Spory w branży budowlanej – z kontrahentami i fiskusem. O co podatnicy pytają na szkoleniach

Raportowanie JPK_CIT

Odpowiedź: Wprowadzenie obowiązku sporządzania i przesyłania JPK_CIT zwiększa transparentność rozliczeń podatkowych. Organy podatkowe dysponują coraz większą ilością danych, które są przekazywane przez podatników. Firmy budowlane jako podatnicy VAT przesyłają regularnie pliki JPK_VAT zawierające informacje dotyczące transakcji sprzedaży i zakupów. W 2026 r. większość firm będzie zobowiązana do korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur, co zapewni organom podatkowym dostęp do ustrukturyzowanych faktur elektronicznych w czasie rzeczywistym. Ponadto istotnym źródłem wiedzy dla organów podatkowych o transakcjach z podmiotami powiązanymi są przesyłane przez podatników informacje o cenach transferowych (TPR).

Dostęp do takiego spektrum informacji ułatwi organom podatkowym typowanie podmiotów do kontroli i zwiększy ich efektywność. Resort finansów chce zwiększyć wpływy budżetowe z tytułu CIT, koncentrując się przede wszystkim na weryfikacji prawidłowości rozliczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi. Należy wskazać, że transakcje pomiędzy centralą a oddziałem również podlegają obowiązkom w zakresie cen transferowych.

W sierpniu 2025 r. w Ministerstwie Finansów został powołany zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego w CIT, a w ramach Małopolskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Krakowie formalnie rozpoczęło działalność Centrum Kompetencyjne KAS ds. Zwalczania Agresywnego Planowania Podatkowego w CIT. Centrum to odpowiada za wykrywanie i neutralizowanie schematów agresywnej optymalizacji podatkowej, a jego zadania obejmują m.in. gromadzenie i przetwarzanie danych z systemów JPK_CIT i KSeF.

W związku z tym firmy budowlane (jak i inni podatnicy) powinny się przygotować do raportowania, dostosować systemy księgowe oraz dbać o prawidłowość przekazywanych danych, aby uniknąć sporów z fiskusem. Okresowe przeglądy podatkowe mogą istotnie zredukować ryzyko błędów.

Ważne: MF dla celów raportowania JPK_CIT opublikowało wystandaryzowane plany kont. Podatnicy nie muszą ich stosować, lecz będą zobowiązani za pomocą znaczników zmapować swoje konta do tych wystandaryzowanych.

W niektórych przypadkach niezbędne może okazać się utworzenie dodatkowych kont. Gdy systemy zostaną już przygotowane, przed pierwszą wysyłką plików wskazane byłoby przeprowadzenie testów, aby upewnić się, czy generowane są prawidłowe kwoty.

W przypadku firm budowlanych stosunkowo często występują rozbieżności pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym z uwagi na różnice w rozliczaniu kontraktów długoterminowych. Różnice te będą raportowane w ramach odrębnego węzła schemy JPK_KR_PD.

Jeżeli oddział będzie musiał samodzielnie dostosować swoje oprogramowanie do nowych polskich regulacji, wówczas warto zweryfikować, czy wydatki np. na wynagrodzenia pracowników zajmujących się danym procesem mogą stanowić koszty kwalifikowane ulgi B+R i w konsekwencji skutkować oszczędnościami podatkowymi.

Odpowiedź: Obowiązek przesyłania JPK_CIT jest wprowadzany etapami. Zgodnie z przepisami przejściowymi jako pierwsi, za rok podatkowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2024 r. raportować będą podatnicy osiągający przychody przekraczające w poprzednim roku podatkowym równowartość 50 mln euro, a także podatkowe grupy kapitałowe (PGK).

Uwaga! W przypadku oddziału, na potrzeby weryfikacji przekroczenia progu 50 mln euro należy brać pod uwagę jedynie przychody osiągnięte na terytorium Polski (z wyłączeniem przychodów jednostki macierzystej). Takie podejście akceptowane jest przez organy podatkowe, np. w interpretacjach indywidualnych dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 lutego 2025 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.713.2024.1.PK oraz z 27 marca 2025 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.43.2025.1.AS.

Przychody oddziału nie przekroczyły 50 mln euro w 2024 r., więc oddział będzie zobowiązany do przesłania JPK-CIT po raz pierwszy za 2026 r. w terminie do końca marca 2027 r.

Jeżeli oddział posiada własne środki trwałe, to oprócz ksiąg rachunkowych i rozliczenia podatku dochodowego będzie zobowiązany do przesyłania szczegółowej ewidencji środków trwałych. Dane będą przekazywane w schemie JPK_ST_KR, która zawiera sporo informacji (podatnicy mają do uzupełnienia 32 pola), w tym rodzaj dowodu potwierdzającego nabycie, numer inwentarzowy, nr dokumentu OT. Pewne uproszczenia w ilości przekazywanych danych będą dotyczyć wyłącznie środków trwałych wprowadzonych do ewidencji przed 1 stycznia 2025 r.

Podsumowując, końcówkę 2025 r. warto wykorzystać na dostosowanie systemu księgowego, aby od początku nowego roku ewidencjonować transakcje na docelowych kontach, oraz na zweryfikowanie i uzupełnienie ewidencji środków trwałych o wymagane informacje.

Korekta rozliczeń VAT

Odpowiedź: Obecne przepisy dotyczące korygowania rozliczeń cofających ustalenia kontroli celno-skarbowej są bardzo restrykcyjne. Zgodnie z podstawową zasadą taka korekta nie wywołuje skutków prawnych (a zatem nie zostanie uwzględniona przez organ podatkowy).

