W objaśnieniach w sprawie MDR Ministerstwo Finansów poszło na rękę podatnikom i wprowadziło zapisy łagodzące rygorystyczne regulacje ordynacji podatkowej, określające, kiedy informacje o schematach podatkowych powinny być przekazywane do szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Niestety zdaniem ekspertów takie rozwiązanie nie likwiduje kłopotów podmiotów zobowiązanych i samo może się stać źródłem kolejnych sporów.
opinie ekspertów
Objaśnienia podatkowe nie mogą wykraczać poza zakres przepisów
Katarzyna Dokukin prawnik, administratywista
W objaśnieniach podatkowych w dwóch przypadkach, „przedłużony” został ustawowy termin raportowania schematów podatkowych do szefa Krajowej Administracji Skarbowej: „W przypadku, gdy promotor przekazał korzystającemu informację o obowiązku przekazania przez niego informacji o schemacie podatkowym z adekwatnym (np. kilkudniowym) wyprzedzeniem względem upływu terminu przekazania tej informacji, zaś korzystający zdecydował się na zwolnienie promotora z tajemnicy zawodowej «w ostatniej chwili» (np. w dniu upływu terminu przekazania informacji MDR-1), wypełnienie obowiązku przekazania przez promotora informacji o schemacie podatkowym do Szefa KAS nieznacznie po upływie 30 dni od dnia, w którym termin rozpoczął bieg (mimo podjęcia przez promotora wszelkich starań celem niezwłocznego zaraportowania) nie powinno prowadzić do negatywnych konsekwencji dla promotora.” – s. 52 objaśnień podatkowych. Z kolei na s. 57 czytamy: „W przypadku gdy korzystający otrzyma od promotora informację o obowiązku zaraportowania schematu podatkowego tuż przed upływem terminu raportowania, przekazanie przez korzystającego informacji o schemacie podatkowym do Szefa KAS nieznacznie po upływie 30 dni od dnia, w którym termin rozpoczął bieg (mimo podjęcia przez korzystającego wszelkich starań celem niezwłocznej weryfikacji otrzymanych od promotora informacji, ich modyfikacji i zaraportowania) nie powinno prowadzić do negatywnych konsekwencji dla korzystającego”.
Zapisy te nijak się mają do regulacji w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; dalej: ordynacja podatkowa), co więcej – znacznie przekraczają jej zakres. Ustawa nie przewiduje tego typu wyjątków, a wręcz przeciwnie, wskazuje sztywne i precyzyjne terminy raportowania, np. promotor przekazuje informację o schemacie podatkowym w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu, od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu, lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrożeniem schematu – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej.
Zgodnie zaś z Konstytucją RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa w Polsce są konstytucja, ustawa, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia oraz na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. Do przytoczonego powyżej zamkniętego katalogu aktów prawnych, które mogą wywierać wpływa na prawa i obowiązki obywateli, urzędowe objaśnienia nie należą. Objaśnienia podatkowe (jak sama nazwa wskazuje), co zresztą akcentuje ministerstwo na s. 1, „stanowią ogólne wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania tych przepisów.” Objaśnienia zatem wykraczać poza ich zakres nie mogą.
Ponadto katastrofalna w skutkach okazać by się mogła sytuacja, kiedy podmiot, który faktycznie nie dotrzyma ustawowych terminów raportowania o schematach podatkowych, powoływałby się na ministerialne ich „przedłużenie” w sądzie. Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 80f par. 1 pkt 1 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1958 ze zm.; dalej k.k.s.) niewywiązanie się z obowiązków informacyjnych lub wywiązanie się z nich po terminie podlega karze grzywny do wysokości 720 stawek dziennych, zatem w 2019 r. – do 21,6 mln zł.
