Na skutek trudnej sytuacji ekonomicznej część firm staje się niewypłacalna i w konsekwencji może ogłosić upadłość. W przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy obejmującej likwidację majątku, zwrócić należy uwagę na szczególne prowadzenie rozliczenia podatkowego.
Czy osobą odpowiedzialną za dokumentację podatkową, np. prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów jest w dalszym ciągu przedsiębiorca – jako podatnik czy syndyk oraz na kim ciąży obowiązek złożenia rocznej deklaracji podatkowej? Inną kwestią jest to, czy firma w upadłości likwidacyjnej powinna mieć założoną nową księgę, czy też kontynuować zapisy w dotychczasowej księdze oraz czy w rocznej deklaracji podatkowej należy zaprezentować osobno przychody i koszty dla okresu przed ogłoszeniem upadłości i osobno dla okresu po ogłoszenia upadłości.

Rachunkowość firmy

Z przepisów prawa upadłościowego i naprawczego (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361 z późn. zm.) wynika, że syndyk obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji.
Katarzyna Ryszard, radca prawny w Kancelarii Peter Nielsen, podkreśla, że o ile upadły z mocy prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego, to nie zostaje pozbawiony statusu podatnika.
– W zakresie spraw podatkowych działanie syndyka należy potraktować jako działanie przez pełnomocnika z wszystkimi tego konsekwencjami – dodaje Katarzyna Ryszard.
Oznacza to, że przedsiębiorca po ogłoszeniu upadłości pozostaje podatnikiem PIT z tytułu prowadzonej działalności, jednak to syndyk masy upadłości jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację obowiązków podatnika. Syndyk ponosi również odpowiedzialność za rzetelność i niewadliwość prowadzonych ksiąg podatkowych.
Z rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) wynika, że przedsiębiorcy mają obowiązek założyć księgę na dzień 1 stycznia roku podatkowego lub na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego. Przepisy te nie odnoszą się do sytuacji ogłoszenia upadłości przez podatnika, a zatem syndyk jako odpowiedzialny za prowadzenie ksiąg powinien kontynuować po ogłoszeniu upadłości prowadzoną w niej ewidencję.

Roczne rozliczenie

Czy jednak syndyk składa również roczne zeznanie podatkowe dokumentujące przychody i koszty uzyskane przez upadłego przedsiębiorcę w ciągu całego roku podatkowego?
– Zobowiązanie do składania zeznań rocznych ciąży bezwzględnie na będącym w upadłości podatniku, gdyż żaden przepis ustawy o PIT nie dopuszcza złożenia zeznania przez inną osobę niż podatnik – mówi Katarzyna Ryszard.
A zatem zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.) to przedsiębiorca złoży zeznanie podatkowe do urzędu skarbowego w terminie do końca kwietnia roku następującego po roku, uwzględniając łączne przychody i koszty uzyskane w całym roku kalendarzowym.
Przedsiębiorcy składają do urzędu skarbowego roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-36 lub PIT-36L
Do rocznego zeznania podatkowego należy dołączyć informację PIT/B o wysokości dochodów (strat) z pozarolniczej działalności gospodarczej