Zmienią się zasady rachunkowości dla kół gospodyń wiejskich. Będą one zakładać księgi rachunkowe lub uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
Sejm rozpatrzył 7 listopada poprawki Senatu do nowej ustawy, która regulować będzie zasady funkcjonowania kół gospodyń wiejskich – w tym rachunkowość. Ustawa wejdzie w życie następnego dnia po jej ogłoszeniu (w dniu oddania tygodnika do druku czekała na podpis prezydenta). Najważniejszą nowością jest to, iż koło gospodyń wiejskich podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich (dalej: rejestr), prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Z chwilą dokonania wpisu do tego rejestru nabywa osobowość prawną. A to oznacza, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości powinno prowadzić wyodrębnione księgi rachunkowe. Nie może być już to część ksiąg kółka rolniczego. W odrębnych księgach rachunkowych powinny być ujęte operacje gospodarcze umożliwiające wyodrębnienie przychodów i kosztów związanych z działalnością statutową, czyli:
1) prowadzeniem działalności społeczno-wychowawczej i oświatowo-kulturalnej w środowiskach wiejskich,
2) prowadzeniem działalności na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich,
3) wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości kobiet,
4) działaniami na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi,
5) upowszechnianiem i rozwijaniem formy współdziałania, gospodarowania i racjonalnych metod prowadzenia gospodarstw domowych,
6) rozwijaniem kultury ludowej, w tym w szczególności kultury lokalnej i regionalnej.
Źródłem przychodów kół funkcjonujących zgodnie z nową ustawą będą też m.in. składki członkowskie, darowizny, zapisy, przychody ze sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, lub żywności regionalnej oraz ze sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych. Koło gospodyń wiejskich może prowadzić działalność zarobkową, w tym działalność gospodarczą. Jednak zgodnie ze zmienionym art. 6 ust. 1 prawa przedsiębiorców działalność prowadzona przez koła gospodyń wiejskich na podstawie ustawy z 4 października 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich, które spełniają warunki, o których mowa w art. 25 ust. 1 tej ustawy – nie jest działalnością gospodarczą. Oznacza to, że w przypadku kół niemających statusu organizacji pożytku publicznego osiągających przychody ze źródeł wskazanych w art. 25 ust. 1 [ramka] nieprzekraczające 100 000 zł działalność zarobkowa nie jest traktowana jako działalność gospodarcza.
Przychody pozwalające na przywileje
Pochodzą one z:
- działalności statutowej z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, dotacji,
- sprzedaży wyrobów sztuki ludowej, w tym rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, lub żywności regionalnej,
- sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,
- odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania tworzonych na tych rachunkach.
W księgach rachunkowych powinny być także odzwierciedlane zdarzenia dotyczące majątku, który zgodnie z art. 22 ustawy o kołach gospodyń wiejskich powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku koła oraz z ofiarności publicznej. Przepisy wyraźnie wskazują, że dochód z działalności koła gospodyń wiejskich służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.
Kłopotliwe dotacje
Podział przychodów powinien też uwzględniać fakt, że koła zgodnie z art. 24 nowej ustawy mogą otrzymywać dotacje celowe na realizację zadań zlecanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub z budżetu państwa. Zgodnie z art. 34 nowej ustawy minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego określi w drodze rozporządzenia szczegółowe warunki i tryb przyznawania oraz rozliczania dotacji z budżetu państwa dla kół gospodyń wiejskich oraz ich wysokość, a także wzór wniosku o przyznanie dotacji, mając na uwadze zapewnienie wsparcia dla rozwoju społeczno-gospodarczego, w tym rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich.
Weryfikacja sprawozdań
W ramach sprawowanego nadzoru prezes ARiMR będzie mógł m.in. badać sprawozdania koła pod kątem ich rzetelności. Ma on też prawo dokonywać kontroli działalności koła i dokonywać innych przewidzianych prawem czynności w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania koła.
Księgi rachunkowe nie zawsze
Ustawodawca postanowił jednak dać możliwość stosowania uproszczeń – dodano art. 2 ust. 6 w ustawie o rachunkowości wskazujący, że koła gospodyń wiejskich działające na podstawie ustawy z 4 października 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów na zasadach i warunkach określonych w tej ustawie. Jeśli koło podejmie taką decyzję, to musi o tym fakcie poinformować w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym rozpoczyna prowadzenie ewidencji, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym, za pośrednictwem powiatowego biura ARiMR. Zawiadomienie to jest skuteczne także w latach następnych. Prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów będzie możliwe w przypadku kół, które nie mają statusu organizacji pożytku publicznego oraz osiągają przychody wyłącznie z określonych źródeł [ramka], a przychody te w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 100 000 zł. Przy czym ograniczenia tego nie stosuje się w roku, w którym koło gospodyń wiejskich rozpoczęło działalność. Wzór dla prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów oraz warunki, jakim powinna odpowiadać ta ewidencja w celu prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych, określi w formie rozporządzenia minister finansów.
Czy trzeba wprowadzić zmiany
Działające w dniu wejścia w życie ustawy koła gospodyń wiejskich mogą dostosować statuty do wymagań ustalonych w ustawie i wystąpić z wnioskiem o dokonanie wpisu koła do rejestru zgodnie z przepisami ustawy. Koła gospodyń wiejskich, które w okresie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie nowej ustawy nie wystąpią z wnioskiem o dokonanie wpisu do rejestru, działają na podstawie przepisów dotychczasowych. Nie mają one jednak takich udogodnień, jak koła działające na postawie ustawy z 4 października 2018 r.
WAŻNE Za pośrednictwem powiatowego biura ARiMR koło powiadamia naczelnika urzędu skarbowego o wyborze uproszczonej ewidencji.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U z 2018 r. poz. 395 ze zm.).
Art. 6 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. poz. 646 ze zm.).
Ustawa z 4 października 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich.