Brak konkretnego wydatku w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodu nie oznacza jeszcze, że podatnik może pomniejszyć o niego swój dochód – orzekł NSA.
Wydatek musi być poniesiony w związku z celowym działaniem, którego efektem jest przychód, a nie powstać „w związku” z nim – wyjaśnił NSA.
Sprawa dotyczyła konsorcjum budującego stadion przed mistrzostwami UEFA 2012 r. Obiekt musiał być gotowy na czas, dlatego umowa była obwarowana wieloma warunkami. Przewidywała m.in. zapłatę kar pieniężnych w razie opóźnień w pracach i rozwiązanie umowy przy zwłoce dłuższej niż 35 dni.
Z powodu opóźnienia konsorcjum musiało zapłacić karę. Wchodzące w jego skład firmy zamierzały wliczyć ją do kosztów podatkowych. Wskazywały, że jest to wydatek poniesiony w celu zabezpieczenia przychodu, który nie został wyłączony z kosztów w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Punkt 22 tego przepisu wymienia jedynie kary i odszkodowania za wady, tymczasem konsorcjum zapłaciło karę za opóźnienie, a nie za wady wykonanych robót. Ponadto – w przekonaniu spółek – zapłata kary umownej służyła zabezpieczeniu źródła przychodów. Chroniła je przed złą opinią na rynku budowlanym, pozwalała utrzymać dotychczasowe stosunki z klientami i stwarzała szansę na nowe kontrakty.
Dyrektor poznańskiej izby skarbowej odmówił jednak prawa do pomniejszenia przychodu o ten wydatek. Stwierdził, że kara za opóźnienie w wykonaniu robót, choć niewymieniona wprost w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, nie spełnia definicji kosztu podatkowego. Przypomniał, że wydatek, który ma być uznany za koszt, musi mieć bezpośredni związek z przychodami. Tymczasem kara jest związana z przychodem tylko pośrednio – wynika z umowy zmierzającej do osiągnięcia przychodu.
Tego samego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu. Przypomniał, że kosztami podatkowymi są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania lub zabezpieczenia ich źródła. Wyłączenia są zawarte w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Nawet jeśli jednak ustawodawca nie wymienia w nim wprost kar za opóźnienia, to i tak nie mogą być one uznane za koszt uzyskania przychodu, ponieważ nie spełniają jego definicji. Są nim tylko i wyłącznie wydatki poniesione na celowe działanie przynoszące przychód – wyjaśnił sąd. Zgodził się z dyrektorem poznańskiej izby, że kary za niewykonanie postanowień umowy są związane z przychodem tylko pośrednio, poprzez fakt, że wynikają z umów, których realizacja służy osiągnięciu przychodu.
Tak samo orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Nie miał żadnych wątpliwości co do tego, że kary za opóźnienia nie pomniejszą CIT. Wyjaśnił, że o tym, co jest kosztem uzyskania przychodu, decyduje art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, a nie to, czy wydatek ten nie został wymieniony w katalogu wyłączeń. Sąd powołał się także na inny wyrok NSA – z 11 września 2013 r. (sygn. akt II FSK 2629/11).
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 2 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2775/12. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
