Rządowa agencja chce narzucić wyższe stawki akcyzy na lżejsze alkohole. Ujednolicenie stawki podatku ma ograniczyć dostęp do alkoholu. W konsekwencji wzrosną ceny piwa i wina
Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych argumentuje chęć wprowadzenia zmian tym, że alkohol jest najpopularniejszą używką wśród młodzieży. Potwierdzają to badania unijnej agencji ESPAD. Według nich 84 proc. nieletnich piło przynajmniej raz w życiu.
Sposobem na ograniczenie problemu ma być ujednolicenie akcyzy w przeliczeniu na litr 100-proc. alkoholu. Innymi słowy, lekkie alkohole jak piwo czy wino objęte byłyby identyczną stawką co wyroby spirytusowe, w tym wódka. A co oznaczałoby to w praktyce? Z ekspertyzy przygotowanej na zlecenie PARPA wynika, że w przypadku wina akcyza poszybowałaby w górę z obecnych 1,58 zł do 6,84 zł za litr. Jeśli chodzi o piwo, wzrost byłby mniejszy – z 0,48 zł do 1,43 zł w przypadku półlitrowej butelki czy puszki. Ale to właśnie klienci browarów najbardziej odczuliby zmiany. Nasilająca się z roku na rok konkurencja w tej branży sprawiła, że marże są niewielkie i wynoszą od kilku do kilkunastu procent. Można się zatem spodziewać, że ewentualny wzrost podatku browary wprost przełożyłyby na konsumentów. W praktyce daje to piwo droższe o 1 zł.
Dyrektor PARPA, Krzysztof Brzózka, przyznaje, że chce zainteresować swoim pomysłem i wyliczeniami resort finansów. A ten zapowiada, że weźmie je pod uwagę. Szczególnie że, jak wylicza Centrum Grabskiego, ujednolicenie akcyzy dałoby dodatkowe wpływy do budżetu na poziomie od 5 mld do nawet 7,5 mld zł.
Najbardziej miałaby wzrosnąć akcyza na wino – ponad czterokrotnie. Nieco mniej, bo trzykrotnie, zwiększyłby się podatek na piwo. Najmniejsza zmiana nastąpiłaby na rynku wyrobów winiarskich, tych produkowanych na bazie win owocowych. Akcyza na nie zwiększyłaby się ponad dwukrotnie – wynika z ekspertyzy przygotowanej na zlecenie PARPA przez eksperta Centrum Grabskiego.
W 2013 r. Francja wprowadziła 160-proc. podwyżkę akcyzy na piwo. Mimo tego w pierwszym roku sprzedaż spadła tylko o 16 proc. W kolejnym zwiększyła się, co dało blisko trzykrotny wzrost wpływów do budżetu. Producenci z Polski zauważają jednak, że w naszym kraju ten scenariusz nie musi się powtórzyć. Według Pawła Kwiatkowskiego z Kompanii Piwowarskiej niewykluczone są spadki sprzedaży (wynoszącej 37 mln hl rocznie), nawet o połowę.
Ekonomista z Centrum Grabskiego w swojej ekspertyzie uważa za zasadne utrzymanie zwolnienia akcyzowego dla producentów piwa do wysokości 50 proc. podstawowej stawki. W ten sposób w ich przypadku podatek wyniósłby 0,72 zł na 0,5 l.
Pomysł ujednolicenia stawki akcyzy za zagrożenie uznała Polska Rada Winiarstwa. W jej przypadku podatek miałby zwiększyć się z 1,58 zł na litr objętości do 6,84 zł. W przypadku wyrobów winiarskich z 3,18 zł do 6,84 zł. – Jej wzrost doprowadzi do spadku opłacalności produkcji, który odbije się nie tylko na naszej branży, lecz również na innych sektorach powiązanych z winiarską – przekonuje Jerzy Kwaśniewski, prezes PRW.
