Do 21 stycznia czas na wybór jednej z czterech form opodatkowania mają podatnicy prowadzący działalność gospodarczą. Do wyboru mają: ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, kartę podatkową, 19-proc. podatek liniowy lub zasady ogólne. Termin ten dotyczy osób kontynuujących działalność. Do tego dnia również podatnicy, którzy nie są przedsiębiorcami i uzyskują przychody z najmu, muszą zdecydować, czy chcą być opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym czy na zasadach ogólnych według skali podatkowej.
1 Ważne jest złożenie oświadczenia przez podatnika w urzędzie skarbowym
Jeżeli do 21 stycznia podatnik nie zgłosi likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybierze innej formy opodatkowania, to uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie dotychczasowej.
Pisemne oświadczenie o wyborze formy opodatkowania za dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według swojego miejsca zamieszkania. Wybór formy opodatkowania następuje najpóźniej 20 stycznia roku podatkowego. W tym roku z uwagi na to, że 20 stycznia przypada w niedzielę, termin do złożenia oświadczenia zostaje przesunięty na poniedziałek 21 stycznia. Jeżeli w tym terminie (do 21 stycznia) podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie dotychczasowej.
Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Nie jest to obowiązek, ale przywilej podatnika. Może on skorzystać z uprzywilejowanych form opłacania podatku lub zostać opodatkowanym według skali podatkowej ze stawkami 19, 30 i 40 proc. Oznacza to, że w przypadku gdy podatnik był opodatkowany na zasadach ogólnych według skali podatkowej i nie wybrał do 21 stycznia jednej ze wspomnianych możliwości opodatkowania, nadal pozostanie na zasadach ogólnych.n
JAKIE FORMY OPODATKOWANIA
Podatnik może wybrać:
- ryczałt ewidencjonowany,
- kartę podatkową,
- podatek liniowy.
Podatnik, który nie wybrał innej formy płacenia podatku stosuje:
■ zasady ogólne według skali progresywnej 19, 30 i 40 proc.
BOGDAN ŚWIADER
2 Nie dla wszystkich podatek liniowy może okazać się korzystny
Wybór 19-proc. stawki linowej uniemożliwia skorzystanie z wielu ulg i odliczeń, m.in. z ulgi na dzieci. Podatnik traci również prawo do preferencyjnego wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą wybrać najkorzystniejszą dla siebie formę opodatkowania. Wielu z nich decyduje się na opodatkowanie dochodów według 19-proc. stawki. Niska i stała stawka podatku linowego to duża zaleta tego sposobu rozliczeń. Nie jest on jednak wolny od wad. Wybór podatku liniowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej uniemożliwia podatnikowi korzystanie z wielu przywilejów przysługujących osobom płacącym podatki na zasadach ogólnych, czyli według skali.
Przedsiębiorcy opodatkowani według 19-proc. stawki linowej nie mają możliwości uwzględniania kwoty wolnej od podatku (kwota zmniejszająca podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej), a także nie mogą korzystać z preferencyjnego sposobu rozliczeń wspólnie z małżonkiem lub dzieckiem. Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem linowym tracą również prawo do większości ulg i zwolnień podatkowych. Wyjątek stanowi tutaj możliwość przekazania 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Podatek liniowy jest mało opłacalny przede wszystkim dla podatników z dziećmi. Nie mogą oni korzystać z wysokiej ulgi rodzinnej z tytuły wychowywania własnych lub przysposobionych dzieci. Przypomnijmy, że ulga ta polega na odliczeniu od podatku kwoty stanowiącej iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek. Można ją jednak odpisać tylko od podatku obliczanego według skali. W rozliczeniu podatkowym za 2008 rok, w związku podwyżką kwoty zmniejszającej podatek, ulga prorodzinna wzrośnie z obecnych 1145,08 zł do 1173,70 zł (2 x 586,85 zł) na każde dziecko. Może się zatem okazać się, że dla przedsiębiorcy, który nie uzyskuje znacznych dochodów i wychowuje dzieci, bardziej opłacalny będzie wybór opodatkowania na ogólnych zasadach. Przed dokonaniem wyboru sposobu rozliczeń należy zatem dobrze się zastanowić i wszystko dokładnie przeliczyć.
Warto również pamiętać, że dochodów opodatkowanych według 19-proc. stawki liniowej nie łączy się z dochodami podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej. Dlatego wybór 19-proc. stawki linowej nie pozbawia prawa do ulgi rodzinnej w przypadku, gdy podatnik uzyskuje jednocześnie dochody opodatkowane według skali.
MAGDALENA MAJKOWSKA
3 Zasady ogólne po przekroczeniu limitu
Przedsiębiorca, który przekroczy granicę przychodów wynoszącą rónowartość 150 tys. euro, będzie musiał przejść na ogólne zasady opodatkowania już od następnego miesiąca.
