Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (wyciąg) – cz. 6 [KOMENTARZ]

• z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
• z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
• z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
• z 29 września 1994 r. o rachunkowości
• z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw
• z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej
• z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
• z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
• z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (wyciąg o MDR)
• z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (wyciąg o rejestracji)
• z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (wyciąg z przepisami dotyczącymi cen transferowych)

• z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych
• z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień
• z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur
• z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej
• z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących
• z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług
• z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów

Art. 56. [Zawieszenie postępowania]

§ 1. Postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub w części:

• Zgodnie z par. 1 pkt 2 art. 56 u.p.e.a. (w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą) w przypadku śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie był z nim ściśle związany, a w postępowaniu egzekucyjnym prowadzi się egzekucję z zajętej rzeczy lub prawa majątkowego, które nie wygasło wskutek śmierci zobowiązanego, postępowanie egzekucyjne będzie podlegało zawieszeniu. Zmiana w pkt 2 jest konsekwencją nowelizacji art. 59 par. 1 pkt 6 u.p.e.a. Obecne przepisy nakazują zawiesić postępowanie egzekucyjne w każdym przypadku śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z jego osobą. Ustawodawca uznał, że to działanie jest niecelowe, w sytuacji gdy w toku postępowania nie zastosowano środków egzekucyjnych. Zbędne jest więc utrzymywanie zawieszonego postępowania egzekucyjnego, które nie będzie prowadziło do zaspokojenia egzekwowanej należności. Dlatego komentowany przepis ogranicza zasadę zawieszenia postępowania egzekucyjnego w przypadku śmierci zobowiązanego do sytuacji, gdy zastosowano już środki egzekucyjne, które przypuszczalnie doprowadzą do wykonania obowiązku.
• Artykuł 56 par. 1 u.p.e.a. wymienia przyczyny obligatoryjnego zawieszenia postępowania. Nie pozostawia zatem do uznania organu egzekucyjnego tego, czy w danym przypadku zawiesić postępowanie. Regulacja zawarta w art. 56 u.p.e.a. przyjmuje zasadę, że postępowanie egzekucyjne podlega zawieszeniu z przyczyn w nim wymienionych. Biorąc pod uwagę, że jest to katalog zamknięty, uznać należy, że żadne inne przesłanki nie mogą stanowić podstawy do podjęcia decyzji o zawieszeniu postępowania226. [ramka 7]

Ramka 7

• Dodawany przez ustawę zmieniającą par. 1c art. 56 u.p.e.a. stanowi uzupełnienie art. 56 par. 1 pkt 2 u.p.e.a. Należy zauważyć, że wierzyciel jest organem, który ma największą wiedzę, jakiemu reżimowi prawnemu podlega dana należność pieniężna. W konsekwencji to wierzyciel jest organem, który wie, czy obowiązek, o którego wyegzekwowanie wystąpił do organu egzekucyjnego, jest ściśle związany z osobą zobowiązanego czy też nie. Wobec tego w par. 1c organowi egzekucyjnemu umożliwia się zwrócenie się do wierzyciela o stanowisko, czy dochodzony obowiązek jest ściśle związany z osobą zobowiązanego. Wprowadzenie tej regulacji uniemożliwia również wierzycielom odmowę lub zwłokę w zajęciu stanowiska w tej sprawie.
• Zawieszenie postępowania egzekucyjnego polega na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych wskutek pojawienia się przeszkód w prowadzeniu postępowania, które prawdopodobnie uda się usunąć. Zawieszenie może nastąpić z urzędu bądź na wniosek zobowiązanego lub wierzyciela. Ustawodawca nie przewidział natomiast możliwości fakultatywnego zawieszenia postępowania, o której mówi np. art. 98 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1298; dalej: k.p.a.)227. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w administracji w swoim charakterze jest zbliżone do wstrzymania prowadzenia egzekucji lub wstrzymania czynności egzekucyjnych stosowanych przy niektórych środkach prawnych (art. 17 par. 2, art. 54 par. 2 i 6, art. 114d u.p.e.a.), w trybie nadzoru (art. 23 par. 6 u.p.e.a.) lub w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej do tej samej nieruchomości, rzeczy albo prawa majątkowego lub niemajątkowego (art. 62 u.p.e.a.). Zawieszenie postępowania egzekucyjnego jest jednak instytucją odrębną i odmienną228.
• Artykuł 56 par. 3 u.p.e.a. stanowi, że organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Pod tą ogólną formułą kryją się rozstrzygnięcia o:

Art. 59. [Przesłanki umorzenia postępowania]

§ 1. Postępowanie egzekucyjne umarza się w całości albo w części w przypadku:

• W art. 59 par. 1 u.p.e.a. określono katalog podstaw prawnych umorzenia postępowania egzekucyjnego. Wymienione tutaj powody umorzenia co do zasady pokrywają się z tymi dotychczas obowiązującymi. [tabela 6] Przesłanka umorzenia postępowania egzekucyjnego ujęta w pkt 1 (niedopuszczalność egzekucji) w części stanowi odpowiednik obowiązującego dotychczas art. 59 par. 1 pkt 7 u.p.e.a. Jednocześnie ustawa zmieniająca uwzględniła pogląd, że o niedopuszczalności egzekucji decydują przesłanki podmiotowe (dotyczące konkretnego zobowiązanego) i przedmiotowe (odnoszące się do dochodzonego obowiązku). Przyczyny niedopuszczalności egzekucji są to powody, które dotyczą egzekwowanego obowiązku, np. nie podlega on egzekucji administracyjnej bądź też podlega tej egzekucji, jednak w konkretnym przypadku nie zostały spełnione warunki umożliwiające jej prowadzenie. Przykładami takich sytuacji są m.in.: nieostateczność decyzji, z której wynika obowiązek, brak doręczenia zobowiązanemu upomnienia, w sytuacjach gdy upomnienie jest wymagane (dotychczas art. 59 par. 1 pkt 7 u.p.e.a.), wykonanie obowiązku przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego (dotychczas art. 59 par. 1 pkt 1 u.p.e.a.), brak wymagalności obowiązku, jego wygaśnięcie lub nieistnienie (dotychczas art. 59 par. 1 pkt 2 u.p.e.a.), określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią tego obowiązku wynikającą z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego czy bezpośrednio przepisu prawa (dotychczas art. 59 par. 1 pkt 3 u.p.e.a.).

