Jestem grafikiem i podpisałem z firmą współpracującą z Allegro umowę o dzieło na wykonanie strony internetowej (zamieszczenie na niej fotografii produktów i wykonanych realizacji, grafiki reklamowej itp.). Mój zleceniodawca rozliczył tę umowę, ujmując koszty w sposób standardowy – 20 proc. (i taki rachunek został wystawiony). Czy jako wykonawca mogę zastosować 50-proc. koszty? Czy różnicę między policzonymi w umowie a przysługującymi artystom 50-proc. kosztami uzyskania przychodów można rozliczyć przy wypełnianiu rocznego PIT? Jaki to jest PIT?
Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o PIT). Ustawa o PIT dokonuje specyfikacji źródeł przychodów. Zalicza do nich m.in.:
● działalność wykonywaną osobiście, w tym przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy o dzieło zawieranej poza działalnością (art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o PIT),
● prawa majątkowe (art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy o PIT).
Jeżeli z umowy o dzieło wynika, że nastąpi przeniesienie praw autorskich, to przychód z tego tytułu należy kwalifikować nie do przychodów z umowy o dzieło, ale do przychodów z praw majątkowych, w tym z praw autorskich (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 sierpnia 2013 r., nr IBPBII/1/415-549/13/MZ).
Kwestię kosztów uzyskania przychodów z tytułu umów o dzieło i praw autorskich reguluje art. 22 ust. 1 i ust. 9–10a ustawy o PIT. I tak kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT.
Jednak w odniesieniu do niektórych przychodów prawodawca dopuścił możliwość ustalania zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów. Dotyczy to m.in. przychodów z umów o dzieło zawieranych poza działalnością gospodarczą i przychodów z praw autorskich.
W myśl art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o PIT koszty uzyskania niektórych przychodów określa się z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4, 6 i 8 ustawy o PIT w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o PIT, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Z kolei w przypadku korzystania przez twórców z praw autorskich i praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami zastosowanie mają 50-proc. koszty. Stosownie bowiem do art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT koszty uzyskania niektórych przychodów określa się z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 9a ustawy o PIT, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
O zastosowaniu 50-proc. kosztów decyduje osiągnięcie przez podatnika przychodu za wykonanie czynności (utworu) będącej przedmiotem prawa autorskiego lub rozporządzenia prawem autorskim.
Na gruncie PIT o przychodach z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich albo rozporządzania tymi prawami można mówić wówczas, gdy spełnione są dwie przesłanki:
● wystąpi przedmiot praw majątkowych (autorskich) w postaci utworu,
● osiągnięty przychód jest bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich albo rozporządzaniem nimi, stanowi skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego.
W konsekwencji zastosowanie 50-proc. kosztów będzie możliwe, gdy dana osoba uzyska przychód za wykonanie czynności będącej przedmiotem prawa autorskiego lub pokrewnego oraz gdy twórca dokona rozporządzenia prawami autorskimi do swojego utworu, czyli gdy przejdą one na zamawiającego dzieło lub gdy udzieli licencji na korzystanie z nich.
Oznacza to, że do przychodów z tego źródła uzyskiwanych przez twórców mogą być zastosowane podwyższone 50-proc. koszty uzyskania przychodu tylko wówczas, gdy:
● praca wykonywana przez podatnika jest przedmiotem prawa autorskiego, a więc spełnia przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
● podatnik jest twórcą w rozumieniu tej ustawy i uzyskiwanie przychodu przez podatnika wynika z korzystania przez twórcę z tych praw lub rozporządzania tymi prawami,
● podatnik czynności tych nie wykonuje w ramach działalności gospodarczej
(por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 sierpnia 2013 r., nr IBPBII/1/415-549/13/MZ; interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 14 sierpnia 2013 r., nr IBPBII/1/415-548/13/MK; interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 maja 2015 r., nr IBPBII/1/4511-231/15/MD).
Uwaga: Forma stosunku prawnego, w ramach którego wykonane są prace twórcze, nie ma znaczenia dla zastosowania 50-proc. kosztów. Decydujące znaczenie ma bowiem to, czy z umowy wynika, że nastąpi przeniesienie praw autorskich (interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 14 sierpnia 2013 r., nr IBPBII/1/415-548/13/MK).
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że czytelnik (nieprowadzący działalności gospodarczej) zawiera jako wykonawca umowy o dzieło z firmami. Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika jednak, aby umowy te obejmowały przeniesienie praw autorskich do utworów w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zatem należy uznać, że firmy zamawiające dzieło jako płatnicy prawidłowo stosowali 20-proc. zryczałtowane koszty właściwe dla umów o dzieło, a nie 50-proc. zryczałtowane koszty właściwe dla przeniesienia praw autorskich.
