● Co powinien zrobić nabywca po otrzymaniu pomyłkowo wystawionej faktury z adnotacją „odwrotne obciążenie”
● Pod jakimi warunkami można odliczyć VAT z faktury za opłatę stosunkową
● Jak należy opodatkować usługi kontroli przewodów kominowych
● Czy stawkę 0 proc. stosuje się do dostawy wyrobów tekstylnych na potrzeby wyposażenia samolotów pasażerskich
● Pod koniec kwietnia 2018 r. spółka X otrzymała od firmy budowlanej, z którą współpracuje, fakturę z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Faktura ta została wystawiona pomyłkowo (nie została wykonana usługa, którą dokumentuje) i po kilku dniach została przez firmę budowlaną skorygowana do zera. Czy w tej sytuacji spółka jest zobowiązana do rozliczenia podatku w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia i korekty tego rozliczenia?
Od 1 stycznia 2017 r. na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT mechanizmem odwrotnego obciążenia objęte może być świadczenie usług stanowiących roboty budowlane, tj. usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT (są to usługi sklasyfikowane w grupowaniach 41-43 stosowanego dla celów podatkowych PKWiU z 2008 r.). Świadczenie takich usług jest objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, jeżeli spełnione są łącznie trzy warunki:
- są świadczone przez podatnika, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego,
- nabywcą usługi jest podatnik zarejestrowany jako czynny podatnik VAT,
- usługodawca świadczy usługę jako podwykonawca (zob. art. 17 ust. 1h ustawy o VAT).
W związku z powyższym obowiązek rozliczania podatku należnego przez nabywców usług budowlanych w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia może mieć miejsce tylko wtedy, gdy doszło do wykonania usługi budowlanej. Samo wystawienie przez inny podmiot faktury dokumentującej usługę budowlaną z adnotacją „odwrotne obciążenie” nie rodzi obowiązku takiego rozliczenia, jeżeli do wykonania usługi budowlanej w rzeczywistości nie doszło (jak również jeżeli nie są spełnione wskazane powyżej warunki).
Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji spółka X nie jest zobowiązana do rozliczenia podatku w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia, a w konsekwencji również do korekty tego podatku w związku z otrzymaniem faktury korygującej. Otrzymanych faktur spółka nie musi w żaden sposób rozliczać na gruncie VAT (jak również na gruncie przepisów o podatku dochodowym), w tym nie musi ich ujmować w ewidencji VAT (treść tych faktur nie wpływa bowiem na treść składanych przez spółkę deklaracji VAT) oraz w pliku JPK_VAT.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1 pkt 8 w zw. z załącznikiem nr 14 oraz art. 17 ust. 1h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).
● Podatnik ma wobec kontrahenta dług, który jest egzekwowany przez komornika. Od tego ostatniego podatnik otrzymał fakturę za opłatę stosunkową. Czy podatnik może odliczyć VAT z tej faktury?
Prawo do odliczania podatku naliczonego przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi nabywane przez podatników wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Dla istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego nie jest przy tym konieczny bezpośredni związek między zakupami a wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Może to być również związek pośredni, o ile dokonywane zakupy związane są bezpośrednio z działalnością opodatkowaną podatnika. Jak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 marca 2011 r. (sygn. akt I FSK 571/10), „koniecznym warunkiem odliczenia VAT jest istnienie związku pomiędzy zakupami a transakcją opodatkowaną. Jednakże nie zawsze związek ten musi być tego rodzaju, by można było przypisać bezpośrednio dany wydatek do konkretnej transakcji opodatkowanej. W przypadku bowiem tzw. kosztów ogólnych, które stanowią element cenotwórczy w działalności gospodarczej podatnika, wydatki na ten cel zachowują także bezpośredni związek z działalnością, a podatnik ma prawo do odliczenia VAT z tytułu tych zakupów w takim zakresie, w jakim działalność ogólna daje prawo do odliczenia VAT”.