• Zgodnie z dotychczas obowiązującym art. 59 par. 1 pkt 4 u.p.e.a. podstawą umorzenia postępowania egzekucyjnego był błąd co do osoby zobowiązanego bądź brak możliwości prowadzenia egzekucji ze względu na osobę zobowiązanego. Błąd co do osoby zobowiązanego stanowi obecnie podstawę zarzutu. Natomiast brak możliwości prowadzenia postępowania egzekucyjnego ze względu na osobę zobowiązanego należy oceniać pod kątem podmiotowych przyczyn niedopuszczalności egzekucji. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy egzekucja jest prowadzona w stosunku do podmiotu, wobec którego przepisy wyłączają taką możliwość, np. osoby korzystającej z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Z tych względów ustawa zmieniająca w katalogu przesłanek umorzenia postępowania egzekucyjnego nie zawarła odrębnej przyczyny dotyczącej osoby zobowiązanego.
• Katalog przesłanek umorzenia postępowania egzekucyjnego został przez ustawę zmieniającą uzupełniony o art. 59 par. 1 pkt 3 u.p.e.a. Określa on jako podstawę do umorzenia postępowania egzekucyjnego niespełnienie przez tytuł wykonawczy wymogów art. 27 u.p.e.a. Celem dodania tej przesłanki jest umożliwienie organowi egzekucyjnemu umorzenie postępowania egzekucyjnego, w przypadku gdy tytuł wykonawczy jest wystawiony niezgodnie z przepisami u.p.e.a. Przy czym należy podkreślić, że organ egzekucyjny jest uprawniony do badania prawidłowości wystawienia przez wierzyciela tytułu wykonawczego.
• Przesłanka dotycząca umorzenia postępowania egzekucyjnego z powodu śmierci zobowiązanego została uzupełniona w par. 1 pkt 4 art. 59 u.p.e.a. Przepis ten dopuszcza umorzenie postępowania egzekucyjnego również w przypadku, gdy dochodzony obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego zobowiązanego, ale nie toczy się egzekucja z rzeczy lub prawa majątkowego, albo prawo, które zajęto, wygasło z chwilą śmierci zobowiązanego. W przypadku gdy nie zastosowano środków egzekucyjnych rokujących wyegzekwowaniem obowiązku, utrzymywanie zawieszonego postępowania egzekucyjnego nie ma uzasadnienia. Celowe jest zatem jego umorzenie. Jednocześnie zrezygnowano z podstawy umorzenia postępowania egzekucyjnego z powodu zastosowania niedopuszczalnego środka egzekucyjnego. Ustawodawca uznał, że w przypadku, gdy zastosowany środek egzekucyjny był niedopuszczalny, powinien on podlegać uchyleniu i nie mieć wpływu na rezygnację z prowadzenia całego postępowania egzekucyjnego. Możliwa bowiem jest zmiana środka egzekucyjnego, który przewidziany został przez u.p.e.a.
• Ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1553; dalej: nowelizacja z 4 lipca 2019 r.) zmienia brzmienie par. 2 w art. 59. Od 20 lutego 2021 r. będzie on miał następującą treść: „Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku, gdy dalsza egzekucja administracyjna będzie bezskuteczna z powodu braku majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z których jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne”. Ustawodawca uznał, że dotychczasowa przesłanka umorzenia postępowania egzekucyjnego, tj. stwierdzenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne, jest nieadekwatna do mogących wystąpić sytuacji. W przypadku bowiem wyegzekwowania wydatków egzekucyjnych, gdy do ściągnięcia pozostaje należność pieniężna objęta tytułem wykonawczym, a brak jest majątku zobowiązanego, umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie obowiązującego art. 59 par. 2 u.p.e.a. jest utrudnione z uwagi na konieczność przewidywania i kalkulowania mogących wystąpić innych wydatków egzekucyjnych. Uznano, że nie jest uzasadnione kontynuowanie postępowań egzekucyjnych, w których nie wyegzekwuje się środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne i wobec tego nie wykona się choćby w niewielkiej części obowiązku poddanego tej egzekucji. Jej celem jest bowiem przymusowa realizacja obowiązku, a nie generowanie kolejnych należności podlegających egzekwowaniu (kosztów egzekucyjnych).
• Zmodyfikowany ustawą zmieniającą par. 2a art. 59 u.p.e.a. wprowadza katalog przesłanek do umorzenia postępowania egzekucyjnego w przypadku należności pieniężnych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw trzecich. Zakres podstaw umorzenia postępowania egzekucyjnego, mimo odmiennego – pozytywnego – brzmienia, jest analogiczny do dotychczas obowiązującego art. 59 par. 2a u.p.e.a., z uwzględnieniem omówionych już zmian wprowadzonych w katalogu przesłanek określonych w par. 1 art. 59 u.p.e.a.
• Postępowanie egzekucyjne w przypadku zagranicznych należności może zostać umorzone w przypadku określonym w art. 59 par. 1 pkt 1, 4, 6 i 7 u.p.e.a., niespełnienia w zagranicznym tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 102 ustawy z 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 765; dalej: u.w.p). oraz gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. Wyłączenie zastosowania przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego określonej w art. 59 par. 1 pkt 2 u.p.e.a. nie wymaga uzasadnienia, odnosi się ona bowiem do egzekucji niepieniężnej. W odniesieniu natomiast do przesłanki określonej w pkt 5 (umorzenie z powodu zawieszenia postępowania egzekucyjnego na żądanie wierzyciela przez okres powyżej 12 miesięcy) należy zauważyć, że w przypadku należności pieniężnych państw członkowskich UE czy państw trzecich do zawieszenia postępowania egzekucyjnego dochodzi w przypadkach kwestionowania należności w państwie wnioskującym lub wszczęcia procedury wzajemnego porozumiewania się. Oznacza to, że w przypadku zagranicznych należności pieniężnych brak jest podstawy do występowania z żądaniem wierzyciela o zawieszenie postępowania egzekucyjnego na jego żądanie. W przypadku tych należności wniosek wierzyciela o zawieszenie postępowania egzekucyjnego wiąże się z kwestionowaniem dochodzonej należności pieniężnej.
• Uchylenie par. 3 jest konsekwencją zmiany wprowadzonej w art. 59 par. 4 u.p.e.a., która ustanawia kompleksową regulację w zakresie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
• Zmienione brzmienie par. 4 stanowi odzwierciedlenie dotychczasowego art. 59 par. 3 u.p.e.a. z uwzględnieniem regulacji wprowadzanych w odniesieniu do umorzenia postępowania egzekucyjnego w przypadku uznania zarzutów zobowiązanego. Zgodnie z tym przepisem w każdym przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 u.p.e.a. konieczne jest wydanie postanowienia. Przyjęcie takiego rozwiązania zapewnia, że w każdym przypadku zobowiązany otrzyma postanowienie o umorzeniu, a w konsekwencji pełną informację o podstawie prawnej i faktycznej umorzenia. Paragraf 4 przewiduje również, że w postanowieniu o umorzeniu zawarta jest informacja o uchyleniu czynności egzekucyjnych (zgodnie z art. 60 par. 1 u.p.e.a.). Celem przepisu jest jednoznaczne wskazanie w takim postanowieniu skutków, jakie umorzenie ma dla zastosowanych środków egzekucyjnych. Dzięki takiemu rozwiązaniu zobowiązany już z postanowienia o umorzeniu dowie się o uchyleniu zastosowanych w toku egzekucji środków egzekucyjnych.
• Nowelizacja z 4 lipca 2019 r. przewiduje dodanie par. 5a231. Od 20 lutego 2021 r. będzie on brzmiał następująco: „W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej organ egzekucyjny będący jednocześnie wierzycielem nie wydaje postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego sporządza się adnotację w rozumieniu art. 72 Kodeksu postępowania administracyjnego”. W przepisie tym przyjęto, że umorzenie postępowania egzekucyjnego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej nie będzie nakładało na organy obowiązku wydawania postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Adnotacja, o której mowa w art. 72 k.p.a., stanowiąca utrwalenie informacji mającej znaczenie dla sprawy i toku postępowania, będzie stanowiła wystarczający dowód dokonanych czynności.
• Dodany przez ustawę zmieniającą par. 6 w art. 59 stanowi, że w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego: z powodu śmierci zobowiązanego (gdy obowiązek nie jest z ściśle z nim związany), z powodu niepodjęcia postępowania egzekucyjnego w ciągu 12 miesięcy od zawieszenia go na żądanie wierzyciela, na żądanie wierzyciela oraz z innych powodów przewidzianych w odrębnych przepisach – pozostają w mocy skutki zastosowania środka egzekucyjnego. Celem wprowadzenia tego przepisu jest utrzymanie skutków związanych z zastosowaniem środka egzekucyjnego w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego z przyczyn, które nie wynikają z wadliwości samego postępowania.
• Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje w wyniku oceny organu egzekucyjnego, że przyczyny niedopuszczalności egzekucji mają charakter trwały i niemożliwy do usunięcia. Zgodnie z zasadą niezbędności niedopuszczalne jest stosowanie środków egzekucyjnych, gdy egzekwowany obowiązek stał się bezprzedmiotowy lub został już wykonany. Oznacza to, że postępowanie egzekucyjne prowadzi się tylko wówczas, gdy istniejący obowiązek o charakterze publicznoprawnym nie został wykonany przez zobowiązanego dobrowolnie i nie ma innej możliwości jego zrealizowania. Jeśli jednak obowiązek został wykonany (także w toku postępowania egzekucyjnego) lub z innych przyczyn stał się bezprzedmiotowy – dalsze prowadzenie postępowania jest nieuzasadnione. Do umorzenia postępowania egzekucyjnego może dojść również w razie stwierdzenia, że egzekucja należności pieniężnej nie jest celowa, ponieważ jej koszty byłyby wyższe od kwoty możliwej do wyegzekwowania. Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w całości lub w części. Umorzenie w części może mieć miejsce w przypadku, gdy egzekucja jest niedopuszczalna w odniesieniu do niektórych osób wskazanych jako zobowiązani lub gdy niedopuszczalne jest egzekwowanie niektórych obowiązków wskazanych w tytule wykonawczym. Podobnie jak w przypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego umorzenie może być dokonane z urzędu albo na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego232.

Art. 60. [Skutki umorzenia postępowania]

§ 1. Umorzenie postępowania egzekucyj nego z przyczyny, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1–8 i 10, powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

• Zmieniane zdanie pierwsze par. 1 art. 60 u.p.e.a. stanowi, że umorzenie postępowania egzekucyjnego będzie w każdym przypadku powodowało uchylenie czynności egzekucyjnych. Dotychczas powodowało ono co do zasady uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, ale wyjątkiem było umorzenie postępowania egzekucyjnego na żądanie wierzyciela. Ponieważ brak jest uzasadnienia dla odmiennego traktowania umorzenia postępowania egzekucyjnego na żądanie wierzyciela, w nowym brzmieniu par. 1 art. 60 u.p.e.a. zrezygnowano z wyjątków w zakresie wpływu umorzenia postępowania egzekucyjnego na uchylenie czynności egzekucyjnych.
• Skreślenie par. 2 i 3 art. 60 u.p.e.a. związane jest z regulacją wprowadzoną w art. 59 par. 4 u.p.e.a. Zgodnie z tym przepisem informacja o uchyleniu czynności egzekucyjnych będzie zawarta w postanowieniu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Zatem nie ma konieczności i uzasadnienia do wydawania kolejnego postanowienia dotyczącego uchylenia czynności egzekucyjnych.

