W uzasadnieniu wyroku sędzia Izabela Najda-Ossowska wyjaśniła: - W sytuacji, gdy gminy przekazują związkowi międzygminnemu środki na transport publiczny, nie mamy do czynienia z dwoma podmiotami zawierającymi umowę, w ramach której jeden świadczy usługi na rzecz drugiego.

Gminy wpłacają na transport publiczny

Chodziło o związek zrzeszający gminy z woj. podkarpackiego, który w ich imieniu wykonuje zadania z zakresu lokalnego transportu zbiorowego. Dotychczas związek realizował przewozy za pośrednictwem spółki wewnętrznej. Wystawiała ona na jego rzecz faktury z tytułu rekompensat za nierentowne kursy, a związek rozliczał się następnie z poszczególnymi gminami, które wnosiły składki członkowskie. Związek dokumentował to notami księgowymi.

We wniosku o interpretację poinformował, że jest w trakcie wyboru nowego operatora, który będzie zewnętrznym wykonawcą usług transportowych. Ale mimo tej zmiany sposób rozliczeń z gminami pozostanie taki sam.

Związek była zdania, że zarówno obecnie (gdy usługi wykonuje podmiot wewnętrzny), jak i w przyszłości (po wyborze zewnętrznego operatora), nie ma i nie będzie miał obowiązku rozliczania VAT z tytułu przewozów wykonywanych na terenie gmin. Argumentował, że rozliczenia pomiędzy nim a gminami wynikają z przekazania mu realizacji zadań publicznych. Nie mamy tu do czynienia ze świadczeniem usług za wynagrodzeniem w rozumieniu ustawy o VAT – przekonywał.

Fiskus: to opłata za usługi

Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że związek, wykonując zadania na rzecz gmin, działa w charakterze podatnika VAT, ponieważ świadczy odpłatne usługi, nawet jeśli są one finansowane ze składek członkowskich. Uznał, że część składki przeznaczona na zakup usług przewozowych stanowi wynagrodzenie za usługę organizacji transportu. To tworzy stosunek zobowiązaniowy pomiędzy gminami jako odbiorczyniami usługi a związkiem jako podmiotem, które ją świadczy – wyjaśnił dyrektor KIS. Stwierdził więc, że związek świadczy odpłatne usługi w zakresie transportu zbiorowego, które są opodatkowane VAT i powinny być udokumentowane fakturami.

Sąd: Wpłaty od gmin nie podlegają VAT

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (sygn. akt I SA/Rz 444/20). Uznał, że fiskus błędnie ocenił charakter składek członkowskich wpłacanych przez gminy na rzecz związku. Nie są one wynagrodzeniem za świadczone usługi – orzekł.

Zwrócił uwagę na to, że gminy przekazują związkowi zadania z zakresu transportu publicznego nie na podstawie umowy cywilnoprawnej, lecz w trybie określonym przepisami ustawy. Związek nie odsprzedaje usług transportowych gminom, lecz sam – jako organizator transportu zbiorowego – wykonuje zadanie publiczne. W związku z tym jego działalność mieści się w sferze władzy publicznej, co oznacza, że – zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT – nie jest opodatkowana.

Ważny wyrok TSUE

Tak samo orzekł sąd kasacyjny. Sędzia Izabela Najda-Ossowska przywołała wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 maja 2025 r. (C-615/23), z którego wynika, że rekompensata wypłacana przez jednostkę samorządu terytorialnego przedsiębiorstwu świadczącemu usługi transportu publicznego nie wchodzi w zakres podstawy opodatkowania VAT.

Sędzia zaznaczyła, że wyrok TSUE zapadł na tle nieco innego stanu faktycznego - chodziło o rekompensatę, którą gmina przekazywała na rzecz konkretnego podmiotu gospodarczego. - W tej sprawie natomiast chodzi o środki o przekazywane najpierw do związku międzygminnego, a dopiero potem do operatora, ale środki te mają taki sam charakter – wskazała sędzia Najda-Ossowska.

Wyrok NSA z 5 listopada 2025 r., sygn. akt I FSK 1774/20