Ustawa o KAS przewiduje jednak trzy sytuacje, w których możliwe jest cofnięcie (odwrócenie) korekty dokonanej po kontroli celno-skarbowej:

1) po zakończeniu kontroli celno-skarbowej zostało wydane orzeczenie, którego treść ma wpływ na ustalenia tej kontroli;

W tym przypadku organy podatkowe i sądy administracyjne stoją na stanowisku, że takie orzeczenie powinno być ściśle związane z przedmiotem korekty, czyli m.in. dotyczyć dokładnie tych (takich) transakcji, które mają być korygowane, a także zostać wydane wobec podmiotu, który składa korektę.

2) ustalenia kontroli celno-skarbowej były wydane na podstawie przepisu, co do którego Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność z Konstytucją RP, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową;

3) korekta deklaracji ma na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania.

Zatem jeżeli w toku innego postępowania (np. w prawie wiążącej informacji stawkowej) zapadł wyrok, który potwierdza prawo do zastosowania stawki 8 proc. na te konkretne usługi – wówczas powinna istnieć podstawa do zaakceptowania takiej ponownej korekty przez organy podatkowe. Każda sytuacja powinna być jednak rozpatrywana indywidualnie.

CIT-8 a czynny żal

Odpowiedź: Warto jak najszybciej złożyć zaległe zeznanie CIT-8, zanim urząd skarbowy podejmie pierwsze czynności i wezwie spółkę do złożenia wyjaśnień w sprawie. Jeżeli z zeznania wynika podatek do zapłaty, należy go wpłacić wraz z naliczonymi odsetkami.

Wraz ze spóźnioną deklaracją (zeznaniem) należy złożyć czynny żal. W przypadku korekty deklaracji nie jest to konieczne z uwagi na ochronę płynącą z art. 16a kodeksu karnego skarbowego, jednak taka ochrona nie jest skuteczna w przypadku złożenia pierwotnej deklaracji.

Przy sporządzaniu czynnego żalu trzeba mieć na uwadze jego niezbędne elementy, w tym m.in. ujawnienie okoliczności czynu oraz wskazanie osób współdziałających w jego popełnieniu. Z naszej praktyki wynika, że ich brak często oznacza wszczęcie postępowania karnego skarbowego (w takim przypadku pismo nie jest traktowane jak czynny żal i nie można skorzystać z funkcji ochronnej). Inną okolicznością wyłączającą moc ochronną jest brak dopełnienia obowiązku, którego dotyczy czynny żal, a zatem np. brak złożenia zeznania czy zapłaty podatku.

Ważne: Z uwagi na różne podejście organów ścigania, najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest wykonanie wszystkich niezbędnych czynności (złożenie zaległego zeznania wraz z czynnym żalem oraz wpłacenie podatku z odsetkami) tego samego dnia.

Czynny żal powinien być podpisany przez wszystkie osoby odpowiedzialne za złożenie zeznania. Najczęściej przedsiębiorcy ograniczają się do samych członków zarządu. Tymczasem osobą odpowiedzialną może być również główny księgowy spółki i inni pracownicy.

Istnieją jednak sytuacje, w których mimo złożenia prawidłowego czynnego żalu i dopełnienia wszystkich powyższych czynności nie ma możliwości skorzystania z ochrony gwarantowanej przez kodeks karny skarbowy. Do takich wyjątków należy m.in. sytuacja, gdy organ ścigania jeszcze przed działaniami ze strony podatnika miał wyraźnie udokumentowane, że doszło do popełnienia czynu zabronionego.

Branża podwyższonego ryzyka

Odpowiedź: Tak, od wielu lat jest uznawana za branżę podwyższonego ryzyka. Na taką ocenę wpływa m.in. to, że w tej branży często identyfikowane są nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych oraz wysoki udział szarej strefy (na co wskazuje Ministerstwo Finansów w Krajowej Ocenie Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu z 2023 r., czy też w odpowiedzi na interpelację nr 27264 z 2014 r.).

Działanie w branży podwyższonego ryzyka może wiązać się ze wzmożonymi działaniami kontrolnymi organów podatkowych (czynności sprawdzające, kontrole podatkowe i celno-skarbowe, postępowania podatkowe). Z tego powodu istotnego znaczenia nabiera m.in.: wdrożenie procedur dotyczących należytej staranności, weryfikacji kontrahentów czy działań „na wypadek kontroli”, a także cykliczne szkolenia pracowników, audyty podatkowe. Odpowiednie przygotowanie i prewencja mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko stwierdzenia nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych, a co za tym idzie – również zaległości podatkowych i ewentualnych sporów z organami.

Dowody w kontroli celno-skarbowej

Odpowiedź: W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby zastosować takie rozwiązanie. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Trzeba mieć jednak na uwadze ryzyka, jakie mogą się z tym wiązać. Przed złożeniem jakichkolwiek dokumentów lub odpowiedzi do urzędu rekomendujemy najpierw szczegółowe zapoznanie się z dokumentami wydanymi wobec kontrahenta, a następnie analizę, czy mogą one być przydatne w toku kontroli prowadzonej wobec państwa firmy. To, co dla jednego podatnika nie ma negatywnych skutków, dla jego kontrahenta może wiązać się z zakwestionowaniem rozliczenia podatkowego.

Należy zwracać szczególną uwagę na wszystkie dokumenty przekazywane organom podatkowym. Często jest tak, że nieprecyzyjne dane lub wyjaśnienia przedstawiane w ramach kontroli mogą być podstawą kwestionowania rozliczeń podatkowych (a organ podatkowy może nie chcieć wycofać się z tych ustaleń nawet mimo dalszych wyjaśnień podatnika). Dlatego też od samego początku kontroli warto wykazywać postawę proaktywną i dążyć do tego, by jak najdokładniej wyjaśnić i potwierdzić wszelkie kwestie związane z rozliczeniami podatkowymi.