Problem: Podatnik w zeszłym roku uzyskiwał dochody z pracy. Złożył w terminie zeznanie roczne PIT za 2016 r. – rozliczył się indywidualnie. Jego żona nie uzyskała jednak w zeszłym roku żadnych dochodów. W związku z tym w ogóle nie złożyła PIT. Małżonkowie zastanawiają się jednak, czy słusznie postąpili. Czy żona miała obowiązek złożyć PIT? Czy mogli rozliczyć się wspólnie jako małżonkowie pozostający cały rok w związku małżeńskim? Czy obecnie, po 2 maja, mąż może złożyć korektę zeznania i uwzględnić w nim żonę?
URZĄD SKARBOWY W WIELICZCE odpowiedział DGP
WANDA CZOPIK , starszy komisarz skarbowy
Zgodnie z art. 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Osoby fizyczne, które nie osiągnęły żadnego przychodu, np. osoby niepracujące będące na utrzymaniu współmałżonka, nie mają obowiązku rozliczenia PIT. Taki wyjątek nie dotyczy przedsiębiorców. Osoby prowadzące własną firmę nawet w przypadku zerowego przychodu z działalności gospodarczej muszą złożyć zerową deklarację podatkową.
Natomiast z wnioskiem o łączne opodatkowanie dochodów, o którym mowa w art. 6 ust. 2 ustawy o PIT, mogą wystąpić małżonkowie:
1) podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy,
2) pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
3) między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa,
4) jeżeli do żadnego z nich w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy:
● art. 30c ustawy (dotyczące opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej oraz z działów specjalnych produkcji rolnej 19-procentową stawką podatku),
● ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych. Warunek ten nie dotyczy podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tj. podatników osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,
● ustawy o podatku tonażowym,
5) którzy wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków złożyli nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy.
Jeżeli małżonkowie spełniają wszystkie z powyższych warunków, to mogą – na wspólny wniosek – być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów (ustalonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy), po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 ustawy. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Powyższa zasada obliczania podatku ma zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 ustawy lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.
W świetle powyższych przepisów żona nie miała obowiązku złożenia zeznania podatkowego. Gdyby małżonkowie złożyli wniosek o wspólne rozliczenie za rok 2016 do 2 maja 2017 r. (30 kwietnia 2017 r. przypadał w niedzielę), to mogliby się wspólnie rozliczyć. Obecnie nie ma możliwości złożenia korekty, w której zostałaby uwzględniona żona.
EKSPERT RADZI
Po terminie złożenia rocznej deklaracji nie ma możliwości wspólnego rozliczenia małżonków
Celem odpowiedzi na pytanie, czy małżonka podatnika ma obowiązek złożenia deklaracji rocznej (dotyczy to każdej osoby, która w ciągu roku podatkowego nie osiągnie przychodu, o ile nie prowadzi działalności gospodarczej), należy sięgnąć do definicji obowiązku podatkowego wskazanej w ordynacji podatkowej (art. 4).
Obowiązek podatkowy wywołany jest wystąpieniem choćby jednego zdarzenia, o którym mowa w ustawach podatkowych, i ono powoduje obowiązek złożenia deklaracji. Wynika to z faktu, że deklaracje składają podatnicy, którymi są (zgodnie z art. 7 ordynacji) osoby i jednostki organizacyjne podlegające obowiązkowi podatkowemu. Z treści tych przepisów wynika, że skoro u żony podatnika nie zaistniało zdarzenie opisane w ustawach podatkowych (przychód) powodujące powstanie obowiązku podatkowego, to nie ma ona obowiązku, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 45 ust. 1), złożenia rocznej deklaracji rozliczeniowej.
Co do kolejnego pytania, należy wskazać, że pozostawanie przez pełny rok kalendarzowy w związku małżeńskim, nie jest wystarczające do skorzystania z możliwości wspólnego rozliczenia się. Kolejnym warunkiem, poza nieprzerwanym w roku podatkowym związkiem małżeńskim, jest wspólnota majątkowa przez cały ten okres, to znaczy, że małżonkowie nie mają i nie mieli w trakcie tego roku umowy majątkowej małżeńskiej popularnie zwanej rozdzielnością majątkową. Nawet przez jeden dzień. Następnie konieczne jest, by małżonkowie wyrazili pisemnie wolę wspólnego rozliczenia się z osiągniętych w trakcie roku dochodów, jednego z nich czy obojga. Wskazują na to we właściwej dla nich deklaracji rozliczeniowej poprzez złożenie podpisu w wyznaczonym miejscu. Co ciekawe, ustawodawca kilka lat temu stwierdził, że wola taka może być wyrażona tylko przez jednego z małżonków, co w praktyce oznacza, że wystarcza jeden podpis na deklaracji. Jest to istotne, gdyż przez lata toczyły się w tej materii spory, a ustawodawca był niezłomny. Końcowo jednak uznał, że decyzja o opodatkowaniu wspólnym mieści się w zakresie zwykłego zarządu małżonków. Pamiętać jednak należy, że małżonek deklarujący (podpisujący) wspólne rozliczenie ponosi wszelkie konsekwencje, w tym karne skarbowe i karne, o ile drugi z małżonków zakwestionuje, iż wyraził taką wolę.
W przedmiotowym przypadku, gdy podatnik osiągał przychód (a w konsekwencji dochód) wyłącznie ze stosunku pracy, nie ma więcej wymogów do spełnienia. Jednak gdyby podatnik osiągał przychody z działalności gospodarczej, dla skorzystania ze wspólnego rozliczenia nie mógłby być opodatkowany z tej działalności ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, kartą podatkową, podatkiem tonażowym, czy nie mógłby też korzystać z opodatkowania w formie podatku liniowego.
Przechodząc do kluczowego zagadnienia, to znaczy do możliwości wspólnego rozliczenia się małżonków po terminie do złożenia rocznej deklaracji (art. 45 ust.1 ustawy o PIT), czyli zasadniczo po ostatnim dniu kwietnia każdego roku, to ustawodawca wyraźnie zaznaczył, że taka możliwość nie istnieje (art. 6 ust. 10). Trudno powiedzieć, czym kierował się ustawodawca, ograniczając prawo korekty zeznania złożonego przez jednego z małżonków w taki sposób, by nastąpiło ich wspólne rozliczenie, ale wyraźnie zapisał, że wola skorzystania z prawa do wspólnego rozliczenia musi być wyrażona do dnia ustalonego jako ostatni dla złożenia zeznania rocznego.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 10, art. 6 ust. 2, art. 45 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).