Art. 62. [Postępowanie przy zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej]

§ 1–2. […]

• Dodany ustawą zmieniającą par. 3 w art. 62 u.p.e.a. przewiduje, że w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej świadczeń alimentacyjnych, rentowych lub innych świadczeń powtarzających się albo świadczenia pieniężnego w walucie obcej egzekucję do rzeczy albo prawa majątkowego, do którego nastąpił zbieg egzekucji, przejmuje sądowy organ egzekucyjny, który prowadzi postępowanie egzekucyjne jednej z wymienionych należności. Należy zauważyć, że należności alimentacyjne korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia na gruncie przepisów regulujących zarówno egzekucję sądową, jak i administracyjną, podczas gdy organem właściwym do egzekucji tych należności jest sądowy organ egzekucyjny. Zatem w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej z sądową prowadzoną w celu wyegzekwowania należności alimentacyjnych, do momentu ich wyegzekwowania, inne należności nie będą zaspokajane. Z tego względu racjonalne jest przejęcie egzekucji w takich przypadkach przez sądowy organ egzekucyjny prowadzący egzekucję należności alimentacyjnych. Kolejnym argumentem przemawiającym za wprowadzeniem komentowanego przepisu jest to, że brak jest możliwości egzekwowania przez administracyjny organ egzekucyjny świadczeń powtarzających się. Przepisy u.p.e.a. nie przewidują uregulowań dotyczących egzekucji takich świadczeń, ponieważ nie występują one na gruncie prawa administracyjnego. Obowiązek o charakterze administracyjnym musi być skonkretyzowany i wymagalny, aby podlegał egzekucji.
• Przewidziany w u.p.e.a. sposób rozstrzygania zbiegów w przypadku egzekucji świadczenia pieniężnego w walucie obcej jest natomiast uzasadniony tym, że administracyjne organy egzekucyjne prowadzą postępowanie egzekucyjne należności pieniężnej wyłącznie w polskich złotych. Przepisy u.p.e.a. nie regulują egzekucji w walucie obcej.
• Komentowany przepis reguluje również kwestie związane z wystąpieniem zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej należności określonych w art. 62 par. 2 i 3 u.p.e.a. Przewiduje on, że jeśli wystąpi zbieg egzekucji sądowej świadczeń alimentacyjnych, rentowych lub innych świadczeń powtarzających się albo świadczenia pieniężnego w walucie obcej z egzekucją administracyjną prowadzoną na podstawie jednolitego albo zagranicznego tytułu wykonawczego, to egzekucję do tej rzeczy albo prawa majątkowego, do którego nastąpił zbieg egzekucji, będzie prowadzić łącznie sądowy organ egzekucyjny. W takim przypadku prawa i obowiązki wierzyciela będzie wykonywał administracyjny organ egzekucyjny. Rozwiązanie ma na celu utrzymanie prawidłowej realizacji współpracy w zakresie dochodzenia należności z administracjami państw wnioskujących. Należy zauważyć, że w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie jednolitego albo zagranicznego tytułu wykonawczego organ egzekucyjny stale współpracuje z organami państw członkowskich czy państw trzecich występującymi o pomoc w dochodzeniu należności za pośrednictwem centralnego biura łącznikowego, bądź bezpośrednio z państwami członkowskimi i państwami trzecimi, w sposób zgodny z przepisami u.w.p. Wobec tego ustawodawca zdecydował, że najtrafniejszym rozwiązaniem jest realizowanie praw i obowiązków wierzyciela – w egzekucji przejętej przez komornika sądowego – przez administracyjny organ egzekucyjny prowadzący postępowanie na podstawie jednolitego lub zagranicznego tytułu wykonawczego. W konsekwencji komornik sądowy w egzekucji należności państw członkowskich czy państw trzecich nie współpracuje z organem państwa członkowskiego czy państwa trzeciego, ale z polskim organem egzekucyjnym.
• Dodany par. 5 w art. 62 u.p.e.a. rozstrzyga kwestie związane z pokryciem kosztów komorniczych powstałych w związku z przejęciem przez sądowy organ egzekucyjny łącznego prowadzenia egzekucji należności dochodzonych na podstawie jednolitego tytułu wykonawczego, zagranicznego tytułu wykonawczego oraz należności, o których mowa w art. 2 par. 1 pkt 8 lit. g u.p.e.a., tj. administracyjnych kar pieniężnych lub grzywien administracyjnych nałożonych na pracodawcę delegującego pracownika z terytorium RP w związku z naruszeniem przepisów dotyczących delegowania pracowników w ramach świadczenia usług. Koszty egzekucyjne w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym co do zasady obciążają zobowiązanego. Wierzyciel pokrywa je, jeżeli nie mogą być ściągnięte od zobowiązanego (art. 64c par. 1 i 4 u.p.e.a.). W przypadku administracyjnej egzekucji należności dochodzonych na podstawie jednolitego tytułu wykonawczego, zagranicznego tytułu wykonawczego albo należności pieniężnych, o których mowa w art. 2 par. 1 pkt 8 lit. g u.p.e.a., nieściągnięte od zobowiązanego wydatki egzekucyjne organ egzekucyjny lub rekwizycyjny pokrywa bezpośrednio z budżetu państwa (art. 64c par. 4b u.p.e.a.). Natomiast opłaty za czynności egzekucyjne i opłatę manipulacyjną naliczone w związku z egzekucją tych należności są umarzane z urzędu przez organ egzekucyjny (art. 64e par. 4a u.p.e.a.). Dochodzenie tych należności jest zatem co do zasady bezkosztowe dla wierzyciela (państwa członkowskiego, państwa trzeciego lub Państwowej Inspekcji Pracy). Zgodnie z par. 5 art. 62 u.p.e.a. koszty komornicze, obejmujące wydatki komornika sądowego oraz opłaty komornicze, w przypadku gdy obciążony jest nimi wierzyciel, pokrywa na żądanie komornika sądowego administracyjny organ egzekucyjny – z budżetu państwa. Zasada bezkosztowej (dla wierzyciela będącego obcym państwem albo Państwową Inspekcją Pracy) egzekucji ww. należności została tym samym zachowana w przypadku przejęcia tej egzekucji do łącznego prowadzenia przez komornika sądowego.
• Egzekucje administracyjne i sądowe świadczeń pieniężnych mogą być prowadzone takimi samymi sposobami (tj.przy zastosowaniu tych samych środków egzekucyjnych). W piśmiennictwie wskazuje się, że do zbiegu egzekucji dochodzi tylko w egzekucji świadczeń pieniężnych i wtedy, gdy do tego samego składnika majątku dłużnika skierowane zostaną czynności różnych organów egzekucyjnych. Kolejną przesłanką wystąpienia zbiegu egzekucji jest tożsamość osoby dłużnika (zobowiązanego), przeciwko któremu prowadzone są postępowania egzekucyjne przez różne organy. Ze zbiegiem egzekucji mamy zatem do czynienia nie wtedy, gdy różne postępowania egzekucyjne mają być prowadzone takimi samymi sposobami (przy wykorzystaniu takich samych środków egzekucyjnych), ale wtedy, gdy różne organy egzekucyjne dokonają zajęć, które mają doprowadzić do zaspokojenia wierzycieli z tego samego składnika majątku dłużnika. Przepisy u.p.e.a. i ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2070; dalej: k.p.c.) nie znają instytucji zbiegu sposobów egzekucji, regulują natomiast sposób postępowania w razie skierowania egzekucji do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego. Sposobem egzekucji stosowanym w egzekucji sądowej i administracyjnej jest np. egzekucja z ruchomości, jednak zbieg egzekucji nie wystąpi, jeżeli administracyjny organ egzekucyjny skieruje egzekucję do określonych ruchomości wchodzących w skład majątku dłużnika, a komornik – do innych ruchomości233.
• Zgodnie z przepisem przejściowym, czyli art. 18 ustawy zmieniającej, do zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej, który nastąpił po 30 lipca 2020 r., stosuje się przepisy u.p.e.a. w nowym brzmieniu. Zasadę tę stosuje się także do kolejnego zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej, jeżeli wcześniejszy zbieg egzekucji nastąpił przed 30 lipca 2020 r.
• W myśl art. 20 ustawy zmieniającej administracyjny organ egzekucyjny, który przed 30 lipca 2020 r. przejął egzekucję świadczeń alimentacyjnych, rentowych, innych świadczeń powtarzających się oraz świadczeń pieniężnych w walucie obcej, w terminie 30 dni od ww. dnia wzywa sądowy organ egzekucyjny, od którego przejął egzekucję tych świadczeń, do złożenia (w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania) oświadczenia o:

Art. 62b. [Czynności łącznej egzekucji]

§ 1. Jeżeli zgodnie z art. 62 prowadzenie łącznie egzekucji należy do sądowego organu egzekucyjnego, organ egzekucyjny:

• Zmiana art. 62b par. 1 pkt 1 u.p.e.a. związana jest z rezygnacją przez ustawodawcę z konieczności przekazywania odpisów tytułów wykonawczych, odpisów dokumentu zajęcia i innych dokumentów organowi egzekucyjnemu przejmującemu łączne prowadzenie egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, do którego nastąpił zbieg. Obowiązek ten dotychczas nastręczał wiele trudności i powodował nadmierne nakłady pracy. Dokumenty musiały zostać odwzorowane cyfrowo (zeskanowane), a następnie przekazane zgodnie z przepisami rozporządzenie ministra finansów z 5 września 2016 r. w sprawie sposobu sporządzania i dokonywania doręczeń z użyciem środków komunikacji elektronicznej odpisów dokumentów w przypadku wystąpienia zbiegu egzekucji (Dz.U. poz. 1416), tj. za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP). Za rezygnacją z przekazywania odpisów tytułów wykonawczych przemawiała również okoliczność, że wprawdzie jest to dokument upoważniający do wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej i sądowej, to jednak w chwili zbiegu tych egzekucji tytuł wykonawczy mógł zawierać nieaktualne dane, wynikające np. z częściowego wcześniejszego wyegzekwowania należności pieniężnych. Analogiczna argumentacja przemawiała za tym, by dokumenty zajęcia również nie były przekazywane. Zamiast przesyłania odpisów tych dokumentów przyjęto rozwiązanie polegające na przesyłaniu organowi przejmującemu łączne prowadzenie egzekucji adnotacji w sprawie zbiegu
• W dodanym do art. 62b par. 1a ustalono treść adnotacji. Muszą w niej się znaleźć wszystkie informacje – niezbędne i aktualne – do prowadzenia tej egzekucji. Adnotacja w sprawie zbiegu jest ustrukturyzowanym dokumentem, którego treść szczegółowo została uregulowana w rozporządzeniu ministra finansów z 30 lipca 2020 r. w sprawie adnotacji w sprawie zbiegu egzekucji oraz dokonywania doręczeń z użyciem środków komunikacji elektronicznej pomiędzy organami egzekucyjnymi oraz pomiędzy organem egzekucyjnym a komornikiem sądowym (Dz.U. poz. 1323; dalej: r.a.z.e.). Przekazywana jest w formacie XML i według ustalonej struktury logicznej, co pozwoli na jej automatyczne pozyskanie z systemu teleinformatycznego organu egzekucyjnego, który ją wyśle, oraz na automatyczne zaciągnięcie do systemu teleinformatycznego organu, do którego adnotacja będzie kierowana. Biorąc pod uwagę to, że w adnotacji zawarte są wszystkie niezbędne informacje dotyczące dochodzonej należności pieniężnej (rodzaj, wysokość należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia należności pieniężnej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych), wierzyciela (nazwa, adres, rachunek bankowy itd.) oraz zobowiązanego, ustawodawca uznał, że brak jest uzasadnienia, aby oprócz adnotacji przekazywane były również odpisy dokumentów. Dalsze istnienie obowiązku przekazywania odpisów dokumentów niepotrzebnie obciążałoby pracowników organów egzekucyjnych i przedłużało przekazanie danych organowi egzekucyjnemu, który przejął zbieg, a w konsekwencji – wpływało na wydłużenie samego postępowania egzekucyjnego. Z uwagi na doniosłość informacji zawartych w adnotacji w sprawie zbiegu przyjęto, że powinna ona być podpisana. Takie rozwiązanie pozwoli na weryfikację, czy adnotacja ta została sporządzona przez uprawnionego pracownika organu egzekucyjnego. Ponieważ będzie ona sporządzana i przekazywana elektronicznie, także podpis, którym będzie opatrywana, musi mieć postać elektroniczną. Z tego względu adnotacja w sprawie zbiegu jest podpisywana kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Ze względu na rezygnację z przekazywania odpisów tytułów wykonawczych organowi egzekucyjnemu, który przejął łączną egzekucję, ustawa zmieniająca uchyliła par. 2 art. 62b u.p.e.a.

