Podmiot, który otrzyma płatność na rachunek VAT, a nie jest dostawcą towarów lub usług objętych fakturą, za którą dokonano płatności, zgodnie z art. 108a ust. 5 ustawy o VAT, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę podatek, do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Jest to zupełnie inny tryb odpowiedzialności solidarnej niż przewidziany w art. 105a ustawy o VAT dla nabywcy towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, w sytuacji gdy transakcja opiewa na wartość niższą niż 15 000 zł i z tego względu nie obowiązuje podzielona płatność.
Przepisy art. 108a ust. 5 ustawy o VAT regulują sytuację, w której płatność w MPP (mechanizm podzielonej płatności) zostanie dokonana na rzecz innego podatnika niż dostawca wskazany na fakturze. Może ona wystąpić zarówno w przypadku płatności pomyłkowych (np. wpisanie przez nabywcę błędnych danych dostawcy w formularzu zlecenia przelewu), jak i w schematach stosowanych w praktyce gospodarczej jako forma finansowania działalności poprzez powierzenie windykacji należności firmie faktoringowej. W takich sytuacjach podatnik otrzymujący płatność na rachunek VAT, która nie dotyczy wystawionej przez niego faktury, odpowiada solidarnie za rozliczenie podatku VAT należnego wynikającego z takiej faktury wraz z jej wystawcą. Przepisy umożliwiają mu również uwolnienie się od tej odpowiedzialności.
Artykuł 108a ust. 6 ustawy o VAT umożliwia uniknięcie konsekwencji w postaci solidarnej odpowiedzialności takiego podatnika, w przypadku dokonania przez niego płatności na rachunek VAT dostawcy wskazanego na fakturze podanej w komunikacie przelewu albo zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, w kwocie odpowiadającej wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Uwolnienie się od solidarnej odpowiedzialności przez podatnika, który otrzymał płatność na rachunek VAT z tytułu nie swojej faktury, jest zatem możliwe w dwóch przypadkach:
- przelania otrzymanej kwoty na rachunek VAT dostawcy wskazanego na fakturze – np. regulowanie płatności z wykorzystaniem usługi faktoringu (możliwość takiego przelewu z rachunku VAT przewiduje art. 62b ust. 2 pkt 4 Prawa bankowego), lub
- zwrotu otrzymanej kwoty na rachunek VAT podatnika, od którego została ona otrzymana – dotyczy nienależnego otrzymania płatności (możliwość zwrotu z rachunku VAT przewiduje art. 62b ust. 2 pkt 5 Prawa bankowego).
W przypadku faktoringu podmiotem, na którym spoczywa solidarna odpowiedzialność za VAT wynikający z faktury, jest faktor (bank), jeśli otrzyma od dłużnika środki na rachunek VAT w ramach MPP. Istnieją pewne wątpliwości, czy w tej sytuacji możliwe jest spełnienie warunków wyłączających solidarną odpowiedzialność, gdyż faktor najpierw płaci zaliczkowo środki faktorantowi (dostawcy towarów lub usług) potrącone o tzw. dyskonto, a następnie otrzymuje środki od dłużnika. Organy podatkowe interpretują te przepisy korzystnie dla podmiotów świadczących usługi faktoringu. Istotne jest jednak, aby zapłata przez faktora na rachunek VAT wystawcy faktury objęła całą kwotę podatku VAT, natomiast dyskonto zostało potrącone z kwoty netto.