Regulacje ustawy o VAT dotyczące sankcji budzą kontrowersje co do ich zgodności z prawem UE. Przepisy unijne nie przewidują dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Przepisy nakładają na organy podatkowy obowiązek wymierzania w drodze decyzji ustalającej tzw. sankcji VAT w sytuacji wykrycia nieprawidłowości. Zgodnie z art. 109 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U nr 54, poz. 535 z późn. zm.), sankcja stosowana jest w sytuacjach, gdy podatnik VAT:
  •  wykazał w złożonej deklaracji podatkowej kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej lub
  •  wykazał w deklaracji podatkowej kwotę zwrotu różnicy lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej lub
  •  wykazał w deklaracji podatkowej różnicę między kwotą podatku naliczonego a kwotą podatku należnego do przeniesienia na następny miesiąc lub
  •  wykazał w deklaracji podatkowej i otrzymał kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego, a powinien wykazać kwotę zobowiązania podatkowego podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub
  •  nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego.
We wspomnianych sytuacjach organ podatkowy określa odpowiednio zobowiązanie podatkowe prawidłowej wysokości lub określa kwotę zwrotu w prawidłowej wysokości oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30 proc.
Zgodnie z art. 109 ust. 7 ustawy, przepisów dotyczących obowiązku ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego (sankcji VAT) nie stosuje się, jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli przez organ podatkowy podatnik dokonał korekty deklaracji podatkowej oraz wpłacił do urzędu skarbowego kwotę wynikającą z korekty deklaracji wraz z odsetkami za zwłokę. Wspomnianych regulacji o ustaleniu dodatkowego zobowiązania podatkowego nie stosuje się również, jeżeli zaniżenie zobowiązania podatkowego, zawyżenie kwoty różnicy podatku lub kwoty zwrotu podatku naliczonego wiąże się z nieujęciem podatku należnego w rozliczeniu za dany okres z tytułu dostawy lub świadczenia usługi, od której podatek należny został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych.
Należy także pamiętać, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 29 kwietnia 1998 r. (sygn. K 17/97) sankcji przewidzianych ustawą nie można stosować w stosunku do osób fizycznych. Duże kontrowersje ponadto budzi zgodność wskazanych przepisów z prawem wspólnotowym.
KRZYSZTOF TOMASZEWSKI
krzysztof.tomaszewski@infor.pl
OPINIA
RENATA MIKULEWICZ
radca prawny, dział szkoleń Kancelarii BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu
Przepisy wspólnotowe nie przewidują stosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 109 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, nie może także stanowić środka specjalnego, o którym mowa w art. 395 Dyrektywy VAT.
Środki specjalne, w których mowa w art. 395 Dyrektywy VAT, stanowią odstępstwo od stosowania przepisów Dyrektywy. Chcąc więc wprowadzić specjalne środki, Polska powinna poinformować Komisję Europejską o zamiarze wprowadzenia środka specjalnego. Państwo członkowskie, które nie dopełniło tego obowiązku, nie może powoływać się na dany środek specjalny wobec podatników. Zastosowanie mają wówczas przepisy wspólnotowe lub krajowe w zakresie, w jakim nie występuje kolizja z przepisami wspólnotowymi.
Renata Mikulewicz, radca prawny, dział szkoleń Kancelarii BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu / DGP