Art. 62d. [Tryb egzekucji administracyjnej]

§ 1–2. [...]

• Dodane par. 2a–2d w art. 62d u.p.e.a. regulują sytuację, gdy – w przypadku przejęcia przez administracyjny organ egzekucyjny zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do rzeczy lub prawa majątkowego – sądowy organ egzekucyjny nie przekaże adnotacji w sprawie zbiegu albo przekaże ją w niewłaściwej postaci. Przepisy te przewidują, że administracyjny organ egzekucyjny wzywa sądowy organ egzekucyjny do przekazania adnotacji w sprawie zbiegu w wymaganej postaci w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Przy czym wezwanie to zostanie doręczone komornikowi elektronicznie, zgodnie z art. 63a par. 1 u.p.e.a. Należy zauważyć, że nie ma przeszkód, by sądowy organ egzekucyjny przekazał adnotację w sprawie zbiegu bez wezwania, tym bardziej że każdy z organów egzekucyjnych jest zawiadamiany przez dłużnika zajętej wierzytelności o zachodzącym zbiegu egzekucji. Nieprzesłanie przez sądowy organ egzekucyjny adnotacji lub przekazanie jej w innej niż wymagana postaci rodzi po stronie administracyjnego organu egzekucyjnego obowiązek wezwania sądowego organu egzekucyjnego do nadesłania jej w wymaganej postaci. Adnotację w sprawie zbiegu sporządza się bowiem według struktury logicznej udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie, zgodnie z r.a.z.e.
• Niezastosowanie się do wezwania skutkuje nieprzystąpieniem do prowadzenia łącznie egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, o czym komornik sądowy jest zawiadomiony, i pominięciem w podziale kwoty uzyskanej z egzekucji. Nieuzasadnione byłoby kontynuowanie egzekucji należności cywilnoprawnych przez administracyjny organ egzekucyjny, w sytuacji gdy nie została mu przekazana adnotacja w sprawie zbiegu stanowiąca podstawę działań dla organu, który przejął w wyniku zbiegu łączne prowadzenie egzekucji. Nieprzystąpienie do prowadzenia łącznej egzekucji nie oznacza jednak zakończenia egzekucji sądowej, która będzie dalej prowadzona przez komornika. Przyjmuje się, że wezwanie jest wysyłane, gdy organ egzekucyjny zostanie poinformowany przez dłużnika zajętej wierzytelności o zachodzącym zbiegu, sądowy organ egzekucyjny nie prześle adnotacji w sprawie zbiegu, a organ egzekucyjny uzyska z egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, do którego nastąpił zbieg, środki pieniężne podlegające podziałowi. Może się bowiem zdarzyć taka sytuacja, że mimo istnienia wierzytelności i zachodzącego zbiegu przed właściwym sądem będzie się toczyło postępowanie dotyczące sporu co do istnienia lub wysokości wierzytelności pieniężnej. Taka sytuacja stanowi przeszkodę w realizacji zajęcia przez dłużnika zajętej wierzytelności. Zdarzają się również przypadki, gdy mimo istnienia i uznania zajętej wierzytelności oraz zachodzącego zbiegu dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności organowi egzekucyjnemu, który przejął zbieg. W przykładowo wskazanych sytuacjach nie zachodzi konieczność wzywania sądowego organu egzekucyjnego do przekazania adnotacji w sprawie zbiegu, skoro dłużnik zajętej wierzytelności nie przekazał jeszcze zajętej wierzytelności organowi egzekucyjnemu i nie jest możliwe dokonanie podziału kwoty uzyskanej z egzekucji prawa majątkowego, do którego wystąpił zbieg. Wobec tego przyjęto wzywanie sądowego organu egzekucyjnego do przekazania adnotacji w sprawie egzekucji w wymaganej postaci dopiero przed dokonaniem podziału kwoty uzyskanej z egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, do którego wystąpił zbieg. W wyniku wezwania adnotacja w sprawie zbiegu powinna być przekazana w terminie 14 dni od dnia doręczenia tego wezwania. Długość terminu z jednej strony uwzględnia czas potrzebny sądowemu organowi egzekucyjnemu na sporządzenie i elektroniczne przekazanie adnotacji, z drugiej zaś strony powoduje, że organ egzekucyjny, który przejął zbieg, może w krótkim czasie od uzyskania należności pieniężnej od dłużnika zajętej wierzytelności dokonać podziału kwoty uzyskanej z egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, do którego wystąpił zbieg. Rozwiązanie to ma zmienić dotychczasową praktykę długotrwałego zwlekania w przekazywaniu adnotacji przez organy uczestniczące w zbiegu i w konsekwencji zminimalizuje opóźnienia w rozliczaniu kwot uzyskanych z egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, do których wystąpił zbieg.
• Zawiadomienie o nieprzystąpieniu do prowadzenia łącznie egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego doręcza się sądowemu organowi egzekucyjnemu. Organ egzekucyjny na żądanie sądowego organu egzekucyjnego zawiadamia go o sposobie rozliczenia środków pieniężnych uzyskanych wskutek zajęcia rzeczy albo prawa majątkowego, do których nastąpił zbieg. Środki uzyskane od dłużnika zajętej wierzytelności w pierwszej kolejności są przeznaczone na zaspokojenie dochodzonej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych. Jeżeli po całkowitym ich zaspokojeniu pozostaną jeszcze środki, to zalicza się je na poczet innej objętej tytułem wykonawczym należności pieniężnej zobowiązanego, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych zgodnie z art. 115 par. 7 i 8 u.p.e.a. Zaliczenie takie nie oznacza wyegzekwowania kwoty przez organ egzekucyjny i nie jest również dobrowolną wpłatą przez zobowiązanego. Jest to odrębna instytucja. W przypadku braku podstawy zaliczenia środki pieniężne zostaną przekazane zobowiązanemu.
• W celu zapewnienia, by dłużnik zajętej wierzytelności miał pełną wiedzę co do sposobu postępowania w sytuacji nieprzystąpienia przez sądowy organ egzekucyjny do prowadzenia łącznie egzekucji z rzeczy albo prawa majątkowego, w par. 2d art. 62d u.p.e.a. wprowadzono uregulowanie, zgodnie z którym w przypadku zaspokojenia w całości dochodzonej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych organ egzekucyjny niezwłocznie uchyla czynność egzekucyjną, która doprowadziła do zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej, oraz zawiadamia dłużnika zajętej wierzytelności o sposobie rozliczenia środków pieniężnych. W tej sytuacji ten ostatni uzyska informację, że przekazane przez niego środki nie zostały rozliczone na zajęcie organu egzekucyjnego, który do zbiegu nie przystąpił, i jeżeli organ ten swego zajęcia nie uchylił ani nie zmodyfikował, to będzie ono podlegało realizacji.

Art. 62e. [Kolejny zbieg egzekucji]

§ 1. W przypadku kolejnego zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego egzekucję przejmuje organ egzekucyjny, który prowadzi łącznie egzekucje w wyniku pierwszego zbiegu egzekucji. Jeżeli kolejny zbieg egzekucji dotyczy egzekucji, o której mowa w art. 62 § 2–4, prowadzenie łącznie egzekucji przejmuje organ egzekucyjny określony zgodnie z tymi przepisami. Przepisy art. 62a–62d. art. 62f i art. 62g stosuje się odpowiednio.

