Spółka z o.o. została pozwana przez kontrahenta o odszkodowanie za nienależycie wykonaną usługę. Jak zaksięgować rozliczenie utworzonej wcześniej rezerwy na przewidywane skutki procesu sądowego? Czy utworzona rezerwa jest kosztem podatkowym dla spółki z o.o.?
Tworzenie rezerw jest działaniem wynikającym z ustawy o rachunkowości, a w szczególności z zasady ostrożności. Wynika z niej konieczność wykazywania w księgach rachunkowych uprawdopodobnionych kosztów oraz aktualizowania zobowiązań zarejestrowanych w księgach w realnej wysokości. Za rezerwy uznaje się kwoty zobowiązań, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Rezerwy tworzy się na:
  • zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego;
  • przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.
Jeśli istnieje duże prawdopodobieństwo przegrania sprawy sądowej i zasądzenia na rzecz kontrahenta jakiejś kwoty, to zasadne jest utworzenie rezerwy na przewidywane skutki postępowania sądowego. Skutkiem postępowania będzie właśnie konieczność zapłaty dochodzonej kwoty, często również z odsetkami. Utworzona rezerwa powinna dotyczyć zatem w takim przypadku wartości roszczenia głównego, odsetek, a także koniecznych do zapłaty po przegranej kosztów sądowych.
Jak ująć zasądzone odszkodowanie na rzecz byłego pracownika
Jak ująć zasądzone odszkodowanie na rzecz byłego pracownika

Zobacz również
Utworzenie rezerwy na przewidywane skutki toczącego się postępowania sądowego powinno zostać zaksięgowane w poniższy sposób:
a) kwota roszczenia i koszty sądowe: strona Wn konta 761 „Pozostałe koszty operacyjne” oraz strona Ma 841 „Rezerwy”,
b) odsetki: strona Wn konta 751 „Koszty finansowe” oraz strona Ma konta 841 „Rezerwy”.
W przypadku gdy utworzona przez jednostkę rezerwa przewyższy zasądzone sądownie kwoty, nadwyżkę należy rozwiązać, odpowiednio zaliczając ją w ciężar pozostałych przychodów operacyjnych, przychodów finansowych lub zysków nadzwyczajnych. Gdyby jednak okazało się, że wysokość rezerwy nie pokryje w całości zasądzonych kwot, wartości niepokryte rezerwą zalicza się w ciężar kosztów okresu bieżącego.
Rekompensaty za przewlekłość sądu zwolnione z podatku
Rekompensaty za przewlekłość sądu zwolnione z podatku

Zobacz również
Rezerw nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, jeśli obowiązek ich utworzenia w ciężar kosztów nie wynika z innych ustaw. W ustawie o CIT zastrzeżono, że rezerwy utworzone zgodnie z ustawą o rachunkowości nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Taka kwalifikacja wynika z tego, że tworzenie rezerw w księgach rachunkowych jest wynikiem realizacji zasady ostrożności, a spółki, ujawniając ryzyko i istniejące zagrożenia, urealniają swoje wyniki finansowe. W świetle przepisów bilansowych rezerwy są tylko szacunkami i dlatego do momentu niezrealizowania się przewidywanego ryzyka nie mogą być uznawane za koszt podatkowy.
W trakcie sporu i po jego rozstrzygnięciu
Spółka z o.o. została pozwana przez kontrahenta o odszkodowanie w kwocie 15 000 zł za nienależycie wykonaną usługę. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że spółka może przegrać sprawę w sądzie. Koszty postępowania sądowego wynoszą 2000 zł, natomiast odsetki za zwłokę w zapłacie żądanej kwoty do dnia bilansowego (31 grudnia 2018 r.) oszacowano na 800 zł.
Jednostka utworzyła rezerwę na przyszłe zobowiązanie w kwocie:
– kwota roszczenia: 15 000 zł,
– koszty postępowania sądowego: 2000 zł,
– odsetki od terminu płatności do dnia bilansowego 800 zł.
W marcu 2019 r. zasądzono na rzecz kontrahenta odszkodowanie w wysokości 12 000 zł, koszty sądowe w wysokości 1500 zł oraz odsetki w wysokości 800 zł. Zasądzoną kwotę spółka przelała na rachunek bankowy kontrahenta.
Ewidencja księgowa w 2018 r.
1. PK – utworzenie rezerwy na dzień bilansowy na kwotę roszczenia 15 000 zł i koszty postępowania sądowego 2000 zł: strona Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne” oraz strona Ma konto „Rezerwy”.
2. PK – utworzenie rezerwy na kwotę odsetek kwota 800 zł: strona Wn konto „Koszty finansowe” oraz strona Ma konto „Rezerwy”.
Ewidencja księgowa w marcu 2019 r.
1. WB – zapłata zasądzonej kwoty 14 300 zł: strona Wn konto „Pozostałe rozrachunki” oraz strona Ma konto „Rachunek bieżący”.
2. PK – wykorzystanie rezerwy związanej z główną kwotą roszczenia oraz kosztami sądowymi – zasądzone w kwocie niższej od utworzonej rezerwy:
a) zasądzona kwota roszczenia głównego i kosztów sądowych kwota 13 500 zł: strona Wn konto „Rezerwy” oraz strona Ma konto „Pozostałe rozrachunki”,
b) rozliczenie rezerwy przewyższającej kwotę roszczenia głównego 3500 zł: strona Wn konto „Rezerwy” oraz strona Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
3. Wykorzystanie rezerwy związanej z odsetkami za zwłokę – zasądzonej w kwocie równej kwocie rezerwy 800 zł: strona Wn konto „Rezerwy” oraz strona Ma konto „Pozostałe rozrachunki”.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.).