Zobowiązania podatkowe przedawniają się po upływie ponad pięciu lat, ale żeby przerwać bieg terminu przedawnienia, fiskus wszczyna postępowanie karne skarbowe. Natomiast sądy umarzają sprawy karne skarbowe, gdyż są one prowadzone bezpodstawnie.
Organy podatkowe znalazły świetną metodę na przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. W trakcie prowadzonego postępowania podatkowego wszczynają nowe postępowania na podstawie kodeksu karnego skarbowego.
W wielu przypadkach postępowania karne skarbowe nie mają żadnego uzasadnienia, co potwierdzają sądy, umarzając sprawy. Ale efekt zostaje osiągnięty – bieg przedawnienia zobowiązań wobec fiskusa zostaje wstrzymany.
Zdaniem ekspertów to absurdalna sytuacja, która nie powinna mieć miejsca. Fiskus takimi działaniami nadużywa swoich uprawnień, ale niestety takie działania urzędników są zgodne z prawem.

Uprawnienia fiskusa

Zgodnie z art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności. Bieg okresu przedawnienia ulega jednak zawieszeniu w przypadku zaistnienia określonych w Ordynacji podatkowej okoliczności. Jedną z nich – jak wskazuje Jerzy Kuprianowicz, konsultant w TPA Horwath – jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.
Przepisy dają fiskusowi pewną swobodę w tym zakresie, gdyż postanowienie o wszczęciu takiego postępowania wydaje organ prowadzący postępowanie bez zgody prokuratora.
– Wszelkie opieszałości w prowadzeniu postępowania podatkowego mogą być wykorzystywane przez organy podatkowe na niekorzyść podatnika – ocenia Jerzy Kuprianowicz.
W skrajnej sytuacji, jeśli wszczęcie postępowania karnego skarbowego okaże się bezprzedmiotowe, to i tak organ podatkowy uzyskuje dodatkowy czas na zakończenia postępowania wymiarowego.



Niewykonanie zobowiązań

Wszczęcie postępowania o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego, powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania. Paweł Jabłonowski, szef departamentu podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, wyjaśnia nam, że to urząd skarbowy jako organ postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe władny jest wszcząć postępowanie karne skarbowe, a także sporządzić, wnieść i popierać przed sądem akt oskarżenia. Zakres kompetencji urzędu daje szerokie możliwości zawieszania biegu terminu przedawnienia, jednak wszczęcie postępowania powinno mieć uzasadnienie w faktach.
Do nadużycia kompetencji organów postępowania przygotowawczego może dojść w przypadku, gdy nie było wystarczających podstaw do wszczęcia tego postępowania, tj. nie wystąpiło uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Wówczas, gdyby działanie takie było celowe, z pewnością stanowiłoby naruszenie obowiązujących przepisów procedury. Trudno jednak taki zamiar wykazać, ponieważ istnienie tej przesłanki jest kwestią ocenną.

Podstawy wszczęcia

Wyłącznymi warunkami zawieszenia biegu przedawniania są po pierwsze, wszczęcie postępowania, a po drugie związek podejrzenia popełnienia przestępstwa (wykroczenia) skarbowego z niewykonaniem danego zobowiązania podatkowego. Datą wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo (wykroczenie) skarbowe jest data wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia.
– Dalsze losy takiego postępowania (w tym jego umorzenie ze względu na brak podstaw) nie mają znaczenia w kontekście spełnienia analizowanej przesłanki zawieszenia biegu przedawnienia – twierdzi Maciej Grela, doradca podatkowy w kancelarii Gide Loyrette Nouel.
Ekspert podkreśla, że tym samym praktyka wszczynania postępowań w sprawach karnych skarbowych, motywowanych wyłącznie chęcią odroczenia w czasie momentu przedawnienia zobowiązania podatkowego, choć stanowi pewnego rodzaju nadużycie organów podatkowych przy celowościowym ujęciu tego uprawniania, to należy ją uznać za zgodną z literą prawa.