• Zmiana art. 62e u.p.e.a. ma na celu wyłączenie zasady przejmowania kolejnych zbiegów przez organ, który prowadzi łącznie egzekucje w wyniku pierwszego zbiegu. Może się bowiem wydarzyć, że rozstrzygnięcie pierwszego zbiegu skutkuje łącznym prowadzeniem egzekucji przez administracyjny organ egzekucyjny, natomiast kolejny zbieg dotyczy należności, do egzekucji której właściwy jest wyłącznie sądowy organ egzekucyjny. W takiej sytuacji łączne prowadzenie egzekucji powinien przejąć sądowy organ egzekucyjny.
• W komentowanym przepisie uregulowano również sposób postępowania w sytuacji, gdy w wyniku kolejnego zbiegu egzekucji nastąpiła zmiana organu egzekucyjnego prowadzącego łączną egzekucję z rzeczy lub prawa majątkowego. Organ egzekucyjny, który przejął łączne prowadzenie egzekucji w wyniku pierwszego zbiegu, jest w takim przypadku zobowiązany do przekazania adnotacji w sprawie zbiegu organowi, który przejął prowadzenie łącznie egzekucji w wyniku kolejnego zbiegu. Organ ten bowiem posiada adnotację w sprawie zbiegu przekazaną mu przez organ egzekucyjny po pierwszym zbiegu i będzie miał aktualne informacje co do realizacji zajęcia. Ma on zatem dane niezbędne do przekazania adnotacji obejmującej wszystkie należności i wierzycieli, których dotyczył pierwotny zbieg. Jednocześnie organ ten zawiadamia o przekazaniu łącznego prowadzenia egzekucji organ egzekucyjny, który przekazał mu adnotację w sprawie zbiegu w wyniku pierwszego zbiegu.
• W art. 62e u.p.e.a. dodano możliwość odpowiedniego stosowania w przypadku kolejnego zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej art. 62g u.p.e.a., który dotyczy nieobciążania kosztami egzekucyjnymi przez administracyjny organ egzekucyjny, który przejął egzekucję sądową w wyniku zbiegu, wierzyciela zwolnionego ustawowo z kosztów egzekucyjnych w egzekucji sądowej.

Art. 62g. [Obciążenie kosztami egzekucyjnymi]

Nie obciąża się kosztami egzekucyjnymi wierzyciela, na wniosek którego została wszczęta egzekucja sądowa, przejęta przez organ egzekucyjny w wyniku zbiegu egzekucji, jeżeli w egzekucji sądowej jest zwolniony z mocy ustawy z kosztów egzekucyjnych.

• Artykuł 62g u.p.e.a. został dodany przez ustawę zmieniającą. Zwalnia on z obowiązku uiszczenia kosztów egzekucyjnych wierzyciela, którego należność przejął do egzekucji w wyniku zbiegu administracyjny organ egzekucyjny, jeżeli wierzyciel ten był zwolniony z mocy ustawy z kosztów egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Artykuł 96 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 755; dalej: u.k.s.s.c.) reguluje podmiotowe zwolnienia od kosztów sądowych. Nie mają obowiązku uiszczenia tych kosztów m.in.: strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów, pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i art. 36 u.k.s.s.c., kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy, prokurator, rzecznik praw obywatelskich, rzecznik praw dziecka, rzecznik praw pacjenta i rzecznik finansowy, strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd – w zakresie przyznanego jej zwolnienia, strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, osoba ubiegająca się o uzyskanie kompensaty na podstawie ustawy z 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 325).
• Z kolei art. 23 ust. 2 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 7) stanowi, że przy dochodzeniu zwrotu wypłaconych świadczeń roszczenia na rzecz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej: FGŚP) korzystają z takiej samej ochrony prawnej, jaką odrębne przepisy przewidują dla należności za pracę. Takimi odrębnymi przepisami będącymi źródłem ochrony prawnej dla należności za pracę są niewątpliwie także i przepisy u.k.s.s.c., które przy dochodzeniu należności za pracę liberalizują generalne zasady uiszczania kosztów sądowych. Zatem z przewidzianej w art. 35 ust. 1 u.k.s.s.c. ochrony prawnej przy dochodzeniu m.in. należności za pracę korzystają w tym samym zakresie roszczenia FGŚP dochodzącego zwrotu wypłaconych świadczeń. Zgodnie z art. 771 k.p.c. zwolnienie od kosztów sądowych, przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona korzysta z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne. Jeżeli zatem FGŚP jest jako wierzyciel zwolniony z kosztów egzekucyjnych w związku z postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym przez komornika, to brak jest podstaw, by obciążyć tego wierzyciela kosztami egzekucji administracyjnej, w przypadku gdy wystąpił zbieg sądowej egzekucji roszczeń FGŚP z egzekucją administracyjną i łączne prowadzenie egzekucji przejął administracyjny organ egzekucyjny. Zmiana organu egzekucyjnego będąca skutkiem zbiegu egzekucji nie może skutkować utratą przez stronę postępowania przyznanego jej prawa (zobacz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 13 listopada 2013 r., sygn. akt I SA/Bk 323/13).

Art. 63. [Spór o właściwość]

§ 1. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnych do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego przepisy art. 62 § 1 i 2, art. 62a–62c. art. 62d § 2a–3, art. 62e § 1 zdanie pierwsze i § 2 oraz art. 62f stosuje się odpowiednio, z tym że zamiast zawiadomienia, o którym mowa w art. 62d § 2b, organ egzekucyjny wydaje postanowienie, na które przysługuje zażalenie organowi egzekucyjnemu, który nie przekazał adnotacji w sprawie zbiegu.

• Zmiana par. 1 w art. 63 u.p.e.a. jest konsekwencją znowelizowania przepisów regulujących zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej. Jednocześnie w przypadku nieprzystąpienia do egzekucji przez administracyjny organ egzekucyjny organ właściwy do prowadzenia łącznie egzekucji wyda postanowienie, na które służy zażalenie organowi, który nie przekazał adnotacji w sprawie zbiegu w terminie bądź przekazał ją w niewłaściwej postaci. Wynika to z odmiennego charakteru egzekucji sądowej i administracyjnej. Dysponentem tej pierwszej jest wierzyciel należności. Z kolei w egzekucji administracyjnej egzekwowane są należności publicznoprawne stanowiące dochód budżetu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego i ich dochodzenie stanowi obowiązek wierzyciela i organu egzekucyjnego, a nie jego prawo.
• Nowe brzmienie par. 2 w art. 63 u.p.e.a. ma na celu eliminację jego wewnętrznej sprzeczności. Przepis ten w dotychczasowej treści wskazywał, że organem właściwym do rozstrzygnięcia sporu o właściwość między administracyjnymi organami egzekucyjnymi był dyrektor izby administracji skarbowej właściwy ze względu na siedzibę organu egzekucyjnego, który pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – dyrektor izby administracji skarbowej właściwy ze względu na siedzibę organu egzekucyjnego, który dokonał zajęcia na poczet należności pieniężnej w wyższej kwocie. Skoro powstaje spór co do tego, który organ dokonał zajęcia jako pierwszy, to również sporne było ustalenie, który dyrektor izby administracji skarbowej będzie właściwy ze względu na siedzibę organu egzekucyjnego, który pierwszy dokonał zajęcia. Przesłanka ustalenia organu właściwego do rozstrzygnięcia sporu musi mieć oczywisty charakter. Wysokość należności objętych zajęciem spełnia te kryteria. W przepisie dodano również zapis, że w przypadku sporu o właściwość – do czasu jego ostatecznego rozstrzygnięcia – nie stosuje się przepisów dotyczących sposobu postępowania w przypadku nieprzekazania adnotacji w sprawie zbiegu. Przepisy te mogą mieć odpowiednie zastosowanie dopiero po ustaleniu organu właściwego do łącznego prowadzenia egzekucji.

Art. 63a. [Doręczenia z użyciem środków komunikacji elektronicznej]

§ 1. [...]

• Na podstawie art. 63a par. 2 wydane zostało r.a.z.e.

Art. 66. [Koszty obciążające wierzyciela]

§ 1. Wierzyciel ponosi wydatki związane z:

• Zmiana art. 66 par. 1 u.p.e.a. jest konsekwencją przepisów unijnych dotyczących ponoszenia opłat z tytułu zapłaty za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Chodzi o dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniającą dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylającą dyrektywę 2007/64/WE (Dz.Urz. UE. z 2015 r. L 337, s. 35; ost.zm. Dz.Urz. UE. z 2018 r. L 102, s. 97), a w szczególności jej art. 62 ust. 4 mówiący o ustanowieniu przepisów zapewniających, aby „odbiorca nie żądał opłat za korzystanie z instrumentów płatniczych, w przypadku których opłaty interchange są regulowane na mocy rozdziału II rozporządzenia (UE) 2015/751, ani za te usługi płatnicze, do których zastosowanie ma rozporządzenie (UE) nr 260/2012”. Dyrektywę tę wdrożyła ustawa z 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1075). Z tego względu zmieniono też art. 66 par. 1 pkt 1 u.p.e.a. jednoznacznie wskazując, że wierzyciel ponosi wydatki związane z przekazaniem mu egzekwowanej należności lub przedmiotu oraz wydatki związane z wyegzekwowaniem lub uzyskaniem należności pieniężnej przy użyciu terminala płatniczego. Wyegzekwowana należność pieniężna zawsze zostanie przekazana wierzycielowi.
• Artykuł 66 u.p.e.a. przewiduje obowiązek uiszczenia opłaty komorniczej234. Nowelizacja z 4 lipca 2019 r. zlikwidowała tę opłatę od 1 stycznia 2022 r. W związku z tym stracą tego dnia moc prawną par. 3–7. Uzasadnieniem wprowadzenia zmiany jest to, że w postępowaniu egzekucyjnym pobierane są koszty egzekucyjne. Koszty te w przypadku niemożności wyegzekwowania ich od zobowiązanego ponosi wierzyciel. W konsekwencji dochodzi do sytuacji, w której wierzyciele zobowiązani do podejmowania działań zmierzających do wszczęcia egzekucji administracyjnej przysługujących im wierzytelności obciążani są zarówno kosztami egzekucyjnymi, jak i opłatą komorniczą. To powoduje, że wierzyciele publicznoprawni znajdują się w gorszej sytuacji niż wierzyciele korzystający z egzekucji sądowej. Przepisy k.p.c. nie przewidują bowiem obowiązku wierzyciela ponoszenia opłaty z tytułu wyegzekwowania należności pieniężnej przez komornika sądowego. Ponadto zakłada się, że rezygnacja z opłaty komorniczej usprawni pracę organów egzekucyjnych. Obowiązek pobrania jej przez organ egzekucyjny oznacza konieczność potrącenia z kwot uzyskanych w egzekucji i zawiadomienia wierzyciela o wysokości tej opłaty. W przypadku kwestionowania wysokości opłaty komorniczej przez wierzyciela konieczne jest wszczęcie dwuinstancyjnego postępowania administracyjnego w przedmiocie określenia wysokości tej opłaty, w którym angażowany jest nie tylko organ egzekucyjny, lecz również organ nadzoru i ewentualnie sądy administracyjne.

