VAT 2016: Odliczenie VAT z prewspółczynnikiem

Decydowała uchwała

Obecnie brak jest podobnych regulacji w ustawie o VAT. Wyjaśnieniem zasad odliczania podatku naliczonego od towarów/usług wykorzystywanych równolegle do działalności gospodarczej jak i innych celów zajął się Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 9/10). Wyjaśnił wtedy, że transakcje niepodlegające opodatkowaniu nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ustawy o VAT.

W rezultacie takie transakcje nie powinny wpływać negatywnie na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupów wykorzystywanych zarówno do działalności gospodarczej (opodatkowanej/zwolnionej z VAT), jak i innej działalności. NSA wziął pod uwagę m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 13 marca 2008 r. w sprawie C-437/06 Securenta. Wynika z niego, że sposób ustalenia proporcji, dającej podstawę do odliczenia VAT przy działalności mieszanej nie został określony w Dyrektywie VAT i poszczególne państwa członkowskie mogą określić go same.

To zdaniem NSA oznacza, że skoro brak jest odpowiednich przepisów ustawowych, to obrót z działalności niegospodarczej nie powinien być uwzględniany przy kalkulacji współczynnika VAT. Dzięki temu w przypadku VAT naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi, podatnik mógł odliczyć całą kwotę podatku naliczonego przy zakupach.

Wyciągnięto wnioski

Nowelizacja stanowi próbę zmiany praktyki ukształtowanej pod wpływem uchwały. Dzięki dodaniu art. 86 ust. 2b ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do działalności gospodarczej, jak i do działalności innej niż gospodarcza, kwotę VAT naliczonego obliczać się będzie bowiem zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej.

Co to oznacza w praktyce? Jeśli podatnik nie będzie mógł przyporządkować zakupów wyłącznie do działalności gospodarczej albo wyłącznie do innej działalności, będzie musiał określić kwotę VAT naliczonego do odliczenia w oparciu o tzw. pre-współczynnik. Ustawodawca nie narzuca przy tym podatnikom jednego sposobu kalkulacji. Wskazuje jedynie, że powinien on najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej działalności oraz doprowadzić do odliczenia VAT wyłącznie w części przypadającej proporcjonalnie na działalność gospodarczą. Wśród przykładowych metod kalkulacji pre-współczynnika wskazano te oparte o liczbę osób zaangażowanych w wykonywanie danych prac, liczbę godzin roboczych przeznaczonych na te prace, obrót z działalności, jak i powierzchnię wykorzystywaną do danej działalności. Dodatkowo, zgodnie z projektem rozporządzenia wykonawczego, dla niektórych podmiotów (jednostek samorządu terytorialnego, państwowych jednostek budżetowych, uczelni badawczych, instytutów badawczych) wskazano konkretny sposób ustalenia pre-współczynnika. Nie będzie on jednak obligatoryjny i podmioty te będą mogły stosować również odmienną metodologię jego kalkulacji.

Dwie sfery

Warto zwrócić uwagę, że konieczność ustalania pre-współczynnika będzie dotyczyła jedynie przedsiębiorców oraz podmiotów działających w innej sferze (np. jednostek samorządu terytorialnego, fundacji). Zmiany nie dotkną tych przedsiębiorców, którzy uzyskują również obroty niegenerujące VAT należnego i niekorzystające ze zwolnienia z VAT (np. odszkodowania, należności z tytułu sprzedaży wierzytelności, odsetki od lokat). Stanowisko takie zostało zaprezentowane m.in. w odpowiedzi Ministra Finansów z 27 stycznia 2015 r. na interpelację poselską. Stąd, znowelizowane przepisy powinny dotyczyć stosunkowo wąskiej grupy podmiotów o specyficznym charakterze działalności.

Mimo że znowelizowane przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2016 r., organy podatkowe mogą próbować twierdzić, że konieczność uwzględniania innej działalności przy ustalaniu kwoty odliczalnego VAT występowała już na gruncie obecnie obowiązujących przepisów. Argumentów za takim podejściem dostarczył m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 24 lipca 2014 r. (sygn. akt I SA/Wr 754/14; orzeczenie prawomocne), a także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE (np. wyrok z 8 listopada 2012 r. w sprawie C-511/10 BLC). Powołał się na nie Minister Finansów w uzasadnieniu do projektu nowelizacji. Takie postępowanie byłoby jednak wprost sprzeczne z uchwałą NSA.