Podatnik, który w rozliczeniu PIT za 2009 rok będzie chciał skorzystać z ulg podatkowych, musi zebrać i przechowywać odpowiednie dokumenty, które potwierdzą prawo do tych zwolnień.
Szybkość wypełnienia i złożenia zeznania rocznego nie zależy tylko od woli podatnika. Osoba, która otrzymuje wynagrodzenie za pośrednictwem płatnika, aby rozliczyć dochody, musi otrzymać PIT-11, który zawiera informacje o wysokości uzyskanych przychodów, kosztach uzyskania przychodów, pobranych zaliczkach na podatek, składkach na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w danym roku podatkowym.
Przykład 1
Wydatki na dojazd
Podatnik w celu dojazdu do pracy korzysta z transportu autobusowego organizowanego przez pracodawcę. Finansowanie z tego tytułu odbywa się dwutorowo, tj. pracodawca dopłaca pracownikom za dojazdy, zaliczając te dopłaty do przychodów opodatkowanych, zaś częściowo pracownicy sami partycypują w kosztach – co również znajduje wyraz w postaci potrąceń na listach płac. Z tytułu dojazdu do pracy podatnik otrzymuje bilety kwartalne, natomiast na koniec roku pracodawca wydaje zaświadczenie, z którego wynika, że odpłatność za bilety na dojazd do pracy potrącana jest w danym okresie, a następnie doliczona w roku podatkowym do przychodów opodatkowanych pracownika. Czy podatnik, mając zaświadczenie z zakładu pracy o wysokości odpłatności za bilety na dojazd do pracy, które zostały potrącone i doliczone do przychodów opodatkowanych pracownika, może zastosować w rozliczeniu rocznym koszty faktycznie poniesione?
Podatnik w rozliczeniu rocznym może zastosować koszty faktycznie poniesione, jeśli wydatki te są udokumentowane imiennym biletem okresowym. Kwestia, czy imienny bilet okresowy jest sporządzony w postaci jednego dokumentu, bądź też dokumentu z załącznikiem ma charakter techniczny, a nie normatywny i nie może pozbawić go cech dowodu na okoliczność poniesienia takich kosztów. W związku z tym podatnik może w rocznym PIT wykazać koszty faktycznie poniesione na dojazdy do pracy.
Gdy podatnik będzie chciał skorzystać z ulg podatkowych, będzie musiał zebrać dodatkowe dokumenty.



Obowiązki płatnika

Wystawienie informacji PIT-11 spoczywa na płatnikach, którymi są m.in. osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej będące zakładami pracy, a także rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną. Terminem, do którego płatnik powinien wystawić oraz przekazać PIT-11 podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu, jest koniec lutego roku następującego po roku podatkowym, którego rozliczenie dotyczy. Oczywiście nie wszyscy płatnicy z przekazaniem PIT-11 czekają do końca lutego. Jeśli podatnik PIT-11 otrzyma wcześniej, może zająć się rozliczeniem podatkowym tuż po jego otrzymaniu.
Osoby, które w trakcie roku pobierają tylko rentę lub emeryturę od organu rentowego otrzymują informację PIT-40A/PIT-11A. To deklaracja z rocznym obliczeniem podatku lub informacja o uzyskanych dochodach od organu rentowego.

