Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Wiele państw członkowskich UE przekonuje KE, że poprawią kondycję swoich finansów publicznych dzięki działaniom dyskrecjonalnym. To zwykle zapowiedzi ograniczenia wydatków lub zwiększenia wpływów do krajowego budżetu. Brukselscy urzędnicy podchodzą z ostrożnością do takich planów. Dlatego resort finansów może sobie policzyć za sukces to, że KE docenia nasze wysiłki na rzecz odbudowy dochodów podatkowych.
– Ze wstępnych wyliczeń wynika, że 7–9 mld zł wpływów z VAT w 2017 r. to efekt trwałego uszczelnienia systemu podatkowego – twierdzi nasz informator z Komisji. Na dokładniejsze liczby trzeba poczekać, aż pojawią się szczegółowe statystyki odnośnie do wzrostu PKB za IV kw. i dane o wykonaniu budżetu państwa za styczeń. Zgodnie z metodologią Eurostatu rok podatkowy w przypadku VAT zaczyna się od lutego i trwa do końca stycznia.
Wszystko wskazuje na to, że szacunki Komisji okażą się lepsze od zapowiedzi resortu finansów, który, wysyłając w kwietniu 2017 r. do Brukseli aktualizację programu konwergencji, zakładał, że wzrost dochodów, oparty głównie na odbudowie wpływów podatkowych, wyniesie niespełna 6 mld zł. Już w jesiennych prognozach KE sygnalizowała, że silnie rosnące dochody z VAT to nie tylko zasługa koniunktury, ale działań podjętych przez skarbówkę w latach 2016–2017.
/>
Uznanie przez Brukselę, że udało się nam ściągnąć dodatkowe miliardy dzięki uszczelnieniu systemu podatkowego ma nie tylko prestiżowy efekt. Te pieniądze powinny pomniejszyć deficyt strukturalny, wskaźnik pokazujący, w jakim stanie są finanse publiczne po pominięciu doraźnych efektów koniunktury gospodarczej.
Na razie w unijnych statystykach Polska nie wypada najlepiej ze swoim deficytem strukturalnym. Duże wydatki na transfery społeczne, głównie program „Rodzina 500 plus”, w połączeniu ze spodziewanym wzrostem wydatków na emerytury, co jest efektem obniżenia wieku emerytalnego, ma według Komisji Europejskiej zwiększać go w tym i w kolejnym roku. O ile uzyskanie dodatkowych pieniędzy z podatków pozwoliło na obniżenie deficytu strukturalnego do 2,1 proc. PKB w 2017 r. (na tyle szacuje to KE) z 2,2 proc. PKB w 2016 r., o tyle teraz ma się on zwiększyć do 2,3 proc. PKB, a w przyszłym roku do 2,5 proc. PKB. Jest on zatem sporo wyższy od deficytu sektora finansów publicznych, który w tym roku ma być na niskim poziomie, zbliżonym do ubiegłorocznego (1,7 proc. PKB), w przyszłym zaś wzrośnie do 1,9 proc. PKB.
Jeśli MF uda się uzyskać planowaną na ten rok kwotę z poprawy ściągalności, to deficyt strukturalny może być niższy. Ma do tego prowadzić split payment, wdrożenie podzielonej płatności w VAT, który ma działać od lipca. Uruchomienie systemu zapobiegającego wykorzystywaniu banków do przestępstw skarbowych – STIR ruszył już kilka tygodni temu. W kolejce do uszczelnienia systemu poboru podatków czeka jeszcze cała sprzedaż detaliczna. Ministerstwo duże nadzieje pokłada w projekcie kas fiskalnych działających online. Pierwsze branże będą miały obowiązek ich wprowadzenia w 2019 r. Plan, jaki nasz rząd powinien realizować, to sukcesywne obniżanie deficytu strukturalnego do poziomu 1 proc. PKB. To cel średniookresowy, z którego Polska jest rozliczana przez Komisję Europejską.
OPINIA
Nie wiadomo, czy możemy mówić o trwałym zwiększeniu dochodów
/>
Do końca nie wiadomo, czy dodatkowe środki z poprawy ściągalności rzeczywiście obniżą nam deficyt strukturalny, czy nie, bo trudno powiedzieć, czy mamy do czynienia z trwałym powiększeniem dochodów. Można sobie wyobrazić sytuację, w której podatnik – po tym jak mu urząd zakwestionował prawo do odliczenia VAT – ogranicza swoją produkcję, bo ma problem z płynnością, co oznacza spadek jego przychodów i w efekcie również płaconych przez niego podatków. Trwałe zwiększenie dochodów byłoby wtedy, gdyby większość tej kwoty wynikała ze zlikwidowania oszustw, które polegały na wyłudzeniach VAT.
Jasne jest, że koniunktura nieco „pudruje” stan finansów publicznych, ale też nie ma powodów, by przesadzać z ocenami, bo dotyczy to również innych krajów. Gorzej byłoby, gdyby deficyt strukturalny, liczony bez uwzględniania efektów koniunktury, miał u nas znacząco rosnąć, a na razie się na to nie zanosi. Pytanie: kiedy uda się w końcu zrealizować cel, jakim jest zmniejszenie deficytu strukturalnego do 1 proc. PKB. Warunkiem jest nietworzenie nowych, trwałych wydatków związanych np. z finansowaniem programu „Mieszkanie plus” i planu budowy 100 tys. mieszkań dla młodych, co mogłoby zwiększyć dług publiczny. Nie wiemy do końca, jak wyglądał on w 2017 r.; być może rzeczywiście spadł. Tylko czy wystarczająco na wypadek przyjścia spowolnienia gospodarczego? W 2007 r. też mieliśmy spadek długu publicznego. Ale potem nastąpił kryzys i w ciągu dwóch lat dług wzrósł o 10 pkt proc. PKB.
