Teraz warto korzystać z ulg w zapłacie podatków

Podatnicy, którzy nie mają na zapłatę podatku, mogą wystąpić o specjalną ulgę. Fiskus na wniosek podatnika może odroczyć termin płatności lub rozłożyć podatek na raty. Urzędy chętniej rozkładają płatności na raty niż umarzają należności podatkowe.

SONDA

W czasach kryzysu przedsiębiorcy mogą mieć trudności nie tylko z bieżącymi rozliczeniami z kontrahentami czy pracownikami. Kłopoty mogą się pojawiać także w zapłacie zobowiązań podatkowych. Jest jednak wyjście z tej sytuacji: podatnik ma prawo wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o udzielenie ulgi w zapłacie podatku. Do wyboru będzie miał: rozłożenie płatności na raty, odroczenie terminu płatności czy umorzenie zaległości podatkowej. Aby taką ulgę otrzymać, należy porządnie uzasadnić wniosek. Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują, że ulga w zapłacie zobowiązań podatkowych może być przyznana tylko wtedy, gdy istnieje ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny. To nie koniec trudności. Przyznanie ulgi w zapłacie podatku to decyzja uznaniowa naczelnika urzędu skarbowego. Zatem tylko od woli fiskusa zależy, czy ulga w danym przypadku będzie przyznana.

Duże zainteresowanie

Z sondy GP przeprowadzonej w izbach skarbowych wynika, że zainteresowanie tego typu ulgami jest spore wśród firm. Najczęściej proszą oni o rozłożenie podatku na raty lub umorzenie zaległości podatkowej.

Monika Sala-Szczypińska z Izby Skarbowej w Krakowie podaje, że urzędy skarbowe województwa małopolskiego potwierdzają, że największym zainteresowaniem spośród ulg cieszy się rozłożenie podatku na raty bądź też rozłożenie na raty zaległości. Odroczenie terminu płatności oraz umorzenie zaległości lub odsetek za zwłokę zdecydowanie nie cieszą się takim zainteresowaniem.

- W 2007 roku podatnicy województwa łódzkiego złożyli 5844 wnioski o przyznanie ulg w spłacie podatków. W 2008 wniosków było 6225 - stwierdza Agnieszka Pawlak z Izby Skarbowej w Łodzi.

W województwie mazowieckim liczba podatników, którym na ich wniosek umorzono zaległość podatkową, wynosiła: w 2007 roku - 362, w 2008 roku - 311. Natomiast liczba podatników, którym odroczono termin płatności to: w 2007 roku - 65, w 2008 roku - 64.

Z informacji Małgorzaty Brzozy z Izby Skarbowej w Szczecinie wynika, że w I półroczu 2008 r. podatnicy (przedsiębiorcy i osoby fizyczne nieprowadzące działalności) złożyli w urzędach skarbowych województwa zachodniopomorskiego łącznie 2358 wniosków o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, z czego 1279 dotyczyło rozłożenia na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej, 240 - odroczenia terminu płatności, a 839 - umorzenia zaległości.

Odpowiedzi urzędów

Urzędy skarbowe częściej wydają pozytywne decyzje w zakresie przyznania rat niż umorzenia należności.

- Spośród trzech rodzajów wniosków (rozłożenie, odroczenie, umorzenie) najczęściej urzędy pozytywnie rozpatrują wnioski o rozłożenie na raty - jest to ok. 60-70 proc. wszystkich wniosków załatwianych merytorycznie. Stosunkowo rzadko pozytywnie są załatwiane wnioski o umorzenie zaległości podatkowej lub odsetek - podkreśla Monika Sala-Szczypińska.

Dodaje, że np. w Urzędzie Skarbowym w Chrzanowie w 2008 roku wydano jedną taką decyzję, w Urzędzie Skarbowym w Nowym Sączu - cztery pozytywne i 14 negatywnych.

Z danych Macieja Cichańskiego z Izby Skarbowej w Bydgoszczy wynika, że w 2008 roku do urzędów skarbowych województwa kujawsko-pomorskiego wpłynęły 1704 wnioski o udzielenie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych złożonych przez przedsiębiorców (z czego 205 zostało załatwionych pozytywnie na łączną kwotę 801 tys. zł).