Interesujące jest również to, co należy rozumieć pod pojęciem „nieznacznego” przekroczenia terminu do przekazania informacji o schemacie do KAS ‒ czy jest to dzień, tydzień, a może miesiąc? Kolejno, jak „racjonalnie” (na marginesie: ten niedookreślony przymiotnik użyty został w ministerialnych objaśnieniach aż 11 razy) zdiagnozować i ocenić „wszelkie starania zmierzające do niezwłocznego zaraportowania”? ©℗
Podmioty zobowiązane zyskały jedynie iluzoryczną ochronę
Jarosław Ferdyn doradca podatkowy w Grupie Gumułka
O bjaśnienia podatkowe w sprawie MDR zostały wydane w trybie art. 14a par. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej, tak więc zarówno promotorowi (w okolicznościach, o których mowa w zacytowanym fragmencie objaśnień ze s. 52), jak i korzystającemu (w okolicznościach, o których mowa w zacytowanym fragmencie objaśnień ze s. 57) przysługuje ochrona przewidzianą w art. 14k‒14m ordynacji podatkowej. Zatem np. nie powinno wszczynać się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Należy mieć bowiem na uwadze to, iż kodeks karny skarbowy przewiduje określone sankcje za niestosowanie się do regulacji MDR.
Mając jednak na uwadze zacytowane sformułowania użyte w objaśnieniach MDR, nie sposób nie poruszyć kwestii, czy w praktyce objaśnienia te będą dawały realną ochronę podmiotom zobowiązanym. Użyte w objaśnieniach sformułowania są nieprecyzyjne, w tym:
‒ przekazanie korzystającemu informacji z adekwatnym (np. kilkudniowym) wyprzedzeniem względem upływu terminu przekazania informacji do szefa KAS,
‒ w ostatniej chwili (np. w dniu upływu terminu przekazania informacji MDR-1),
‒ wypełnienie obowiązku przekazania informacji nieznacznie po upływie 30 dni od dnia, w którym termin rozpoczął bieg,
‒ mimo podjęcia wszelkich starań celem niezwłocznego zaraportowania,
‒ nie powinno prowadzić do negatywnych konsekwencji,
‒ tuż przed upływem terminu raportowania.
Znaczna ich część odnosi się zatem do kluczowego zagadnienia, jakim jest przekroczenie terminu dochowania określonych obowiązków wynikających z przepisów MDR.
W ordynacji podatkowej, a także innych aktach prawnych, brak definicji ww. sformułowań, a tym samym objaśnienia MDR w praktyce mogą dawać jedynie iluzoryczną ochronę podmiotom zobowiązanym. Pojęcia takie będą każdorazowo konfrontowane z konkretnym stanem faktycznym. Przykładowo „adekwatne wyprzedzenie” nie powinno być interpretowane zawsze jako „kilkudniowe” wyprzedzenie względem upływu terminu. Z jednej strony można bowiem wyobrazić sobie sytuację np. korzystającego, który otrzyma od promotora informację w dniu roboczym, np. w poniedziałek, a termin złożenia MDR-1 upływa w piątek, który jest także dniem roboczym. Z drugiej natomiast strony, korzystający mógł otrzymać taką informację od promotora 2 maja 2019 r., a termin na złożenie MDR-1 upływał 6 maja. Organy mają pole do interpretacji i niewykluczone, że dwa różne w takim samym stanie faktycznym zinterpretują sformułowanie inaczej.
W celu zastosowania zapewne niejednokrotnie sięgać będzie się np. do słownika języka polskiego. Tam „nieznacznie” rozumiane jest m.in. jako „w sposób mało widoczny”, „ledwo dostrzegalny”, „trochę”. „Nieznaczny” zaś to m.in. „niewielki pod względem ilości”.
Dla porządku trzeba też dodać, że np. sformułowanie „nieznacznie po upływie terminu” w odniesieniu do złożenia środka zaskarżenia używane jest w uzasadnieniach orzeczeń sądów administracyjnych czy też Sądu Najwyższego. Pojęcia takie są każdorazowo interpretowane w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Mogą one jednak dawać wskazówkę dla organów stosujących prawo oraz podmiotów, którym ewentualnie przyjdzie spierać się z tymi organami.
