rozliczenie

Przedsiębiorcy lub osoby zarabiające na najmie mogą corocznie zmieniać sposób płacenia PIT. Przedsiębiorcy mogą wybrać opodatkowanie: według skali PIT (stawki 18 i 32 proc.), liniowym 19-proc. PIT, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową. Najem prywatny można rozliczać na zasadach ogólnych (skala PIT) lub ryczałtem.
Do 20 stycznia każdego roku składa się w urzędzie skarbowym zawiadomienie o formie opodatkowania. Dokumenty takie mogą złożyć nie tylko podatnicy rozpoczynający osiąganie przychodów, ale również ci, którzy chcą zmienić formę opodatkowania. Przykładowo w 2011 r. podatnik płacił liniowy 19-proc. PIT, a w 2012 r. chce rozliczać się na zasadach ogólnych i płacić podatek według stawek progresywnych – 18 i 32 proc. Ma prawo do takiej zmiany, ale musiał o tym wyborze zawiadomić skarbówkę do 20 stycznia. Gdy się spóźnił, w 2012 r. musi kontynuować opłacanie liniowego PIT.
– Większość podatników kontynuuje formę opodatkowania wybraną w poprzednich latach, co oznacza, że nie musi składać ponownego oświadczenia – wyjaśnia Maciej Cichański z Izby Skarbowej w Bydgoszczy.
Jednak my znaleźliśmy więcej urzędów, w których podatnicy częściej zmieniali opodatkowanie niż deklarowali rozpoczęcie działalności czy uzyskiwanie przychodów z najmu. W woj. małopolskim urzędnicy zanotowali zmianę formy w 80 proc. oświadczeń, w woj. dolnośląskim w 60 proc., w woj. mazowieckim w 40 proc., w woj. pomorskim w 50 proc., w woj. zachodniopomorskim w 75 proc., a lubelskim aż 90 proc. oświadczeń to zmiana opodatkowania.
– Podatnicy z woj. świętokrzyskiego najczęściej zgłaszali zmiany form opodatkowania z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej – średnio 70 proc., w stosunku do podatników wybierających opodatkowanie najmu lokalu – średnio 30 proc. – potwierdza Małgorzata Erdenberger z Izby Skarbowej w Kielcach.
W woj. śląskim w niektórych urzędach tylko 10 proc. oświadczeń o formie opodatkowania dotyczyło jej zmiany.

Korzyści z wyboru

Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania jest uzależniony od wielu czynników. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Przykładowo wybór stawki liniowej przez podatników o wysokich dochodach pozwala uniknąć opodatkowania według stawki 32-proc. Jednocześnie jednak pozbawia ich możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla samotnych rodziców. Podatnik opodatkowany stawką liniową, który nie uzyskuje innych dochodów opodatkowanych według skali, nie odliczy również ulgi na dziecko.
Z kolei zryczałtowane formy opodatkowania mogą być korzystne dla podatników mających niskie koszty prowadzenia działalności. Ich zaletą jest również znaczne uproszczenie rozliczeń.
– Nie ma reguły co do najczęściej wybieranej formy opodatkowania – stwierdza Agnieszka Pawlak z Izby Skarbowej w Łodzi.
W niektórych urzędach skarbowych woj. łódzkiego podatnicy zdecydowanie wybierają ryczałt (68 proc. zgłoszeń), w innych wręcz odwrotnie – zasady ogólne (60 proc. zgłoszeń). W kilku urzędach np. podatek liniowy zadeklarowało ok. 40 proc., w innych niespełna 3 proc. zgłaszających.
Ewa Tarnowska-Wolańska z Izby Skarbowej we Wrocławiu zauważa jednak pewną regułę: podatnicy zgłaszający do opodatkowania najem wybierają najczęściej ryczałt, natomiast osoby prowadzące działalność gospodarczą zasady ogólne.
Podobnie uważa Konrad Zawada z Izby Skarbowej w Krakowie, który przedstawia na to odpowiednią statystykę. Zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych wybierają najczęściej podatnicy uzyskujący przychody z najmu (ponad 80 proc. takich osób wybrało tę formę opodatkowania), natomiast przedsiębiorcy wybierają częściej zasady w ogólne według skali podatkowej (ok. 40 proc. przedsiębiorców) oraz podatek liniowy (ok. 35 proc. przedsiębiorców).

Sposób opłacania PIT można zmieniać co roku

Z danych Konrada Zawady wynika także, że dane dotyczące najpopularniejszych form opodatkowania działalności gospodarczej i najmu przedstawiają się następująco: ryczałt ewidencjonowany: 42 proc., zasady ogólne (skala podatkowa): 34 proc., podatek liniowy 25 proc.



Zmiana formy

Jeśli podatnik do 20 stycznia nie złożył oświadczenia o wyborze formy opodatkowania do urzędu skarbowego, oznacza to, że kontynuuje wybrany sposób opodatkowania, który zadeklarował w roku poprzednim. Gdy podatnik zastosuje nowe zasady rozliczania podatku bez złożenia stosownego pisma do urzędu skarbowego, naraża się na odpowiedzialność z tytułu błędnych rozliczeń podatkowych. Organy podatkowe nie stosują bowiem zasady domniemania wyboru formy opodatkowania przez podatnika, lecz kierują się formalnymi pismami składanymi do urzędu w tym zakresie.
Z zebranej w izbach skarbowych statystyki nie wynika, że oświadczenia podatników w dużej mierze dotyczyły działalności gospodarczej bądź najmu. W każdym rejonie Polski te proporcje rozkładają się różnie. Podobnie jest z wybieranym sposobem opodatkowania.
Maciej Cichański wskazuje, że większość złożonych oświadczeń o wyborze formy opodatkowania dotyczyło opodatkowania działalności gospodarczej – 60 proc. Najem cieszył się nieco mniejszym zainteresowaniem.
– W niektórych urzędach skarbowych w 75 proc. przypadków podatnicy decydowali się na opodatkowanie prowadzonej działalności na zasadach ogólnych, w innych dominował podatek zryczałtowany od przychodów ewidencjonowanych – podaje Małgorzata Spychała-Szuszczyńska z Izby Skarbowej w Poznaniu.

Sporadyczne pomyłki

W składanych oświadczeniach urzędnicy nie zauważyli zbyt dużej liczby błędów.
– Podatnicy najczęściej osobiście konsultują w urzędzie możliwość wybrania określonej formy opodatkowania, stąd błędy w tym zakresie zdarzają się sporadycznie – wyjaśnia Maciej Cichański.
Jeśli pomyłki już wystąpiły to – jak podkreśla Maja Koczewska-Bajda z Izby Skarbowej w Białymstoku – dotyczyły błędnie wpisywanego rodzaju prowadzonej dokumentacji rachunkowej (niezgodnego z wybraną formą opodatkowania), czy też braku zawiadomienia o wyborze opodatkowania przychodu z najmu przez jednego z małżonków.
Według Urzędu Skarbowego w Gorzowie Wlkp. błędy przy wyborze formy opodatkowania dotyczą np. wyboru takiej formy, która nie może być zastosowana do prowadzonej działalności czy braku podpisu w dokumentach.
Joanna Maksymowicz-Panek z Izby Skarbowej w Rzeszowie do tej listy dorzuca niepotrzebne zawiadomienie urzędu o formie opodatkowania w przypadku kontynuowania dotychczasowej formy opodatkowania oraz nieterminowe składanie wniosku.