Rodzice wspólnie z dzieckiem zaciągnęli kredyt hipoteczny na zakup mieszkania, które będzie jego własnością. – Syn nie miał zdolności kredytowej. W rzeczywistości całość zaciągniętego w banku zobowiązania spłacimy sami – pisze pani Elżbieta. Czy w takim przypadku syn musi składać deklarację o darowiźnie w urzędzie skarbowym – pyta czytelniczka.
Deklaracje o darowiźnie (na druku SD-Z2) składa się w urzędzie skarbowym, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn, które przysługuje wówczas, gdy darczyńcą jest osoba najbliższa. Jednak według organów podatkowych jeśli rodzice spłacają wspólnie zaciągnięty z dzieckiem kredyt – jak właśnie dzieje się w przypadku opisanym przez naszą czytelniczkę – nie dochodzi do darowizny, tylko zwolnienia z długu. Dlatego syn pani Elżbiety nie musi składać SD-Z2. Takie stanowisko zaprezentował chociażby w tegorocznej interpretacji indywidualnej dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi (patrz podstawa prawna).
Solidarna spłata
W interpretacjach indywidualnych organy podatkowe jednolicie uznają, że solidarna spłata kredytu przez rodziców nie wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku od spadków i darowizn. Odwołują się one do zasady solidarności dłużników zapisanej w art. 366 par. 1 i 2 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Przy czym spłata przez któregokolwiek z nich zwalnia z długu pozostałych. Zanim jednak to się stanie, wszyscy odpowiadają solidarnie za całość długu.
Z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika, że aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Każdy z nich odpowiada więc za całość długu, a nie tylko część, jaką można by mu przypisać poprzez np. równy podział kwoty długu pomiędzy zobowiązanych. Dlatego gdy jeden z dłużników spłaca całość zadłużenia, bez chęci obdarowania pozostałych, tylko z myślą o zwolnieniu się z długu, nie dochodzi do obdarowania kogokolwiek. Dłużnik solidarny spłaca bowiem własny dług, a nie cudzy.
Oczywiście, jeżeli z treści stosunku istniejącego między współdłużnikami nie wynika nic innego, osoba, która spłaci całość, może żądać zwrotu pieniędzy w częściach równych od pozostałych osób (art. 376 par. 1 k.c.). Wówczas bowiem przestaje być współdłużnikiem solidarnym i staje się wierzycielem dla pozostałych kredytobiorców.
Przekazanie pieniędzy
Inaczej sprawa wyglądałaby, gdyby rodzice nie byli współkredytobiorcami, a tylko przekazywali dzieciom pieniądze na spłatę kredytu hipotecznego. Wówczas mamy do czynienia z klasyczną darowizną. Oczywiście również w takiej sytuacji od przekazanych pieniędzy można nie płacić podatku od spadków i darowizn, i to niezależnie od wysokości wsparcia. Jeśli jednak przekracza ono kwotę wolną od podatku, która w przypadku nabywców z najbliższej rodziny wynosi 9637 zł (limit ten dotyczy wartości majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat), trzeba spełnić wymogi dokumentacyjne.
Przede wszystkim otrzymaną od rodziców darowiznę dziecko musi zgłosić w urzędzie skarbowym na druku SD-Z2. Obdarowany ma na to pół roku od momentu darowizny. Dodatkowo – ponieważ ma ona postać pieniężną – konieczne jest udokumentowanie jej otrzymania dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy, jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Przy tym przelew warto zatytułować tak, aby nie było wątpliwości, że chodzi o darowiznę.
Jeżeli wymogi te nie zostaną spełnione, podatnik nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienia.
Dar powinien wzbogacić obdarowanego
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku (art. 888 par. k.c.). Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego). Darczyńca w zamian nie może oczekiwać jakiegokolwiek świadczenia. Istotą darowizny – jako czynności nieodpłatnej – jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.
Podstawa prawna
Art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 86). Art. 888 par. 1, art. 376 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Interpretacje indywidualne wydane przez: dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 23 lutego 2015 r. (nr IPTPB2/436-170/14-2/KK); Izbę Skarbową w Warszawie z 27 czerwca 2014 r. (nr IPPB2/436-313/14-2/MZ) i z 24 lipca 2013 r. (nr IPPB2/436-302/13-4/AF) oraz Izbę Skarbową w Bydgoszczy z 14 lutego 2013 r. (nr ITPB2/436-210/ 12/TJ) i Izbę Skarbową w Poznaniu z 29 grudnia 2011 r. (nr ILPB2/436-204/11-2/MK).