Art. 67. [Zawiadomienie o zajęciu]

§ 1. Podstawę zastosowania środków egzekucyjnych, o których mowa w art. 1a pkt 12 lit. a, stanowi zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności albo protokół zajęcia prawa majątkowego, albo protokół zajęcia i odbioru ruchomości, albo protokół odbioru dokumentu.

• W świetle art. 67 par. 1 u.p.e.a. zależnie od rodzaju stosowanego środka egzekucyjnego235 podstawą jego zastosowania są zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności236 albo protokół zajęcia prawa majątkowego bądź protokół zajęcia i odbioru ruchomości, bądź protokół odbioru dokumentu. Najistotniejsze znaczenie ma tu zawiadomienie o zajęciu. W art. 67 par. 2 u.p.e.a. zostały enumeratywnie wymienione niezbędne elementy prawidłowego zawiadomienia. Jednym z podstawowych skutków zajęcia wierzytelności lub innego prawa majątkowego albo ruchomości jest przejęcie przez organ egzekucyjny wszelkich praw zobowiązanego związanych z zajętą wierzytelnością, prawem albo ruchomością (jednak tylko w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji)237.
• Wyliczenie dokumentów stanowiących podstawę zastosowania środków egzekucyjnych nie jest wyczerpujące. Do egzekucji z nieruchomości dochodzi też przez zajęcie nieruchomości, tj. przez wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania wartości nieruchomości (art. 110c u.p.e.a.)238.
• Zmiana par. 1 w art. 67 u.p.e.a. ma charakter porządkowy. Jest związana z uchyleniem art. 68 u.p.e.a. oraz ujęciem regulacji dotyczących egzekucji z pieniędzy w art. 71d i art. 71e u.p.e.a.
• Nowe brzmienie pkt 4 par. 2 w art. 67 u.p.e.a. wynika z konieczności określania w druku zawiadomienia o zajęciu informacji o rodzaju tytułu wykonawczego obejmującego egzekwowaną należność pieniężną, w przypadku gdy zajęcie dotyczy jednolitego albo zagranicznego tytułu wykonawczego. Informacja ta jest niezbędna z uwagi na treść art. 62 par. 2 u.p.e.a. Rodzaj tytułu przesądza bowiem o właściwości organu egzekucyjnego w sytuacji zbiegu egzekucji.
• Celem zmiany brzmienia pkt 2 par. 2a w art. 67 u.p.e.a. jest dostosowanie wymogów dotyczących identyfikacji zobowiązanego w zakresie posiadanych przez niego numerów w rejestrach lub ewidencjach do regulacji zawartych w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z 30 listopada 2018 r. w sprawie czynności Krajowej Rady Komorniczej umożliwiających komornikom prowadzenie egzekucji na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego oraz czynności komornika dokonywanych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w postępowaniu egzekucyjnym (Dz.U. poz. 2372). Rozwiązanie to umożliwia ujednolicenie sposobu dokonywania zajęć wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatków u naczelników urzędów skarbowych przez administracyjny i sądowy organ egzekucyjny. Zajęcia te przekazywane są za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
• Modyfikacja treści par. 2d w art. 67 u.p.e.a. wynika z konieczności określania w druku zawiadomienia o zajęciu również informacji o rodzaju należności pieniężnej239. Wskazanie tej informacji jest niezbędne w celu prawidłowej realizacji zajęć wierzytelności z rachunku VAT. Jednocześnie ujęcie informacji o rodzaju należności pieniężnej jest konieczne jedynie w wypadku, gdy należność może być dochodzona z rachunku VAT.
• Ustawodawca zmienił treść pkt 3 par. 4 w art. 67 u.p.e.a., gdyż uznał, że nie ma powodu utrzymywania pouczenia o prawie wniesienia zarzutu w protokole zajęcia i odbioru ruchomości. O takim uprawnieniu zobowiązany jest pouczany, otrzymując odpis tytułu wykonawczego. Brak jest zatem przesłanek, aby powyższe pouczenie ujmować również w protokole zajęcia i odbioru ruchomości.

Art. 67d. [Wniosek o oszacowanie przez biegłego skarbowego]

§ 1. […]

• Nowe brzmienie par. 2 w art. 67d u.p.e.a. wprowadza termin, w którym zobowiązany może kwestionować oszacowanie zajętej ruchomości lub prawa majątkowego dokonane przez biegłego skarbowego. Przyjęto, że zobowiązany może wnieść do organu egzekucyjnego wniosek o dokonanie oszacowania przez biegłego sądowego w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia mu odpisu protokołu oszacowania, o którym mowa w art. 67d par. 1 u.p.e.a. Rozwiązanie to usprawnia egzekucję z ruchomości, a w szczególności zapobiega przewlekłości postępowania. Dotychczasowy brak takiego precyzyjnego terminu pozwalał zobowiązanemu na skorzystanie z tego prawa tuż przed terminem licytacji ruchomości, a nawet w jej dniu. Wniesienie wniosku skutkowało wstrzymaniem sprzedaży zajętej ruchomości na mocy art. 67d par. 4 u.p.e.a. Taka sytuacja była niekorzystna nie tylko w kontekście wydłużania postępowania, lecz także z punktu widzenia licytantów, którzy pomimo poniesionych nakładów, choćby z tytułu dojazdu na miejsce licytacji, nie mogli w niej uczestniczyć, skoro sprzedaż była wstrzymywana. Przyjęte rozwiązanie stanowi zatem, z jednej strony gwarancję ochrony praw zobowiązanego (gdy nie zgadza się z oszacowaniem dokonanym przez biegłego skarbowego), a z drugiej strony zapewnia szybką egzekucję z zajętego składnika majątkowego, uniemożliwiając wstrzymanie sprzedaży zajętej ruchomości czy prawa majątkowego na końcowym etapie egzekucji.

Art. 67e. [Możliwość dobrowolnej zapłaty]

§ 1. Zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych organowi egzekucyjnemu można dokonać gotówką lub bezgotówkowo. Zapłaty bezgotówkowo można dokonać w siedzibie organu egzekucyjnego, jeżeli po stronie tego organu istnieją warunki techniczne.

• Wprowadzając komentowany przepis, ustawodawca uznał, że zobowiązany powinien mieć możliwość dobrowolnej zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych organowi egzekucyjnemu, gotówką lub bezgotówkowo. Rozwiązanie to umożliwia zapłatę bezgotówkowo również w siedzibie organu egzekucyjnego, jeśli po jego stronie istnieją odpowiednie warunki techniczne, np. pracownik obsługujący organ egzekucyjny będzie miał terminal płatniczy. Jeżeli zobowiązany będzie chciał dobrowolnie dokonać zapłaty w siedzibie organu egzekucyjnego, to organ egzekucyjny będzie mógł go wezwać do tej zapłaty. Zgodnie jednak z par. 2 w art. 67e zapłata taka nie stanowi egzekucji z pieniędzy. Wezwanie do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych jest warunkiem stosowania egzekucji z pieniędzy, która de facto odbywa się poza siedzibą organu egzekucyjnego, a nie w niej. Ustawodawca wprowadzając art. 67e u.p.e.a., uznał, że nie ma potrzeby wskazywania, kto może dokonać zapłaty. Zatem zapłata (gotówką lub bezgotówkowo) należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych może być dokonana nie tylko przez zobowiązanego, lecz także przez inne podmioty. Takiej wpłaty może dokonać małżonek zobowiązanego, aktualny właściciel rzeczy lub prawa majątkowego obciążonych hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym albo inny podmiot działający na rzecz zobowiązanego.
• Dotychczasowe przepisy u.p.e.a. nie regulowały kwestii dobrowolnej zapłaty. Można zauważyć, że jedynie art. 64c par. 4e u.p.e.a. umożliwia uiszczenie kosztów egzekucyjnych zabezpieczonych zastawem skarbowym lub hipoteką przez aktualnego właściciela przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej, niebędącego zobowiązanym. Brak zaś przepisów umożliwiających dokonanie w toku egzekucji zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych przez inne podmioty niż zobowiązany. Celem wprowadzonej regulacji jest dążenie do szybkiego i efektywnego zakończenia postępowania egzekucyjnego, jak również zapobieżenie podejmowaniu dalszych czynności egzekucyjnych zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, wiążących się z dolegliwością czy uciążliwością zarówno dla zobowiązanego, jak i dłużnika rzeczowego. Zmiana jest zatem korzystna zarówno dla zobowiązanego oraz dłużników rzeczowych, jak i dla wierzyciela.
• W par. 2 w art. 67d u.p.e.a. doprecyzowano, że dobrowolna zapłata przez zobowiązanego (w gotówce lub bezgotówkowo) nie stanowi realizacji środka egzekucyjnego, tj. egzekucji z pieniędzy. Konieczne jest w takim przypadku wystawienie pokwitowania pobrania, które wywiera ten sam skutek prawny co pokwitowanie wierzyciela. Za pokwitowaną należność pieniężną organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela. Szczegółowy zakres informacyjny tego dokumentu zarówno w ramach egzekucji z pieniędzy, jak i przy dobrowolnej zapłacie przez zobowiązanego został określony w art. 71e par. 2 u.p.e.a. W razie dobrowolnej zapłaty przez zobowiązanego organ egzekucyjny zastosuje zasady podziału kwoty uzyskanej z egzekucji określone w art. 115 u.p.e.a. Należy zauważyć, że art. 115aa u.p.e.a. nakazuje stosować art. 115 u.p.e.a. do każdej kwoty zapłaconej organowi egzekucyjnemu, nie tylko kwoty wyegzekwowanej czy też zapłaconej przez zobowiązanego.
• W kontekście komentowanych uregulowań Urząd Miejski we Wrocławiu na etapie prac legislacyjnych zgłosił wątpliwości, czy środki wyegzekwowane lub uzyskane przez organ egzekucyjny przy użyciu terminala płatniczego są przekazywane bezpośrednio do wierzyciela, czy uzyskana kwota będzie pomniejszana o wydatki związane z obsługą terminala. W odpowiedzi na zgłoszone pytania Ministerstwo Finansów wskazało, że zgodnie z art. 115 u.p.e.a. rozliczenia środków dokonuje organ egzekucyjny. Zatem środki zapłacone za pośrednictwem terminala będą wpływać na rachunek organu egzekucyjnego, nie wierzyciela, i to on dokona ich rozliczenia. Organ egzekucyjny rozliczy całą uzyskaną od zobowiązanego kwotę, natomiast na rachunek wierzyciela wpłynie kwota pomniejszona o opłatę za użycie terminala. Analogiczne działanie organu egzekucyjnego ma miejsce dotychczas w zakresie wydatków związanych z przekazaniem wierzycielowi egzekwowanej należności.

