Organy podatkowe znalazły świetną metodę na przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. W trakcie prowadzonego postępowania podatkowego wszczynają nowe postępowania na podstawie kodeksu karnego skarbowego.
W wielu przypadkach postępowania karne skarbowe nie mają żadnego uzasadnienia, co potwierdzają sądy, umarzając sprawy. Ale efekt zostaje osiągnięty – bieg przedawnienia zobowiązań wobec fiskusa zostaje wstrzymany.
Zdaniem ekspertów to absurdalna sytuacja, która nie powinna mieć miejsca. Fiskus takimi działaniami nadużywa swoich uprawnień, ale niestety takie działania urzędników są zgodne z prawem.

Uprawnienia fiskusa

Zgodnie z art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności. Bieg okresu przedawnienia ulega jednak zawieszeniu w przypadku zaistnienia określonych w Ordynacji podatkowej okoliczności. Jedną z nich – jak wskazuje Jerzy Kuprianowicz, konsultant w TPA Horwath – jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.
Przepisy dają fiskusowi pewną swobodę w tym zakresie, gdyż postanowienie o wszczęciu takiego postępowania wydaje organ prowadzący postępowanie bez zgody prokuratora.
– Wszelkie opieszałości w prowadzeniu postępowania podatkowego mogą być wykorzystywane przez organy podatkowe na niekorzyść podatnika – ocenia Jerzy Kuprianowicz.
W skrajnej sytuacji, jeśli wszczęcie postępowania karnego skarbowego okaże się bezprzedmiotowe, to i tak organ podatkowy uzyskuje dodatkowy czas na zakończenia postępowania wymiarowego.



Niewykonanie zobowiązań

Wszczęcie postępowania o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego, powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania. Paweł Jabłonowski, szef departamentu podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, wyjaśnia nam, że to urząd skarbowy jako organ postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe władny jest wszcząć postępowanie karne skarbowe, a także sporządzić, wnieść i popierać przed sądem akt oskarżenia. Zakres kompetencji urzędu daje szerokie możliwości zawieszania biegu terminu przedawnienia, jednak wszczęcie postępowania powinno mieć uzasadnienie w faktach.
Do nadużycia kompetencji organów postępowania przygotowawczego może dojść w przypadku, gdy nie było wystarczających podstaw do wszczęcia tego postępowania, tj. nie wystąpiło uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Wówczas, gdyby działanie takie było celowe, z pewnością stanowiłoby naruszenie obowiązujących przepisów procedury. Trudno jednak taki zamiar wykazać, ponieważ istnienie tej przesłanki jest kwestią ocenną.

Podstawy wszczęcia

Wyłącznymi warunkami zawieszenia biegu przedawniania są po pierwsze, wszczęcie postępowania, a po drugie związek podejrzenia popełnienia przestępstwa (wykroczenia) skarbowego z niewykonaniem danego zobowiązania podatkowego. Datą wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo (wykroczenie) skarbowe jest data wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia.
– Dalsze losy takiego postępowania (w tym jego umorzenie ze względu na brak podstaw) nie mają znaczenia w kontekście spełnienia analizowanej przesłanki zawieszenia biegu przedawnienia – twierdzi Maciej Grela, doradca podatkowy w kancelarii Gide Loyrette Nouel.
Ekspert podkreśla, że tym samym praktyka wszczynania postępowań w sprawach karnych skarbowych, motywowanych wyłącznie chęcią odroczenia w czasie momentu przedawnienia zobowiązania podatkowego, choć stanowi pewnego rodzaju nadużycie organów podatkowych przy celowościowym ujęciu tego uprawniania, to należy ją uznać za zgodną z literą prawa.