Rozbieżności w klasyfikowaniu umowy leasingu komplikują rozliczenia

Dla celów podatkowych ma ona charakter operacyjny, a dla księgowych – finansowy. Dlatego najlepiej ustalić odroczony podatek. Małe podmioty wkrótce nie będą musiały tego robić, gdyż skorzystają z uproszczeń

Jednostki tworzą rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, ponieważ występują rozbieżności między przepisami podatkowymi a ustawą o rachunkowości. Powodują one, że inna jest wartość podatkowa i bilansowa aktywów oraz pasywów. Najczęściej problemy związane z rozliczaniem odroczonego podatku dochodowego powstają w obszarach leasingu. Większość zawieranych umów leasingowych jest dla celów podatkowych kwalifikowana jako leasing operacyjny. Daje to możliwość odnoszenia opłat leasingowych bezpośrednio w koszty. Umowy takie jednak spełniają zwykle jedno z kryteriów typowych dla leasingu finansowego z punktu widzenia ustawy o rachunkowości. Najczęściej jest to opcja zakupu po cenie znacząco niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia. I właśnie te rozbieżności w kwalifikacji i rozliczaniu umów leasingu na gruncie prawa bilansowego i podatkowego nakładają na leasingobiorcę obowiązek tworzenia rezerwy i/lub ustalania aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości oraz w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy”.

W księgach

Przy różnicach przejściowych dodatnich, które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości, tworzy się rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego, wymagającego w przyszłości zapłaty. W ewidencji księgowej rezerwa ta zostanie ujęta zapisem: Wn konto Podatek dochodowy od osób prawnych oraz Ma konto Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

W przypadku wystąpienia przejściowej różnicy ujemnej, która spowoduje w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia, ustala się odroczony podatek dochodowy. Ujmuje się go w księgach w sposób następujący: Wn konto Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz Ma konto Podatek dochodowy od osób prawnych.

Odliczenie VAT pomoże wynajmowi samochodów

Kogo dotyczy

Zasady tworzenia odroczonego podatku dochodowego reguluje ustawa o rachunkowości. Nie wszystkie jednak podmioty gospodarcze muszą ustalać aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego. Obowiązek ten dotyczy podmiotów będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu, nie mają takiej powinności, lecz muszą o tym poinformować w polityce rachunkowości. Oznacza to, że mogą dokonać kwalifikacji umów leasingu według zasad z przepisów podatkowych.

Planowane zmiany

Zgodnie z projektem ustawy z 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw z uproszczonych zasad klasyfikowania umów leasingu korzystać będą mogły również małe podmioty. Chodzi tu (jak wynika z unijnej dyrektywy) przede wszystkim o spółki akcyjne, spółki z o.o. oraz spółki komandytowo-akcyjne (także spółki osobowe przez nie utworzone), które w danym roku obrotowym i w roku poprzednim nie przekroczyły dwóch z trzech limitów. Limity te dotyczą: sumy bilansowej (17 mln zł); przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów (34 mln zł); przeciętnego zatrudnienia w danym roku (50 pełnych etatów). Z tego uproszczenia dotyczącego kwalifikacji umów leasingu będą mogły stosować również (bez względu na rozmiary działalności) jednostki samorządu terytorialnego. W ubiegły czwartek Senat zajmował się tą nowelą.

PRZYKŁAD

Różnice

W marcu 2015 r. jednostka zawarła umowę leasingu samochodu ciężarowego. Jednostka zgodnie z ustawą o rachunkowości zobowiązana jest poddać sprawozdanie finansowe obowiązkowemu badaniu. Dla celów podatkowych umowa ta stanowi leasing operacyjny, a dla celów bilansowych – leasing finansowy. Umowa zawiera następujące warunki:

– zawarta na okres 36 miesięcy;

– wartość netto przedmiotu umowy wynosiła: 100 000 zł;

– opłaty ogółem wynosiły: 115 720 zł;

– opłata wstępna w kwocie: 10 000 zł;

– 35 rat po 2992 zł każda (w tym rata kapitałowa;

– opłata końcowa (wykup) w kwocie: 1000 zł;

– w załączniku do umowy wykazano podział opłaty leasingowej na część kapitałową i odsetkową; – wartość raty kapitałowej do 31 grudnia 2015 r. wyniesie 19 397,97 zł.

Środek trwały oddano do używania i od kwietnia 2015 r. rozpoczęto jego amortyzację stawką: 20 proc. Miesięczna amortyzacja wynosiła zatem:

(100 000 zł × 20 proc.) : 12 miesięcy = 1 666 67 zł.

W opisanej sytuacji zarówno wartość środka trwałego (przedmiotu leasingu), jak i zobowiązania z tytułu leasingu stanowią wartość w ujęciu bilansowym, a nie podatkowym.

Na dzień 31 grudnia 2015 r. bilansowa wartość netto przedmiotu leasingu wyniesie: 84 999,97 zł (tj. wartość początkowa 100 000 zł pomniejszona o odpisy umorzeniowe dokonane do końca 2015 r. w kwocie: 15 000,03 zł), a podatkowa wyniesie: 0 zł. Powstała dodatnia różnica przejściowa w kwocie: 84 999,97 zł (wartość bilansowa aktywu będzie wyższa od jego wartości podatkowej).

Rezerwa na odroczony podatek dochodowy wyniesie 84 999,97 zł × 19 proc. = 16 150 zł.

Bilansowa wartość zobowiązania z tytułu leasingu na 31 grudnia 2015 r. będzie w kwocie 80 602,03 zł (tj. początkowa wartość zobowiązania z tytułu przedmiotu leasingu 100 000 zł minus spłacone raty kapitałowe do 31 grudnia 2015 r. w kwocie 19 397,97 zł), a podatkowa wyniesie: 0 zł. Powstanie więc ujemna różnica przejściowa w pozycji pasywów w kwocie 80 602,03 zł (wartość bilansowa będzie wyższa od wartości podatkowej). Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wyniosą: 80 602,03 zł × 19 proc. = 15 314 zł.

Objaśnienia:

1. PK – aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (różnica przejściowa ujemna), tj. kwota 15 314 zł: strona Wn konta Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz strona Ma konta Podatek dochodowy od osób prawnych;

2. PK – rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (różnica przejściowa dodatnia), tj. kwota 16 150 zł: strona Wn konta Podatek dochodowy od osób prawnych, strona Ma konta Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.