Art. 67f. [Pokwitowanie pobrania przy dobrowolnej zapłacie]

§ 1. Do zapłaty:

• W art. 67f par. 1 u.p.e.a. wyraźnie uregulowano odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących wystawiania pokwitowania pobrania, w przypadku gdy zapłata dokonywana jest gotówką lub bezgotówkowo przy użyciu terminala płatniczego. Ustawodawca uznał, że brak jest uzasadnienia do wprowadzania obowiązku wystawienia pokwitowania pobrania w sytuacji, gdy zapłata dokonywana jest bezgotówkowo, jednak nie przy użyciu terminala płatniczego organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi (np. przelew z rachunku bankowego na rachunek bankowy czy wpłata gotówki w placówce pocztowej). W takiej sytuacji podmiot dokonujący zapłaty otrzymuje inny dokument potwierdzający dokonanie przelewu (zapłaty). Dokumentu tego nie sporządza organ egzekucyjny ani wierzyciel.
• W kontekście art. 67f par. 1 u.p.e.a. Urząd Miejski we Wrocławiu na etapie prac legislacyjnych zgłosił wątpliwość, czy wydruk z terminala płatniczego jest tożsamy z pokwitowaniem pobrania. W odpowiedzi na to pytanie Ministerstwo Finansów podało, że wydruk z terminala jest pokwitowaniem.
• Artykuł 67f par. 1 pkt 1 wprowadza w zakresie zapłaty gotówką odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących egzekucji z pieniędzy, tj. art. 71e par. 1, 2 i 5 u.p.e.a. Natomiast przy zapłacie bezgotówkowo przy użyciu terminala płatniczego stosuje się odpowiednio art. 71e par. 1, 2 pkt 1–3, 5, 6 i 8 oraz par. 5 u.p.e.a. Zrezygnowano ze wskazywania w pokwitowaniu pobrania: imienia i nazwiska, stanowiska służbowego pracownika obsługującego organ egzekucyjny lub wierzyciela, wystawiającego pokwitowanie pobrania – w przypadku zapłaty organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi dokonywanej bezgotówkowo przy użyciu terminala płatniczego. Przy zapłacie bezgotówkowej nie są wskazywane seria i numer pokwitowania pobrania. Nie ma również podpisu zobowiązanego. Jest to podyktowane ograniczonym miejscem na wydruku z terminala, dlatego pokwitowanie pobrania zawiera tylko niezbędne dane.
• Odnośnie do par. 2 art. 67f u.p.e.a. należy zauważyć, że w przypadku gdy zapłata jest dokonywana przez podmiot inny niż zobowiązany, pokwitowanie pobrania zawiera również imię i nazwisko albo nazwę podmiotu dokonującego zapłaty. Pokwitowanie pobrania nie może budzić wątpliwości co do tego, kto dokonuje zapłaty, np. małżonek zobowiązanego, dłużnik rzeczowy. Dobrowolna zapłata przez inną osobę niż wymieniona w tym rozwiązaniu mogłaby być uznana za świadczenie nienależne. Poza tym jest to niezmiernie istotne, z uwagi na konieczność prawidłowego rozliczenia przez organ egzekucyjny uzyskanej w ten sposób należności pieniężnej. Na pokwitowaniu pobrania nie jest wymagany podpis zobowiązanego.

Art. 67g. [Dzień zapłaty przy dobrowolnej zapłacie]

Za dzień zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych uważa się przy zapłacie:

• Komentowany przepis ma na celu usunięcie wątpliwości, jaki dzień należy przyjąć za dzień zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych, w zależności od różnych form zapłaty. Ma to szczególne znaczenie w kontekście ustalenia dnia zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych zarówno bezgotówkowo, jak i przy zapłacie gotówką na rachunek organu egzekucyjnego.

Art. 67h. [Dobrowolna zapłata organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi]

Przepisy art. 67e § 1, art. 67f i art. 67g stosuje się odpowiednio do zapłaty:

• W art. 67h u.p.e.a. przyjęto zasadę, zgodnie z którą nabywca rzeczy lub prawa majątkowego dokonuje zapłaty organowi egzekucyjnemu ceny nabycia tej rzeczy lub prawa majątkowego gotówką lub bezgotówkowo. Rozwiązanie, na mocy odesłania do odpowiedniego stosowania art. 67e par. 1 u.p.e.a., umożliwia zapłatę bezgotówkowo w siedzibie organu egzekucyjnego, jeżeli po jego stronie istnieją odpowiednie warunki techniczne. Wprowadzana regulacja dotyczy również zapłaty wadium organowi egzekucyjnemu.
• Odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 67e par. 1 u.p.e.a. oznacza, że zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie oraz kosztów upomnienia można dokonać nie tylko organowi egzekucyjnemu, lecz także wierzycielowi. Zapłata może być dokonana gotówką lub bezgotówkowo. Przy czym zapłata bezgotówkowa w siedzibie wierzyciela jest możliwa, jeśli po stronie wierzyciela istnieją ku temu odpowiednie warunki techniczne. Rozwiązanie to jest korzystne zarówno dla podmiotów dokonujących zapłaty, jak i dla wierzyciela. Należy zauważyć, że w przypadku zapłaty organowi egzekucyjnemu oraz wierzycielowi będą oni zobligowani do wystawienia pokwitowania pobrania zgodnie z art. 67f par. 1 i 2 u.p.e.a., na mocy odesłania z art. 67h u.p.e.a. Artykuł 67g u.p.e.a. stosuje się odpowiednio, a zatem nie powinno być wątpliwości, jaki dzień należy przyjąć za dzień zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych, w zależności od różnych form zapłaty. Nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że zapłata, o której mowa w art. 67h u.p.e.a., nie stanowi egzekucji z pieniędzy, która odbywa się poza siedzibą organu egzekucyjnego poprzez ustne wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych oraz pobranie od zobowiązanego tych należności.

Art. 68. (uchylony).

komentarz

• Uchylenie art. 68 u.p.e.a. wynika z wprowadzenia kompleksowych regulacji dotyczących egzekucji z pieniędzy w rozdziale „Egzekucja z pieniędzy”.

Art. 69a. [Kolejność zajęć]

§ 1. W razie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej albo egzekucji administracyjnych do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, gdy zajęte kwoty w dniu realizacji zajęcia nie wystarczają na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych, dłużnik zajętej wierzytelności:

• Nowelizacja art. 69a u.p.e.a. ma na celu doprecyzowanie momentu oceny, czy zajęte kwoty nie wystarczają na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych. Ocena tego faktu jest kluczowa dla decyzji dłużnika zajętej wierzytelności, czy powinien zastosować art. 69a u.p.e.a. W praktyce często dochodzi do sytuacji, gdy w momencie dokonania zajęcia wierzytelności środków nie wystarcza na realizację wszystkich zajęć, ale w momencie realizacji okazuje się, że środków wystarczy. W takim przypadku przekazywanie przez dłużnika zajętej wierzytelności środków pieniężnych do organu, który byłby właściwy do łącznego prowadzenia egzekucji, tylko w celu ich rozliczenia i przekazania organom egzekucyjnym uczestniczącym w zbiegu nie znajduje uzasadnienia. Jeżeli zajętych kwot wystarcza na realizację wszystkich dokonanych zajęć, to dłużnik zajętej wierzytelności powinien te zajęcia zrealizować do rąk organów egzekucyjnych, które dokonały zajęcia.
• Zmiana par. 1 pkt 1 w art. 69a dostosowuje zasady dotyczące przekazywania należności przez dłużnika zajętej wierzytelności organowi egzekucyjnemu w razie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej albo egzekucji administracyjnych do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, gdy zajęte kwoty nie wystarczają na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych, do zasad dotyczących ustalania organów właściwych do łącznego prowadzenia egzekucji w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnych i zbiegów egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego. W przypadku zbiegu obejmującej należności alimentacyjne, inne świadczenia powtarzające się czy też świadczenia pieniężne w walucie obcej dłużnik zajętej wierzytelności ma zatem obowiązek przekazać zajętą wierzytelność komornikowi sądowemu, nawet jeśli organ administracyjny dokonał zajęcia jako pierwszy.

