W takiej sytuacji – jak wyjaśnił resort – VAT należny jest ustalany na podstawie kosztów wytworzenia tych płodów rolnych.

Odpowiedź MF zaskoczyła wielu rolników, którzy w tym roku ze względu na dramatycznie niskie ceny skupu zgodzili się, aby osoby postronne zebrały sobie plony za darmo lub za symboliczną cenę. Był to wyraz desperacji ze strony rolników i producentów rolnych, a samozbiory okazały się korzystne dla obu stron. Rolnicy zmniejszyli w ten sposób swoje straty i zapobiegli zniszczeniu (zgniciu) produktów rolnych, a uczestnicy samozbiorów wrócili do domów ze świeżymi warzywami i owocami.

Resort rolnictwa zainterweniuje

Odpowiedź MF wzbudziła już ogromne kontrowersje nie tylko wśród internautów, ale także w ramach rządu. Portal Życie Stolicy zadał bowiem te same pytania Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Resort odesłał pytających do MF jako ministerstwa właściwego w sprawach podatkowych. Teraz jednak - jak podaje polsatnews.pl - chce rozmów z Ministerstwem Finansów. Zwrócił uwagę na to, że wielu rolników nie osiągnęło nawet dochodów pozwalających zapłacić podatek od samozbiorów, a konieczność ich organizowania wynikała z potrzeby ratowania zbiorów.

Rolnik ryczałtowy zwolniony z VAT

Portal spytał w związku z tym Ministerstwo Finansów, czy zgadzając się na takie samozbiory, rolnik świadczy usługi opodatkowane VAT. Resort potwierdził, że VAT może wystąpić, istotny jest status podatkowy rolnika.

Podatku nie zapłacą rolnicy ryczałtowi, ponieważ korzystają oni ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Dotyczy to również rolników ryczałtowych, którzy zgadzają się na samozbiory z własnego gospodarstwa rolnego. Nie ma znaczenia, czy samozbiory są za darmo, czy za symboliczną odpłatnością – wynika z odpowiedzi MF.

Podatnik VAT zapłaci za samozbiory

Co innego, jeśli rolnik lub producent rolny ma status czynnego podatnika VAT, a więc złożył w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Czynni podatnicy VAT rozliczają ten podatek nie tylko od czynności odpłatnych, ale też niektórych czynności nieodpłatnych. Jak przypomniało MF, opodatkowane jest również nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika oraz wszelkie inne darowizny, jeżeli podatnikowi przysługiwało przy nabyciu bądź wytworzeniu towaru prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Dotyczy to również samozbiorów - wynika z odpowiedzi MF. Jeśli są one nieodpłatne, to – jak wyjaśnił resort – podstawą opodatkowania będzie co do zasady koszt wytworzenia płodów rolnych określony w momencie dostawy.

Z wyłączeniem drobnych prezentów

Wyjątkiem w myśl art. 7 ust. 4 ustawy o VAT jest nieopodatkowane pod pewnymi warunkami przekazanie prezentów o małej wartości. Z przepisu tego wynika, że podatku nie ma, jeżeli łączna wartość towarów przekazanych w ciągu roku jednej osobie nie przekroczyła 100 zł netto. Podatnik musi w tym celu prowadzić ewidencję, która pozwoli określić tożsamość odbiorców prezentów.

Jeżeli nie ujmie tego w ewidencji, to bez podatku jest tylko przekazanie towaru, którego jednostkowa cena nabycia lub jednostkowy koszt wytworzenia nie przekracza 20 zł. W praktyce więc rolnik, jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT, ma niewielkie szanse uniknąć podatku od spontanicznie ogłoszonych samozbiorów.

Fiskus nie umorzy podatku

Portal spytał również, czy resort finansów zaniecha w całości lub w części poboru VAT od samozbiorów na podstawie art. 22 ordynacji podatkowej. Ministerstwo wykluczyło takie rozwiązanie. W odpowiedzi poinformowało: „Zaniechanie poboru podatku prowadziłoby do naruszenia jednej z podstawowych zasad VAT w UE – zasady neutralności podatku VAT, mogłoby być też postrzegane jako naruszenie prawa unijnego w obszarze środków własnych UE – podatek VAT stanowi podstawę do ich wyliczenia. Nie jest zatem rozważane takie rozwiązanie”.