Mając to na uwadze, wyjaśnić należy, że od pewnego czasu przyjmuje się, iż komornicy działają w charakterze podatników VAT. W konsekwencji egzekwując długi, świadczą oni wobec dłużników usługi uwalniania z długów. W zakresie, w jakim długi te dotyczą działalności opodatkowanej dłużników, usługi te uznać należy za związane bezpośrednio z tą działalnością, a w konsekwencji uprawniające dłużników do odliczania podatku naliczonego z faktur wystawianych przez komorników.
Stanowisko takie potwierdzają w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 listopada 2016 r. (nr 3063-ILPP1-1.4512.116.2016.1.MW). Czytamy w niej, że „warunki uprawniające do odliczenia podatku naliczonego są spełnione, gdyż Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, a uwolnienie go od posiadania długu pośrednio związane jest z prowadzoną przez niego działalnością opodatkowaną. W konsekwencji Wnioskodawca ma możliwość odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury otrzymanej od prowadzącego egzekucję komorniczą”. Oznacza to, że w przedstawionej sytuacji podatnik (dłużnik) może odliczyć VAT ze wskazanej faktury za opłatę stosunkową (o ile dług dotyczy działalności opodatkowanej podatnika).
Podstawa prawna
Art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).
● Jaką stawkę VAT należy stosować do usługi okresowej kontroli przewodów kominowych świadczonych w domach mieszkalnych? Czy w przypadku świadczenia tych usług w charakterze podwykonawcy należy stosować mechanizm odwrotnego obciążenia?
Przepisy o podatku od towarów i usług przewidują możliwość stosowania obniżonej stawki 8 proc. do robót konserwacyjnych, tj. robót mających na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części innych niż remont (zob. par. 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie obniżonych stawek podatku VAT). Dotyczy to robót konserwacyjnych dotyczących:
- budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (zob. par. 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia),
- obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT, lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych (zob. par. 3 ust. 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia),
- lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w dziale 12 Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (zob. par. 3 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia).
Robotami konserwacyjnymi, o których mowa, są również niektóre usługi świadczone przez kominiarzy, zwłaszcza usługi czyszczenia kominów. W zakresie tym usługi świadczone przez kominiarzy są opodatkowane stawką 8 proc. (w zakresie, w jakim dotyczą wskazanych powyżej obiektów i lokali) lub stawką 23 proc. (w pozostałym zakresie).
Nie wszystkie jednak usługi świadczone przez kominiarzy są robotami konserwacyjnymi we wskazanym powyżej rozumieniu. Dotyczy to w szczególności świadczonych przez kominiarzy usług polegających na wydawaniu opinii o stanie technicznym przewodów kominowych oraz usług okresowej kontroli stanu technicznego przewodów kominowych. W konsekwencji świadczenie takich usług nie korzysta z opodatkowania stawką 8 proc. i jest opodatkowane podatkiem VAT według stawki podstawowej 23 proc. (niezależnie od tego, gdzie są wykonywane). Jak czytamy w interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 27 lutego 2015 r. (nr IBPP2/443-1217/14/KO), „wskazane we wniosku czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, polegające na wydaniu opinii o stanie technicznym przewodów kominowych po sprawdzeniu wentylacji nawiewu i wywiewu oraz wyłącznie na przeprowadzeniu okresowej kontroli stanu technicznego przewodów kominowych po sprawdzeniu podłączeń i kratek wentylacyjnych, nie mieszczą się w definicji remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy oraz nie są to roboty konserwacyjne, a zatem do tego rodzaju usług należy stosować stawkę podatku podstawową, tj. 23 proc. VAT, niezależnie od tego, w jakich obiektach są wykonywane”.
Takich właśnie usług dotyczy pytanie. A zatem świadczenie wskazanych usług jest opodatkowane podatkiem VAT według stawki 23 proc.