Zaletą opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego jest przede wszystkim to, że podatnik z góry wie, ile podatku będzie musiał zapłacić. Ponadto nie grozi mu ryzyko wpadnięcia w wyższą stawkę podatku w przypadku uzyskania wyższych przychodów (z wyjątkiem opodatkowania ryczałtem przychodów z najmu przez prywatne osoby).
Ze wzrostem przychodów wiąże się jednak pewne ryzyko. Trzeba pamiętać, że w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych od 1 stycznia 2008 r. obniżony został próg przychodu z 250 tys. euro do 150 tys. euro, po przekroczeniu którego traci się prawo do opodatkowania w tej uproszczonej formie. Na dodatek przedsiębiorca, który przekroczy granicę przychodów, będzie musiał przejść na ogólne zasady opodatkowania już od następnego miesiąca, a ponadto nie będzie mógł w tym samym roku skorzystać z opodatkowania według 19-proc. podatku liniowego. Dotychczas po przekroczeniu progu przychodów z ryczałtu można było korzystać do końca roku. Decydując się na opodatkowanie ryczałtem ewidencjonowanym należy zatem wziąć pod uwagę przede wszystkim wysokość przychodów uzyskiwanych z prowadzonej działalności
Wybór opodatkowania w formie ryczałtu nie jest również korzystny dla przedsiębiorców, którzy ponoszą duże koszty swej działalności. Podatnicy nie mogą uwzględniać w obliczonym podatku poniesionych przez nich kosztów uzyskania przychodów, gdyż na wysokość ryczałtu wpływa wyłącznie osiągany przychód (podstawa opodatkowania). Zatem planując wybór formy opodatkowania warto każdorazowo porównać przewidywaną kwotę podatku dochodowego obliczoną na zasadach ogólnych oraz kwotę ryczałtu obliczoną dla danego rodzaju działalności od samego przychodu.
Ryczałtowiec może jednak pomniejszyć uzyskany przychód o stratę z lat ubiegłych, a także wydatki na zapłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe jego samego lub osób współpracujących. Podatnik skorzysta również z odliczanych od podstawy opodatkowania ulg z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne, na internet oraz z tytułu dokonanych darowizn. Podatnik korzystający z opodatkowania w formie ryczałtu nie może jednak odpisać od podatku ulgi rodzinnej, którą odlicza się wyłącznie od podatku obliczanego według skali. Przedsiębiorca traci również prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub wychowywanym dzieckiem.
150 tys. euro wynosi próg przychodów, po przekroczeniu którego należy przejść na ogólne zasady opodatkowania
MAGDALENA MAJKOWSKA
4 Ryczałt dla dobrze zarabiających
Podatnik, który prywatnie wynajmuje lokal, może korzystać z opodatkowania na zasadach ogólnych lub z ryczałtu. Nawet 20-proc. stawka ryczałtu będzie korzystna dla osób, które dużo zarabiają i wynajmują mieszkanie.
Wiele osób zdecydowało się na zakup mieszkania i jego wynajmowanie. Przychód z najmu trzeba jednak opodatkować. Podatnik, który nie prowadzi działalności gospodarczej, musi się zastanowić, w jaki sposób opodatkować przychody z najmu. Do wyboru zasadniczo są dwie opcje. Najem można opodatkować na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Podatnik może też skorzystać z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Najważniejszą zaletą opodatkowania na zasadach ogólnych jest możliwość rozliczania kosztów uzyskania przychodów. Wybór ryczałtu pozbawia prawa do rozliczania kosztów, a podatek płaci się od przychodu. Największą wadą jest opodatkowanie według progresywnej skali podatkowej.
- Podstawową korzyścią dla podatników, którzy zdecydują się na ryczałt, jest brak konieczności prowadzenia dokumentacji, bo nie ma kosztów, i stosunkowo niska stawka podatku - podkreśla dr Piotr Karwat, radca prawny z Kancelarii Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy. Opodatkowanie w formie ryczałtu opłaca się najbardziej osobom, których przychody z najmu są niewielkie - wyjaśnia ekspert. Ryczałt od przychodów z najmu wynosi 8,5 i 20 proc. Podatnik, który nie przekroczy w ciągu tego roku kwoty stanowiącej równowartość 4 tys. euro (w 2008 roku jest to 15 072 zł), skorzysta na niskiej stawce ryczałtu. Jednak nawet 20-proc. stawka ryczałtu będzie korzystna dla osób, które bardzo dużo zarabiają i wynajmują mieszkanie - mówi Piotr Karwat. Takie osoby, opodatkowując najem na zasadach ogólnych, mogą od razu wpaść w 30- lub 40-proc. stawkę. Niewątpliwą jednak zaletą zasad ogólnych, są koszty, w tym możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
- Jeżeli odpisy amortyzacyjne mogą być duże, to bardziej opłacalne będą zasady ogólne - podkreśla Piotr Karwat.
