Subskrybuj nas na Youtube
Stanie się tak, gdy rozwiązania w rachunkowości będą pokrywały się z podatkowymi. I wtedy konieczne będzie wprowadzenie odpowiedniego zapisu w dokumentacji
12 sierpnia 2017 r. weszła życie ustawa o zmianie ustawy o PIT oraz CIT (Dz.U. z 2017 r. poz. 1448) dotycząca jednorazowych odpisów amortyzacyjnych. Skorzystanie z ulg w niej przewidzianych może mieć wpływ na księgi rachunkowe w zakresie zasad amortyzacji środków trwałych.
Kiedy dokonać uaktualnienia...
W wielu jednostkach dąży się do uproszczeń przy prowadzeniu ksiąg, tak aby obniżyć koszty prowadzenia rachunkowości. Najczęściej uproszczenia dotyczą rozwiązań bilansowych, które dostosowuje się do regulacji podatkowych. Jest to dopuszczalne, o ile takie działanie nie zniekształci obrazu jednostki. Ponadto podmiot planujący zastosowanie w jednorazowej amortyzacji identycznych rozwiązań w rachunkowości i w podatku dochodowym powinien wprowadzić zmiany w zapisach dokumentacji polityki rachunkowości. Musi w nich wskazać, iż w księgach rachunkowych w omawianym zakresie przyjmowane jest rozwiązanie podatkowe. Ponadto należy pamiętać, że określenie niskiej wartości jednostkowej dla niektórych środków trwałych w wyniku preferencji podatkowej jest zmianą, która nie ma na celu bardziej rzetelnego zaprezentowania obrazu rachunkowości. Należy ją więc potraktować jak zmianę szacunków, zatem nie będzie konieczne przekształcanie danych porównawczych. Wprowadzając zmianę, należy wskazać, iż będzie miała ona zastosowanie od początku roku obrotowego – zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości. [fragment uchwały]
...a kiedy nie jest to konieczne
Podatnik chcący skorzystać z nowych przepisów nie zawsze musi jednak zmieniać zasady polityki rachunkowości w zakresie amortyzacji środków trwałych. Preferencja wskazana w art. 16k ust. 15 ustawy o CIT (odpowiednio art. 22k ust. 15 ustawy o PIT) mówi, iż jeśli łączna wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych nabytych w roku podatkowym wynosi co najmniej 10 000 zł, a wartość początkowa każdego z nich przekracza 3500 zł, to można zaliczyć do kosztów podatkowych odpisy w wartości do 100 000 zł. Tak więc jednostka wskazująca niską jednostkową wartość środków trwałych – na poziomie 3500 zł – nie ma potrzeby wprowadzania aktualizacji tej wartości. Obowiązuje ona nadal, a nowa wartość powyżej 10 000 zł ma charakter incydentalny. W tej sytuacji wniosek jest jeden: jeśli w jednostce praktykuje się odrębne ujmowanie amortyzacji na potrzeby rachunkowości i na potrzeby rozliczeń w podatku dochodowym, to nie ma potrzeby wprowadzania do dokumentacji polityki rachunkowości żadnych aktualizacji. [przykład 1]
Nie będzie także zmiany polityki rachunkowości w odniesieniu do wpłat zaliczkowych na poczet środków trwałych. O ile nowe przepisy podatkowe pozwalają zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wpłaty na poczet nabycia fabrycznie nowego środka trwałego zaliczonego do grupy 3-6 KŚT, to prawo bilansowe przekazywane zaliczki traktuje jako element rozrachunków.
Wartość początkową środka trwałego zgodnie z art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości tworzą nakłady na nabycie takiego aktywa, natomiast wpłacone zaliczki pomniejszają zobowiązania wobec dostawców tych aktywów.
W rachunkowości zaliczek nie mamy prawa zaliczyć do kosztów. Jedynie w sytuacji, gdy dostawca środka trwałego nie wywiąże się z umowy i nie jest w stanie, np. ze względu na problemy finansowe, oddać jednostce zaliczki, istnieje konieczność objęcia jej odpisem aktualizacyjnym. Ale takie sytuacje nie dotyczą nowych podatkowych regulacji. [przykład 2]
Dodatkowe ujawnienia w sprawozdaniu finansowym
W jednostkach, które zdecydują się na skorzystanie z nowej preferencji podatkowej także w rachunkowości warto zastanowić się nad umieszczeniem informacji o tym fakcie w dodatkowych notach i objaśnieniach. Szczególnie dotyczy to najmniejszych podmiotów, dla których kwota rocznego limitu, czyli 100 000 zł, jest kwotą znaczącą. Takie podmioty mogą wskazać, iż wartość rzeczowych aktywów trwałych oraz wynik finansowy byłyby wyższe, gdyby nie skorzystano z tego przywileju. Ujawnienie takie dotyczyć powinno zarówno roku, w którym dokonano jednorazowego odpisu, jak i kolejnych lat użytkowania środków trwałych. Podkreślić należy, iż takie ujawnienie jest dobrowolne i można je umieścić zarówno przy notach dotyczących środków trwałych, jak i na samym końcu informacji dodatkowej. [przykład 3]
Dualizm
