W ostatnim miesiącu zapadło kilka ważnych wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE. Po tym, jak udzielił on odpowiedzi na pytania prejudycjalne, w sprawach tych stanowisko będzie musiał jeszcze zająć Naczelny Sąd Administracyjny, a w jednym przypadku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu. A w związku z tymi orzeczeniami może też ulec zmianie stanowisko Ministerstwa Finansów dotyczące zagadnień, które rozstrzygał unijny trybunał. Przedstawiamy więc, co już wiadomo w tych sprawach i czego podatnicy mogą się spodziewać.
Czego dotyczył wyrok/uchwała Data i sygnatura Co orzekł TSUE/NSA Co na to Ministerstwo Finansów Co dalej w sprawie
Co decyduje o powstaniu obowiązku podatkowego w VAT w przypadku usług budowlanych? Czy może to być protokół zdawczo-odbiorczy? Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 2 maja 2019 r. w sprawie Budimex, sygn. C-224/18 Protokół zdawczo-odbiorczy może kończyć wykonanie usługi, gdy:• procedura odbioru usługi została określona w umowie, • nie jest możliwe określenie wynagrodzenia należnego od usługobiorcy przed dokonaniem przez niego odbioru usług,• tego rodzaju warunek odzwierciedla normy i standardy w dziedzinie, w której jest dokonywana usługa, co podlega zweryfikowaniu przez sąd krajowy.Trybunał stwierdził bowiem, że przepis 112 dyrektywy VAT (art. 66 akapit pierwszy lit. c) „nie sprzeciwia się on temu, by w wypadku braku wystawienia faktury dotyczącej świadczonych usług lub wystawienia jej z opóźnieniem formalny odbiór tej usługi był uważany za moment, w którym usługa ta została wykonana, gdy – tak jak w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym – państwo członkowskie przewiduje, że podatek staje się wymagalny z upływem terminu rozpoczynającego bieg w dniu, w którym została wykonana usługa, jeżeli, po pierwsze, formalność odbioru została uzgodniona przez strony w umowie wiążącej je postanowieniami umownymi odzwierciedlającymi rzeczywistość gospodarczą i handlową w dziedzinie, w której usługa jest wykonywana i, po drugie, formalność ta stanowi materialne zakończenie usługi i ustala ostatecznie wysokość należnego świadczenia wzajemnego, co podlega zweryfikowaniu przez sąd odsyłający”. MF wydało 31 maja br. komunikat, z którego wynika, że planuje przedstawić stanowisko do tego zagadnienia po rozstrzygnięciu sprawy przez NSA. Resort zwraca jednak uwagę, że interpretacja ogólna ministra finansów z 1 kwietnia 2016 r., nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141, „umożliwia realizację wytycznych wynikających z wyroku TSUE w sprawie C-224/18 Budimex”. Resort przypomina, że interpretacja ogólna wskazuje, iż w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych decydujące znaczenie dla prawidłowego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego ma data wykonania usługi lub data/termin wystawienia faktury, które są jednak determinowane przez datę wykonania usługi. Zgodnie z interpretacją ogólną, za datę wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej należy przyjąć datę faktycznego wykonania usługi, tj. dzień, w którym – w związku z wykonaniem określonej umową usługi lub jej części (jeżeli usługa jest przyjmowana częściowo) doszło do faktycznego zakończenia prac lub ich części – wykonawca zgłasza je do odbioru (w opinii wykonawcy usługi lub ich części są gotowe do ich przyjęcia przez nabywcę usługi). W sprawie spółki Budimex stanowisko zajmie NSA w wyroku. Eksperci przestrzegają przed upraszczaniem tez wyroku TSUE. Wskazują, że protokół zdawczo-odbiorczy w wielu przypadkach nie będzie decydował o obowiązku rozliczenia VAT od usług budowlanych. Znów istotna będzie praktyka fiskusa i sądów. Stanowisko MF wskazuje na to, że o ile protokół w ogóle będzie decydował o momencie powstania obowiązku podatkowego, to będą to raczej sporadyczne przypadki.