Podatnicy, którzy chcą zmienić formę opodatkowania, muszą złożyć oświadczenie w urzędzie skarbowym. W tym roku termin złożenia oświadczenia upływa 21 stycznia. Jeżeli podatnik nie zdąży złożyć pisma, będzie stosował dotychczasową formę opodatkowania przez cały 2008 rok.
Aleksandra Tarka
5 Bez wspólnego rozliczenia
Małżonkowie nie mogą się wspólnie rozliczyć, gdy jedno z nich wybierze ryczałt. Na możliwość wspólnego rozliczenia nie ma wpływu tylko opodatkowanie ryczałtem najmu.
Z wyborem każdej formy opodatkowania wiążą się korzyści, ale i ograniczenia. Podatnik od lat prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Żona podatnika nie pracuje i podatnik korzysta z przywileju wspólnego rozliczenia małżeńskiego. Podatnik myśli o przejściu na ryczałt. Nie wie, czy będzie mógł rozliczyć się wspólnie z żoną.
- Zgodnie z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wspólne opodatkowanie małżonków jest wykluczone, gdy chociażby do jednego z nich mają zastosowanie przepisy o podatku liniowym, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy o podatku tonażowym - przypomina Michał Zając, prawnik z Kancelarii Stolarek & Grabalski. Jak wyjaśnia, jeżeli podatnik złoży oświadczenie o wyborze na 2008 rok ryczałtu, nie będzie mógł za ten rok rozliczyć się z żoną. Jedynym wyjątkiem, gdy wybór ryczałtu nie ma wpływu na preferencyjne rozliczenie małżeńskie, jest najem. Osoby, które ryczałtem opodatkowują tylko przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, mogą rozliczyć się wspólnie z małżonkiem.
- Oczywiście pod warunkiem, że umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a podatnik nie prowadzi jednocześnie innej działalności opodatkowanej ryczałtem, podatkiem liniowym czy tonażowym - podkreśla Michał Zając.
Aleksandra Tarka
OPINIE
MAREK JAROCKI
menedżer w Ernst & Young
Nabycie usługi od byłego pracodawcy dozwolone
Podatnik zdecydował się na prowadzenie działalności gospodarczej i wybrał 19-proc. podatek liniowy. Czy jeżeli podatnik ten zacznie kupować usługi od byłego pracodawcy, to czy nie straci prawa do opodatkowania w tej formie? W tej sytuacji przedsiębiorca nie straci prawa do 19 proc. stawki. Sam fakt zakupu usług od swojego byłego pracodawcy nie prowadzi do realizacji przychodu. Poniesione wydatki mogą natomiast obniżyć podstawę opodatkowania po stronie przedsiębiorcy, o ile, zgodnie z przepisami, stanowić będą koszt uzyskania przychodu.
Wszelkie transakcje z byłym pracodawcą, które dotyczą czynności wykonywanych poprzednio w ramach stosunku pracy, powinny być jednak przedmiotem wnikliwej uwagi. Jeżeli bowiem w wyniku otrzymania usługi powstałby jednak przychód po stronie przedsiębiorcy (np. gdyby taka transakcja została uznana za formę rozliczenia innych usług świadczonych przez przedsiębiorcę na rzecz byłego pracodawcy), prawo do korzystania z preferencyjnej stawki podatkowej w danym roku podatkowym może zostać utracone.
PM
KRZYSZTOF KACZMAREK
doradca podatkowy, partner w TPA Horwath Sztuba Kaczmarek
Podatnik może zmienić oświadczenie
Co do zasady, zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy o PIT, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowują dochody uzyskiwane z tej działalności według zasad ogólnych. Z pewnymi wyjątkami można zmienić formę opodatkowania na stawkę liniową w wysokości 19 proc. Zmiany można dokonać w odniesieniu do pełnych lat podatkowych. Nowy sposób opodatkowania stosuje się również do lat następnych. Zgodnie z art. 9a ust. 4 ustawy, powrót do opodatkowania na zasadach ogólnych jest możliwy po złożeniu w urzędzie skarbowym oświadczenia o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania. Oświadczenie takie składa się również do 20 stycznia danego roku i ma ono skutek również w latach kolejnych.
Z przytoczonych przepisów można moim zdaniem wysnuć wniosek, że jeżeli na początku roku podatnik złoży zawiadomienie o wyborze sposobu opodatkowania według stawki 19 proc., a następnie, jeszcze przed 20 stycznia, złoży oświadczenie o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania, to będzie nadal opodatkowywał dochody z działalności gospodarczej według zasad ogólnych.
PM