Odliczenia od dochodu

Gdy podatnik otrzyma informację PIT-11, powinien sprawdzić, z jakich ulg podatkowych będzie mógł skorzystać. W jednym katalogu znajdują się odliczenia dokonywane od dochodu. Znajdują się tu m.in. składki na ubezpieczenie społeczne, opłaty za internet, wydatki rehabilitacyjne, darowizny. Podatnik może też odliczać ulgi, których już nie ma, ale do których nabył prawo (np. ulga odsetkowa).
Przykład 2
Ulga odsetkowa
W maju 2006 r. podatniczka z mężem zaciągnęła kredyt hipoteczny na budowę domu jednorodzinnego systemem gospodarczym. Jakie powinna mieć dokumenty, aby wystąpić o ulgę odsetkową z tytułu spłaty odsetek od kredytu?
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. z 2006 r. nr 217, poz. 1588) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2008 r. podatnikowi, któremu w latach 2002–2006 został udzielony kredyt, m.in. na cele mieszkaniowe, przysługuje prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu, do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt zawartej przed 1 stycznia 2007 r., nie dłużej niż do 31 grudnia 2027 r.
Do podstawowych dokumentów, na podstawie których podatnik nabywa prawo do dokonania odliczenia są: akt własności działki, pozwolenie na budowę, pozwolenie na użytkowanie budynku mieszkalnego lub zawiadomienie o zakończeniu budowy takiego budynku, umowa kredytowa oraz dowód potwierdzający kwotę zapłaconych odsetek. Dowód ten musi być sporządzony przez podmiot udzielający kredytu i określać, oprócz samych kwot spłaconych odsetek, również terminy dokonania wpłat. Jeżeli z umowy kredytowej wynika, że kredytobiorcą jest więcej niż jedna osoba i każda z nich odpowiada za spłatę zadłużenia, to prawo do odliczeń przysługuje temu kredytobiorcy, który faktycznie dokonał spłaty odsetek.
Podatniczka nie musi posiadać faktur dokumentujących zakup materiałów budowlanych, gdyż nie są wymagane do skorzystania z ulgi odsetkowej. Jeśli podatniczka posiada wszystkie inne dokumenty i spełnia pozostałe warunki, to może skorzystać z tej ulgi.



Aby każdy z nich w deklaracji uwzględnić, trzeba go udokumentować. Składki na ubezpieczenie społeczne odliczane są na podstawie informacji o ich wysokości, poniesionych w trakcie roku, które zawiera PIT-11. Wydatki internetowe pomniejszą dochód, gdy podatnik będzie posiadał fakturę VAT, potwierdzającą ich poniesienie. Wydatki rehabilitacyjne, np. na sprzęt dla osób niepełnosprawnych czy na leki, również odlicza się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.
Przykład 3
Dojazdy na zabiegi
Czy podatnicy, którzy w zeznaniu wykazali odliczenie z tytułu przewozu na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, muszą dokumentować korzystanie z zabiegów?
Wydatek na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego jego poniesienie. Jednak zasada ta nie dotyczy m.in. wydatków z tytułu używania samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu taką osobę niepełnosprawną albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Nie oznacza to, że kwota limitu, do której przysługuje odliczenie z tytułu dojazdu na zabiegi (2280 zł za rok), jest ryczałtem przysługującym bez względu na wysokość poniesionych wydatków oraz faktyczną konieczność uczestnictwa w zabiegach.
Organ podatkowy może kwestionować wydatki na używanie samochodu, jeśli okaże się, że zabiegi nie były konieczne lub dana osoba z nich nie korzystała. Organ podatkowy może poszukiwać innych niż dokumenty dowodów, np. przesłuchanie świadków lub strony. W toku weryfikacji można przedstawić każdy dowód świadczący o tym, że osoba uprawniona rzeczywiście poniosła wydatek.
Z kolei darowizny muszą być udokumentowane w zależności od tego, na jaki cel są przekazywane. Przykładowo datki na cele kultu religijnego powinny być przekazane na konto obdarowanego. Podstawą dokonania odliczenia będzie wyciąg z konta bankowego. Natomiast osoby, które oddały honorowo krew, darowiznę w wysokości 130 zł za każdy litr oddanej krwi bądź osocza odliczą od dochodu na podstawie zaświadczenia ze stacji krwiodawstwa o jej przekazaniu.

Odliczenia od podatku

Wśród odliczeń od podatku znajdują się składki zdrowotne oraz ulga na dziecko. Składki zdrowotne odliczane są na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie wynikają też z otrzymanej od płatnika informacji PIT-11.
Ulgi na dziecko nie trzeba w sposób szczególny dokumentować. Wychowujemy dziecko, mamy prawo do odliczenia w zeznaniu podatkowym 92,67 zł za każdy miesiąc roku (1112,04 zł za cały 2009 rok).
Trzeba jednak pamiętać, że urząd skarbowy ma prawo sprawdzić, czy posiadamy dziecko. Wtedy podatnik będzie zobowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności: odpis aktu urodzenia dziecka, zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą, zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).