Z początkiem 2016 r. wejdą w życie przepisy o prewspółczynniku (nazywanym również preproporcją). Radykalnie zmienią one zasady dokonywania odliczeń przez wielu podatników częściowo wykorzystujących dokonywane zakupy do celów prowadzonej działalności gospodarczej, częściowo zaś do innych celów.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Często się przy tym zdarza, że nabywane przez podatników towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych tylko częściowo, w pozostałym zaś zakresie służą wykonywaniu czynności zwolnionych od podatku lub czynności niepodlegających opodatkowaniu.
Do końca 2015 r. istnieją jedynie przepisy ograniczające możliwość odliczania podatku naliczonego ze względu na wykorzystywanie nabywanych towarów i usług częściowo do czynności zwolnionych od podatku (art. 90 ustawy o VAT). Nie ma zaś podobnych przepisów, które dotyczyłyby skutków wykorzystywania nabywanych towarów i usług częściowo do czynności niepodlegających opodatkowaniu (tj. do celów działalności niebędącej działalnością gospodarczą w rozumieniu VAT). W szczególności wykonywanie takich czynności nie wpływało na proporcję stosowaną dla celów odliczeń częściowych, dokonywanych na podstawie art. 90 ustawy o VAT (zob. uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 9/10). W konsekwencji – jak orzekł NSA w wyroku z 5 czerwca 2012 r. (sygn. akt I FSK 1270/11) - „w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności) podatnik nie stosuje odliczenia częściowego wedle proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży”.
Było to oczywiście niekorzystne dla fiskusa. Dlatego ustawodawca zdecydował się na dodanie z początkiem 2016 roku przepisów określających zasady odliczeń częściowych, w przypadku gdy podatnicy dokonują zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do innych celów. Będą to przede wszystkim art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT. Na ich podstawie kwota podatku naliczonego będzie niekiedy obliczana przez podatników z wykorzystaniem nowego rodzaju proporcji, dalej nazywanej prewspółczynnikiem.
Na zmianie tej oczywiście stracą podatnicy dokonujący zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do innych celów. Od 1 stycznia 2016 r. będą oni uprawnieni do odliczania mniejszych (niekiedy znacznie mniejszych) kwot podatku VAT niż dotychczas.
RAMKA 1
Podstawa prawna
● Art. 86 ust. 2a-2h, 7b i 22 oraz art. 90c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).
● Art. 7 ust. 1 ustawy z 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 312).
● Projekt z 23 września 2015 r. rozporządzenia ministra finansów w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników.
