Zwrot podatku podatnikom stanowi jeden z filarów neutralności VAT. Sprawny zwrot podatnikom z innych państw członkowskich jest natomiast warunkiem dobrego funkcjonowania wspólnego rynku europejskiego. Jak wygląda taki zwrot podatku w Polsce?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Założeniem jest takie tworzenie warunków prowadzenia działalności gospodarczej, aby z punktu widzenia podatników nie pogarszały się one w przypadku jej prowadzenia w różnych państwach członkowskich. Zakupy w innych państwach członkowskich stanowią konsekwencję prowadzenia działalności w skali całej Europy. Zasady zwrotu podatku podatnikom z innych państw członkowskich zostały zharmonizowane (obecnie jest to przede wszystkim VIII Dyrektywa VAT). Harmonizacja ta ma służyć sprawnemu dokonywaniu zwrotów podatku zagranicznym podatnikom przez państwa członkowskie. Niestety, obecnie zasady zwrotów funkcjonujących w niektórych państwach UE trudno uznać za rozsądne i uwzględniające konieczność respektowania zasady neutralności. W tej grupie państw znajduje się również Polska.
Najważniejszym problemem z uzyskaniem zwrotu przez podmioty zagraniczne jest termin zwrotu. Mimo że standardowym terminem jest sześć miesięcy, rzadko kiedy zwrot ten jest dokonywany w tym czasie. W większości przypadków organy podatkowe nadużywają prawa do wydłużenia terminu zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. W praktyce zwroty są dokonywane nawet po dwóch czy trzech latach od upływu standardowego, sześciomiesięcznego terminu zwrotu. Postępowanie analogiczne innych państw członkowskich zostało uznane za niezgodne z prawem wspólnotowym przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (np. w sprawie KE przeciwko Luksemburg, C-90/05). Również w niedawnym orzeczeniu WSA w Warszawie w tej sprawie (sygn. akt III SA/Wa 25/08) sąd uznał, że przepis upoważniający do przedłużenia terminu zwrotu ponad termin sześciu miesięcy jest niezgodny z prawem wspólnotowym.
Naruszenie praw podatnika wynikających z prawa wspólnotowego wiąże się po stronie państwa członkowskiego z odpowiedzialnością odszkodowawczą. Szkodą w takim przypadku jest generalnie utrata wartości pieniądza w czasie, stąd odszkodowanie powinno w takim wypadku odpowiadać odsetkom. Warto też zauważyć, że znowelizowana dyrektywa jeszcze bardziej ograniczy zakres swobody państw członkowskich. Wprowadzi też obowiązek zapłaty odsetek w przypadku opóźnień w zwrocie podatku. Zatem od 1 stycznia 2010 r., gdy wejdzie ona w życie, sytuacja zagranicznych podatników znacznie się poprawi.