Czy refaktura usług noclegowych i gastronomicznych daje firmie prawo do odliczenia VAT?Co z odliczeniem VAT od usług noclegowych i gastronomicznych w przypadku gdy podatnik nabywa je w celu świadczenia usług turystyki? Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 2 maja 2019 r. w sprawie Grupa Lotos, sygn. C-225/18 TSUE wskazał, że istotne jest to, czy podatnik, który chce odliczać VAT od usług gastronomicznych i noclegowych, sam świadczy usługi turystyki, czy nie. Tylko w tym pierwszym przypadku ma prawo do odzyskania podatku. MF wydało 27 maja br. komunikat, z którego wynika, że ostateczne stanowisko w sprawie przedstawi po wyroku NSA. Resort wskazał jednak, że w świetle wyroku TSUE: 1) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług innych niż usługi turystyki, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego;2) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, które podatnik rozlicza według specjalnej procedury marży (art. 119 ustawy o VAT), to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego; świadczenie usług turystyki opodatkowanych według specjalnej procedury marży powoduje bowiem wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (art. 119 ust. 4 ustawy o VAT);3) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, przy założeniu, że do ich opodatkowania będą miały zastosowanie ogólne zasady, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych podatnikowi, powinno przysługiwać odliczenie VAT naliczonego; zgodnie bowiem z tezą wyroku Trybunału, wyłączenie prawa do odliczenia w przypadku podatnika świadczącego usługi turystyki, w ramach których refakturuje on na rzecz innych podatników usługi noclegowe i gastronomiczne, jest sprzeczne z przepisami prawa unijnego [Polska naruszyła klauzulę stand still – przyp. red.]. W sprawie spółki Lotos stanowisko powinien zająć NSA. Niewykluczone jednak, że sprawa wróci do organu interpretacyjnego, bo z opisu stanu faktycznego nie wynikało, czy spółka Lotos świadczy usługi turystyki. Innymi słowy, spółka nie wskazała, w jakim celu nabywa usługi noclegowe i gastronomiczne, które następnie refakturuje. Wyrok TSUE jest jednak korzystny dla branży hotelarskiej i biur podróży, świadczących usługi turystyki.
Czy karty paliwowe dają prawo do odliczenia VAT? Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 maja 2019 r. w sprawie Vega International Car Transport and Logistic ‒ Trading, sygn. C-235/18 „W okolicznościach takich jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym udostępnienie kart paliwowych przez spółkę dominującą swoim spółkom zależnym, umożliwiające tym ostatnim zaopatrzenie w paliwo pojazdów, których transport zapewniają, może zostać uznane za usługę udzielenia kredytu zwolnioną z podatku od wartości dodanej w rozumieniu tego przepisu”. Resort analizuje wyrok, nie wydał jeszcze stanowiska. Niewykluczone, że będzie to interpretacja ogólna. Sprawa spółki Vega International wróci do NSA i ostatecznie to on orzeknie, czy z kart paliwowych Vega można odliczać VAT.Operatorzy kart paliwowych innych niż Vega (np. DKV) przekonują, że po wyroku TSUE ich klienci wciąż mogą odliczać VAT. Zwracają bowiem uwagę na istotne różnice między modelem biznesowym spółki Vega International, której dotyczył wyrok, a własnym. Część spółek, w tym również firmy leasingowe wydające karty paliwowe, zwraca uwagę m.in. na to, że posiadają koncesje na obrót paliwami. Wątpliwości co do prawa do odliczenia VAT z kart paliwowych przecięłaby interpretacja ogólna ministra finansów.
Czy prewspółczynnik obowiązywał, mimo że nie przewidywała go ustawa o VAT (przed 2016 r.) i czy w efekcie gminy mogły odliczać cały VAT od wydatków tzw. mieszanych? Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 maja 2019 r. w sprawie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego w Polkowicach, sygn. C-566/17 Gminy i ich związki nie mogły przed 2016 r. odliczać pełnego VAT, a jedynie jego część, stosując prewspółczynnik. Bez znaczenia jest to, że do ustawy o VAT zasady jego obliczania wprowadzono później. Kluczowe jest to, że prewspółczynnik przewiduje dyrektywa VAT. MF nie zajęło jeszcze stanowiska po wyroku TSUE. Organy podatkowe od dawna stoją na stanowisku, że gminy miały obowiązek stosować prewspółczynnik przed 2016 r. Wyrok ma największe znaczenie dla gmin, ale nie tylko. Dotyczy również stowarzyszeń, fundacji, muzeów, jednostek kultury, uczelni, publicznego radia i telewizji, a więc wszystkich podatników, którzy mają tzw. działalność mieszaną (dającą prawo do odliczenia VAT i niedającą takiego prawa). Jeśli przed 2016 r. odliczały one cały VAT od wydatków wykorzystywanych do działalności mieszanej, to organy podatkowe mogą teraz zażądać od nich zwrotu części podatku. W grę wchodzi jednak tylko zwrot za lata 2014 i 2015, bo tylko za te okresy zobowiązania się jeszcze nie przedawniły.