Przypomnijmy, że księgi rachunkowe są jednocześnie księgami podatkowymi, ponieważ informacje z nich wynikające są źródłem danych do obliczenia dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, a także do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych. Taka zasada dotyczy zarówno podatników podatku dochodowego od osób prawnych, jak i fizycznych, którzy są zobligowani do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jednak zapisy w księgach na potrzeby podatkowe nie muszą być identyczne jak na potrzeby sporządzania sprawozdania finansowego. Zaś zasady rachunkowości wskazane w ustawie o rachunkowości nakazują ujmować operacje gospodarcze tak, aby wiernie odzwierciedlały obraz działalności jednostki, w szczególności ponoszone przez nią koszty. Zgodnie z polityką rachunkowości należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych tak, aby odzwierciedlić korzyści przynoszone przez te aktywa. A to oznacza dokonywanie odpisów z uwzględnieniem przewidywanego okresu użytkowania, liczby zmian w trakcie, których pracuje środek trwały, intensywności jego eksploatacji. [przykład 4]
Z kolei istotą regulacji podatkowych jest kształtowanie podstawy opodatkowania. Prawem podatników jest korzystanie z ulg i preferencji podatkowych przewidzianych w przepisach, nawet wówczas, gdy operacje gospodarcze będące wynikiem ich zastosowania nie odzwierciedlają rzetelnie obrazu jednostki. Z takim dualizmem możemy mieć do czynienia właśnie w przypadku zastosowania przepisów w zakresie jednorazowej amortyzacji, które obowiązują od 12 sierpnia 2017 r. i dotyczą środków trwałych nabytych od 1 stycznia 2017 r. oraz dokonanych od tego dnia wpłat na poczet nabycia środków trwałych. [przykład 5] ⒸⓅ
Fragment uchwały
Przykład zapisu
Uchwała zarządu spółki Astral sp. z o.o.
Par. 1
Wprowadza się do dokumentacji zasad (polityki rachunkowości) par. 120 w brzmieniu:
„W odniesieniu do nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, których wartość początkowa przekracza 10 000 zł możliwy jest jednorazowy odpis amortyzacyjny na zasadach przewidzianych w art. 16k ust. 14-20 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Łączna kwota odpisów jednorazowych nieprzekraczająca 100 000 zł jest nieistotna dla wyniku finansowego, dlatego odstępuje się od dokonywania odpisów amortyzacyjnych ww. środków trwałych rozłożonych w czasie zgodnie z art. 31 i 32 ustawy o rachunkowości.
Par. 2
Zasada wskazana w par. 1 ma zastosowanie do środków trwałych nabytych od 1 stycznia 2017 r. i nie wymaga przekształcenia danych porównawczych.
PRZYKŁAD 1
Wartość do 3500 zł
Spółka w polityce rachunkowości zapisane ma, iż jednorazowe odpisy amortyzacyjne są dokonywane od środków trwałych o wartości początkowej do 3500 zł. We wrześniu 2017 r. nabyła dwa urządzenia do wypieku ciastek o wartości 35 000 zł każdy. Na potrzeby rachunkowości spółka będzie dokonywała odpisów amortyzacyjnych przez okres 4 lat, bo tyle będą one użytkowane. Natomiast podstawa opodatkowania zostanie obniżona w 2017 r. o 70 000 zł.
PRZYKŁAD 2
Wpłata zaliczki
We wrześniu 2017 r. spółka wpłaci zaliczkę 18 000 zł na poczet zakupu urządzenia wiertniczego.
Księgowo zaliczkę tę ujmie:
Wn Rozrachunki z dostawcami 18 000 zł,
Ma Rachunek bankowy 18 000 zł.
Natomiast podatkowo ma prawo zaliczyć te kwotę do kosztów uzyskania przychodów.
Zauważyć trzeba, iż możliwość ujmowania zaliczek na zakup środków trwałych jest w tym wypadku przepisem szczególnym i nie jest konieczne ujęcie wydatku na koncie kosztowym, co dotychczas było ważne w kontekście np. art. 15 ust. 4d ustawy o CIT (odpowiednio art. 22 ust. 5d ustawy o PIT) oraz nie ma zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 56 ustawy o CIT (art. 23 ust. 1 pkt 54 ustawy o PIT).
PRZYKŁAD 3
Zapis
Spółka Omega dokonała w 2017 r. jednorazowych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16k ust. 14 ustawy o CIT. Wartość środków trwałych – urządzeń byłaby wyższa o 93 800 zł, gdyby zastosowano w odniesieniu do tych aktywów 14-proc. stawkę amortyzacyjną. Wynik netto były wyższy o kwotę 73 950 zł.
PRZYKŁAD 4
Zestawy komputerowe
Spółka nabyła w sierpniu 2017 r. cztery zestawy komputerowe po 12 000 zł każdy. Będą one użytkowane przez okres 3 lat, zatem odpisy amortyzacyjne w księgach rachunkowych powinny być rozłożone na okres 3 lat.
PRZYKŁAD 5
Fabrycznie nowe środki
Spółka nabyła w sierpniu 2017 r. cztery zestawy komputerowe po 12 000 zł każdy. Należą one do fabrycznie nowych środków trwałych z grup 3-6 i 8 KŚT (grupa 4) i w danym roku podatkowym nakłady na nie wyniosły co najmniej 10 000 zł. Zatem spółka ma prawo do skorzystania z nowych przepisów i dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego
Podstawa prawna
Ustawa z 7 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1448).
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.).