Wyjaśnić jednocześnie należy, że na gruncie stosowanej dla celów podatkowych Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług z 2008 r. usługi kominiarzy (w tym usługi okresowej kontroli przewodów kominowych) są klasyfikowane w grupowaniu 81.22.13.0 obejmującym usługi czyszczenia pieców i kominów. Nie są to zatem usługi stanowiące roboty budowlane (tj. usługi klasyfikowane w grupowaniach 41-43 PKWiU), które na zasadach określonych w art. 17 ust. 1 pkt 8 oraz art. 17 ust. 1h ustawy o VAT objęte są mechanizmem odwrotnego obciążenia. A zatem świadczenie usług okresowej kontroli przewodów kominowych jest zawsze opodatkowane na zasadach ogólnych (również jeżeli kominiarz świadczy te usługi w charakterze podwykonawcy), tj. podatnikiem z tytułu ich świadczenia jest świadczący je podatnik (np. kominiarz).
Podstawa prawna
Par. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych stawek (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 839 ze zm.).
Art. 17 ust. 1 pkt 8 w zw. z załącznikiem nr 14 oraz art. 17 ust. 1h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).
● Spółka (podatnik VAT czynny) jest producentem bielizny stołowej i pościelowej oraz wszelkiego rodzaju pokrowców (m.in. obrusów, serwetek, prześcieradeł itp.). Podpisała umowę z przewoźnikiem lotniczym wykonującym głównie przewozy w transporcie międzynarodowym (zgodnie z obwieszczeniem prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego) na dostawę wyrobów tekstylnych (serwetek, prześcieradeł i pokrowców) na potrzeby wyposażenia pokładów samolotów. Czy do dostawy tych wyrobów tekstylnych możliwe jest zastosowanie 0-proc. stawki podatku VAT?
Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT stawkę podatku w wysokości 0 proc. stosuje się do dostaw środków transportu lotniczego oraz części zamiennych do nich i wyposażenia pokładowego dla przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym. Jak wynika z tego przepisu, warunki zastosowania preferencyjnej stawki mają charakter przedmiotowo-podmiotowy, tj. dotyczą zarówno samego towaru, jak i nabywcy. W analizowanej sprawie warunek podmiotowy jest spełniony, gdyż dostawa towaru ma być dokonana na rzecz przewoźnika lotniczego wykonującego głównie przewozy w transporcie międzynarodowym, który jest wpisany na listę takich przewoźników ogłoszoną przez prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego.
Uwaga! Prezes ULC ogłasza do 31 marca danego roku podatkowego, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym ULC, listę przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym, na okres od 1 kwietnia danego roku podatkowego do 31 marca następnego roku podatkowego, na podstawie danych uzyskanych od przewoźników lotniczych. Kryteria przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym określa art. 83 ust. 1a–1f ustawy o VAT.
Niestety, nie zostanie spełniony warunek przedmiotowy – dotyczący towaru, tj. serwetek, prześcieradeł i pokrowców. Mające być przedmiotem dostawy towary nie stanowią bowiem wyposażenia pokładowego, przez które należy rozumieć takie towary, których nabycie konieczne jest dla prawidłowego funkcjonowania statku powietrznego. Serwetki, prześcieradła i pokrowce same w sobie nie mają żadnego związku z prawidłowym funkcjonowaniem samolotu. Nie można bowiem uznać, że każdy towar nabywany w celu wykorzystania przez przewoźnika w statku powietrznym stanowi wyposażenie pokładowe niezbędne dla eksploatacji środka transportu lotniczego.
Podsumowując: dostawa wyrobów tekstylnych (serwetek, prześcieradeł i pokrowców) na rzecz przewoźnika lotniczego wykonującego głównie przewozy w transporcie międzynarodowym nie może korzystać z obniżonej 0-proc. stawki podatku VAT. Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (zob. interpretacja indywidualna dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 6 marca 2018 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.85.2018.1.RD).
Podstawa prawna
Art. 83 ust. 1 pkt 6, art. 83 ust. 1 pkt 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).