Najbardziej ucierpi krajowe winiarstwo, w tym specjalizujące się w produkcji cydrów, które zaczęło się rozwijać w 2013 r. tylko dlatego, że wyodrębniono w polskim prawie nową, obniżoną o połowę stawkę akcyzy dla nich. Od tego czasu produkcja cydrów rośnie dynamicznie. W 2013 r. wyprodukowano pierwsze 2 mln litrów. 2015 r. zakończył się sprzedażą na poziomie 18 mln litrów.
– Producenci cydrów stali się poważnym odbiorcą surowca dla przemysłu sadowniczego, będącego w kryzysie po wprowadzeniu przez Rosję embarga na sprzedaż jabłek. Cydry natomiast mają szansę stać się polskim towarem eksportowym, jako że wysoka jakość polskich wyrobów znajduje zainteresowanie odbiorców poza granicami kraju – podkreśla Kwaśniewski.
Producenci przekonują, że to właśnie dywersyfikacja podatku była efektywną metodą zmiany kultury konsumpcji alkoholu w Polsce i modyfikacji struktury spożycia na rzecz napojów o niższej zawartości procentowej alkoholu.
Krzysztof Brzózka, dyrektor PARPA, uważa jednak, że każdy wzrost cen, a szczególnie piwa, jest pożądany. Przede wszystkim dlatego, że to piwo jest obecnie trunkiem, po który najczęściej sięga młodzież. Dowodem jest tegoroczne badanie ESPAD (badanie ankietowe dotyczące używania substancji psychoaktywnych – papierosów, alkoholu, narkotyków – przez młodzież szkolną). Wynika z niego, że w ciągu ostatnich 30 dni piwo kupiło 28 proc. nieletnich. Dla porównania wino już tylko 8 proc., a wódkę 15 proc. Do tego spożycie piwa zwiększyło się najmocniej na przestrzeni ostatnich lat z 2,15 l w przeliczeniu na 100-proc. alkohol w 1995 r. do 5,44 l obecnie.
Podwyższenie akcyzy pomogłoby zlikwidować jeszcze jeden problem.
– Na sprzedaż piwa zezwolenie nie jest potrzebne. Niestety w Polsce nie ma definicji piwa. W efekcie pod tą postacią sprzedawane są często napoje o zawartości alkoholi na poziomie 10 proc. Jednolita akcyza ukróciłaby ten proceder – tłumaczy Krzysztof Brzózka.
Producenci przekonują, że podwyżka zrówna cenę piwa z ceną małpki, czyli wódki w małych butelkach. To z kolei mogłoby spowodować, że klienci przerzuciliby się na ten typ alkoholu.
– Obowiązujące dziś stawki akcyzy na alkohol są mocno zróżnicowane. W efekcie 5 proc. whisky z colą czy inny RTD (gotowe drinki) jest obciążony trzykrotnie wyższym podatkiem niż 5-proc. piwo. Nie ma to uzasadnienia z punktu widzenia zdrowia publicznego czy budżetu. Pomysł, by wprowadzić jednolitą stawkę akcyzy w przeliczeniu na litr 100--proc. etanolu, dla branży spirytusowej ma znaczenie, jeżeli jednocześnie będzie wprowadzone obniżenie akcyzy na mocne alkohole – tłumaczy Leszek Wiwała, prezes Związku Pracodawców Polskiego Przemysłu Spirytusowego (ZPPPS).
O ile? Branża sugeruje, że potrzebna jest przynajmniej 5-proc. obniżka. Wówczas znalazłyby się pieniądze na kolejne inwestycje, w tym przede wszystkim na rozwój eksportu.
– Trzeba pamiętać o tym, że nasz sektor jako jedyny ma w szarej strefie poważnego konkurenta. Dziś jej rozmiar szacowany jest na ok. 20 proc. legalnego rynku. Obniżenie akcyzy pomogłoby przede wszystkim małym i średnim producentom napojów spirytusowych – dodaje Leszek Wiwała.