Koszty podatkowe: Na biznesowe spotkanie można jechać na rolkach
Koszty podatkowe: Na biznesowe spotkanie można jechać na rolkach

Zobacz również
Prawodawca zobowiązał płatnika do poboru zaliczek w prawidłowej wysokości, tj. od dochodu ustalonego zgodnie z regułami określonymi w ustawie o PIT, czyli jeżeli podatnikowi przysługują 50-proc. koszty uzyskania przychodów, to płatnik powinien je zastosować. W sytuacji gdy płatnik dokonał poboru zaliczki na podatek dochodowy z pominięciem zastosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów i koszty te nie zostały wykazane w informacji podatkowej PIT-11, to organy podatkowe akceptują, aby podatnik uwzględnił we własnym zakresie w zeznaniu rocznym przysługujące koszty uzyskania przychodu (interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 września 2016 r., nr IBPB-2-2/4511-665/16-1/KrB). Jednak w przedstawionym stanie faktycznym również samodzielne wykazanie przez czytelnika 50--proc. kosztów uzyskania przychodów w składanym zeznaniu rocznym PIT-37 w stosunku do przedmiotowych umów o dzieło obarczone jest ryzykiem podatkowym. Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika bowiem, aby zawarte umowy o dzieło obejmowały przeniesienie praw autorskich do utworów w rozumieniu przepisów o prawie autorskich i prawach pokrewnych. Zatem, jak zostało to już wskazane, do tych umów o dzieło 50-proc. koszty uzyskania przychodu mogą nie przysługiwać.
Podatnicy są zobowiązani składać urzędom skarbowym m.in. zeznanie roczne o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (zob. art. 45 ust. 1 ustawy o PIT). Dotyczy to również zeznania PIT-37, w którym podatnicy wykazują przychody ze źródeł przychodów, jakimi są umowy o dzieło (zob. art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o PIT) i prawa autorskie (zob. art. 18 ustawy o PIT).
Aby do przedmiotowych umów o dzieło mogły być stosowane 50-proc. koszty uzyskania przychodów, czytelnik powinien zadbać, aby przedmiotem tych umów były utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a umowa obejmowała przeniesienie praw autorskich do tych utworów. Jak bowiem wyjaśnił dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 27 maja 2015 r., nr IPTPB1/4511-105/15-4/AG, „(...) zastosowanie kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50 proc. będzie możliwe wówczas, gdy dana osoba uzyska przychód za wykonanie czynności będącej przedmiotem prawa autorskiego lub pokrewnego oraz gdy twórca dokona rozporządzenia prawami autorskimi do swojego utworu, czyli gdy przejdą one na zamawiającego dzieło lub gdy udzieli licencji na korzystanie z nich”.ⒸⓅ
Działalność wykonywana osobiście
Stosownie do art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o PIT, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Wyjątek stanowią przychody uzyskane na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychody z kontraktów menedżerskich.
Prawa majątkowe
Z kolei w myśl art. 18 ustawy o PIT za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.
Jest limit
W roku podatkowym łączne 50-proc. koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, tj. kwoty 42 764 zł (85 528 zł x 1/2) zgodnie z art. 22 ust. 9a ustawy o PIT.
Jeżeli podatnik udowodni, że koszty były wyższe od wskazanej powyżej kwoty, to przyjmuje się je w wysokości kosztów faktycznie poniesionych. Zasada ta obowiązuje także wobec rocznych kosztów podatkowych. Rozumiem, że czytelnik nie zamierza korzystać z tej możliwości.
Utwory
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności są nim utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2) plastyczne;
3) fotograficzne;
4) lutnicze;
5) wzornictwa przemysłowego;
6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
7) muzyczne i słowno-muzyczne;
8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
9) audiowizualne (w tym filmowe).
(art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu (zob. art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy (zob. art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). ⒸⓅ
Przykładowe rozliczenie
Grafik uzyskał dochód z umowy o dzieło w wysokości 1000 zł.
1. W umowie zawarł klauzulę o przeniesieniu praw autorskich
Dochód kwalifikuje się do źródła: prawa majątkowe
Koszty uzyskania przychodu wynoszą 50 proc. (500 zł)
PIT – stawka 18 proc.
Rozliczenie roczne PIT-37 składane do końca kwietnia następnego roku.
2. W umowie nie zawarł klauzuli o przeniesieniu praw autorskich
Dochód kwalifikuje się do źródła: działalność wykonywana osobiście
Koszty uzyskania przychodu wynoszą 20 proc. (200 zł)
PIT – stawka 18 proc.
Rozliczenie roczne PIT-37 składane do końca kwietnia następnego roku. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).
Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 666 ze zm.).