Art. 70. [Odsetki]

§ 1–2. […]

• Dodane przez ustawę zmieniającą przepisy zobowiązują dłużnika zajętej wierzytelności, by wraz z przekazaniem środków pieniężnych przekazał organowi egzekucyjnemu także informacje niezbędne do ich prawidłowego rozliczenia. Zakres tych informacji został określony w rozporządzeniu ministra finansów z 23 lipca 2020 r. w sprawie informacji przekazywanych organowi egzekucyjnemu przez dłużnika zajętej wierzytelności (Dz.U. poz. 1313), wydanym na podstawie art. 70 par. 2b u.p.e.a. Wskazany zakres informacji umożliwia prawidłowe rozliczenie uzyskanych w egzekucji środków pieniężnych. Przykładem takiej informacji jest np. informacja o zbiegu egzekucji. Przy czym nie chodzi tu o dodatkowe, odrębne obowiązki informacyjne, lecz o przekazywanie niezbędnych informacji w opisie przelewu – np. poprzez dopisek „ZBIEG”.

Rozdział 1a

Egzekucja z pieniędzy

Art. 71d. [Zakres egzekucji z pieniędzy]

§ 1. Organ egzekucyjny stosuje egzekucję z pieniędzy poza siedzibą tego organu poprzez ustne wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych oraz pobranie od zobowiązanego tych należności.

• Rozdział 1a został dodany przez ustawę zmieniającą. Kompleksowo reguluje on egzekucję z pieniędzy. Artykuł 71d u.p.e.a. ustala, że organ egzekucyjny stosuje egzekucję z pieniędzy poza siedzibą organu poprzez ustne wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych oraz pobranie tych należności od zobowiązanego. Aby uniknąć wątpliwości, która z wpłat zobowiązanego jest zapłatą dobrowolną, a która stanowi egzekucję z pieniędzy, art. 67e par. 2 u.p.e.a. jednoznacznie wskazuje, że w przypadku zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych, o której mowa w art. 67e par. 1 u.p.e.a., nie może być mowy o egzekucji z pieniędzy. Artykuł 71d par. 2 u.p.e.a. dopuszcza przeprowadzenie egzekucji z pieniędzy zarówno gotówkowo (jak dotychczas), a także bezgotówkowo (przy użyciu terminala płatniczego).

Art. 71e. [Pokwitowanie pobrania]

§ 1. Na pobraną należność pieniężną, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, koszty upomnienia i koszty egzekucyjne niezwłocznie wystawia się pokwitowanie pobrania.

• Artykuł 71e u.p.e.a. reguluje termin zastosowania egzekucji z pieniędzy, zasady wystawiania oraz zakres informacyjny pokwitowania pobrania pieniędzy. Rozwiązania te mają umożliwić nie tylko egzekucję z pieniędzy przy użyciu innego niż polecenie przelewu i polecenie zapłaty bezgotówkowego instrumentu płatniczego, lecz także sporządzenie pokwitowania pobrania pieniędzy w sposób zautomatyzowany.

Art. 71f. [Odebranie pieniędzy w wyniku przeszukania]

W przypadku odebrania pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń i schowków, urządzeń, maszyn, środków transportu oraz odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów przepisy art. 53 oraz art. 71e § 1, § 2 pkt 1‒8, § 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

• Artykuł 71f u.p.e.a. to ostatni przepis dodanego rozdziału 1a. Przepis wskazuje regulacje dotyczące egzekucji z pieniędzy, które mają odpowiednie stosowanie do pieniędzy odebranych w wyniku przeszukania pomieszczeń, schowków, urządzeń, maszyn, środków transportu oraz odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów.

Art. 80. [Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego]

§ 1. Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi.

• Zmiany w art. 80 u.p.e.a. (wprowadzone ustawą zmieniającą) wejdą w życie 30 października 2020 r.
• Dotychczasowa regulacja powodowała liczne problemy w toku postępowania egzekucyjnego i budziła istotne wątpliwości interpretacyjne. Uzasadnione jest, aby organ egzekucyjny jak najszybciej otrzymał informację o przeszkodzie w realizacji zajęcia, w tym o nieprowadzeniu rachunku bankowego zobowiązanego – a nie po upływie siedmiu dni od dnia dokonania zajęcia, w związku z czym została przyjęta zmiana par. 1 art. 80 u.p.e.a.
• Celem zmiany par. 2 w art. 80 u.p.e.a. jest umożliwienie realizacji zajęcia wierzytelności również z rachunku bankowego, który został otworzony dopiero po dokonaniu zajęcia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy w banku, który realizuje zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, zostanie otworzony nowy rachunek (już po dokonaniu zajęcia), organ egzekucyjny powinien dokonać kolejnego zajęcia w tym banku. Skierowanie kolejnego zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego do banku i zobowiązanego łączy się m.in. z koniecznością naliczenia kolejnych wydatków związanych z doręczeniem tych zajęć. Wydatki te ponosi zobowiązany. Naliczanie kolejnych wydatków egzekucyjnych w sytuacji, gdy bank realizuje już zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, jest rozwiązaniem niekorzystnym dla zobowiązanego.
• Dodany par. 2a w art. 80 u.p.e.a stanowi przeniesienie na grunt egzekucji administracyjnej zasad dotyczących egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego w zakresie przekazywanych na ten rachunek świadczeń alimentacyjnych, świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, dodatków rodzinnych, pielęgnacyjnych, porodowych, dla sierot zupełnych, zasiłków dla opiekunów, świadczeń z pomocy społecznej i innych świadczeń socjalnych. Przepis ten jest odpowiednikiem art. 890 par. 11 k.p.c., odwołującego się do art. 833 par. 6 k.p.c. Celem jego wprowadzenia jest wyłączenie z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego kwot pochodzących z wymienionych świadczeń socjalnych, w tym świadczeń alimentacyjnych, świadczeń 500+, świadczeń określonych w ustawie z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1329) czy świadczeń „Dobry start”. W dotychczasowych przepisach regulacje w dotyczące wyłączenia kwot pochodzących ze świadczeń socjalnych z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego obowiązywały jedynie na gruncie egzekucji sądowej, co nie jest rozwiązaniem właściwym. Biorąc pod uwagę charakter tych świadczeń, objęcie bądź nieobjęcie kwot z nich pochodzących zajęciem wierzytelności z rachunku bankowego nie powinno być zależne od rodzaju prowadzonej egzekucji, sądowej czy administracyjnej.

Art. 81. [Skutki zajęcia]

§ 1–3. […]

• Dodany ustawą zmieniającą par. 3a w art. 81 reguluje sytuacje dotyczące realizacji zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonego w walucie obcej. Wejdzie on w życie 30 października 2020 r. Dotychczas nie było regulacji w tym zakresie, co powodowało liczne wątpliwości. Nie było jasne, w jakiej walucie bank powinien zrealizować zajęcie, czy w walucie obcej, czy też po przeliczeniu na złote, a jeśli tak, to według jakiego kursu. Celem wprowadzenia przepisu jest ujednolicenie sposobu postępowania banków w tym zakresie poprzez wskazanie, że realizacja zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zawsze nastąpi w złotych, a przeliczenie na złote zostanie przeprowadzone według kursu kupna waluty obcej, w której prowadzony jest rachunek, ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu przekazania należności organowi egzekucyjnemu. Podobne rozwiązania obowiązują na gruncie k.p.c.

Art. 86b. [Sposób przesyłania zawiadomień i innych pism]

Zawiadomienie, o którym mowa w art. 80 § 1, i inne pisma w egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego przesyła się do banku i organu egzekucyjnego przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego. Jeżeli wykorzystanie tego systemu jest niemożliwe z przyczyn technicznych, w czasie niezbędnym do przywrócenia jego funkcjonowania zawiadomienie i inne pisma w egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego doręcza się na piśmie.

• Nowe brzmienie art. 86b u.p.e.a. wejdzie w życie 30 października 2020 r. Zmiana przepisu ma na celu wyeliminowanie wątpliwości, które z pism w egzekucji z rachunku bankowego przekazywane są za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.

Art. 87. [Przepisy stosowane przy egzekucji z rachunków prowadzonych przez SKOK]

Przepisy dotyczące egzekucji z rachunków bankowych i wierzytelności z rachunku bankowego związanego z dokumentem stosuje się odpowiednio w egzekucji z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.

• Nowe brzmienie art. 87 u.p.e.a. wejdzie w życie 30 października 2020 r. Przepis wprowadza elektronizację zajęć wierzytelności z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (dalej: SKOK). Elektronizacja zajęć wierzytelności z rachunku bankowego przeprowadzona w 2016 r. znacznie usprawniła stosowanie tego środka. W ostatnim czasie SKOK zgłosiła gotowość techniczną do elektronizacji zajęć wierzytelności z rachunków prowadzonych przez kasy. Na podstawie tych informacji zdecydowano o rozszerzeniu regulacji dotyczących elektronicznego przekazywania zajęć wierzytelności z rachunków bankowych również na rachunki prowadzone przez kasy. Zakłada się, że wprowadzenie tej regulacji, wzorem egzekucji z rachunków bankowych, usprawni egzekucję z rachunków prowadzonych przez SKOK. ©℗