Radosław Hancewicz z Izby Skarbowej w Białymstoku wskazuje, że jeśli chodzi o odpowiedzi urzędów, to około 38 proc. wniosków przedsiębiorców zostało rozpatrzonych pozytywnie, a około 62 proc. negatywnie.

Trzeba pamiętać - jak podkreśla Marta Szpakowska z Izby Skarbowej w Lublinie - że udzielenie decyzji pozytywnej jest uwarunkowane koniecznością spełnienia przesłanek określonych przepisami wynikającymi z krajowego prawa podatkowego, jak i przepisów unijnych dotyczących udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom.

Wnikliwa analiza ekonomiczno-finansowa dokonywana u przedsiębiorców ubiegających się o ulgę niejednokrotnie wskazuje, że choć podmiot znajduje się w trudnej sytuacji, to jednak zgodnie z przepisami unijnymi wykluczona jest możliwość udzielenia ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych poprzez raty, umorzenie, odroczenie (np. pomoc udzielana na zasadach de minimis - nie przekraczająca 200 tys. euro).

- Niespełnienie tych warunków jest przede wszystkim powodem odmowy udzielenia ulg w spłacie - przypomina nasza rozmówczyni z Izby Skarbowej w Lublinie.

Motywy podatników

Aby ulgę w zapłacie zobowiązań podatkowych otrzymać, trzeba złożyć do naczelnika urzędu skarbowego uzasadniony wniosek. Motywacją składanych wniosków - jak wskazuje Iwona Sługocka z Izby Skarbowej we Wrocławiu - musi być ważny interes podatnika lub interes publiczny. Można tu wymienić m.in. trudną sytuację finansową lub życiową.

- Zdarzało się, że podatnicy motywowali swe wnioski nieznajomością konkretnych przepisów, z których wynikały zobowiązania podatkowe - zwraca uwagę Andrzej Pieczko z Izby Skarbowej w Zielonej Górze.

Marta Szpakowska stwierdza, że podatnicy najczęściej motywowali swoje wnioski trudną sytuacją finansową, brakiem lub opóźnieniem spłat należności przez wierzycieli, dekoniunkturą na rynku, chorobą własną lub członków rodziny.

- W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą powodami, dla których zwracają się oni najczęściej o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań, są uzależnienia kooperacyjne wobec podmiotów mających trudności finansowe i nieregulujących swoich zobowiązań w terminie - mówi Dorota Spyra-Maslinkow z Izby Skarbowej w Gdańsku.

Podkreśla też, że przedsiębiorcy powołują się na słabą koniunkturę na rynku, a ci, których działalność gospodarcza ma charakter sezonowy, na występujące trudności finansowe w okresie obniżonych obrotów.

- W przypadku wniosków składanych np. przez Ochotnicze Straże Pożarne wnioski motywowane są ważnym interesem społecznym - podsumowuje Agnieszka Pawlak.

OPINIA

KATARZYNA BIEŃKOWSKA

doradca podatkowy w Dewey & LeBoeuf

Pojęcie ulgi podatkowej w potocznym sensie różni się od definicji zawartej w Ordynacji podatkowej. Mówiąc o ulgach podatkowych rozumie się przez to przewidziane w prawie podatkowym zwolnienia, odliczenia, obniżki, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub podatku.

Istnieje prawdopodobieństwo, że podatnicy częściej niż dotychczas będą zwracać się do organów o ulgi w zakresie spłaty zobowiązań podatkowych, czyli o odroczenie terminu płatności podatku (zaległości podatkowej, odsetek) lub rozłożenie zapłaty na raty.

Wniosek podatnika o przyznanie tej swoistej ulgi musi być umotywowany i wskazywać, że zastosowanie ulgi jest uzasadnione ważnym interesem podatnika. To pojęcie nie jest zdefiniowane i istnienie tej przesłanki jest każdorazowo oceniane przez organ podatkowy. Przy czym jeśli nawet istnieje sytuacja wskazująca na ważny interes podatnika uzasadniający pozytywne rozpatrzenie wniosku, to organ może, ale nie musi podjąć pozytywnej decyzji.

W świetle orzecznictwa sądowego należy wskazać, że ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Będzie to utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku. Interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspakajać swoich potrzeb materialnych. Przesłanki umorzenia (a więc ważny interes podatnika i interes publiczny) należy oceniać nie tylko w kontekście osobistej sytuacji majątkowej podatnika, lecz także z uwzględnieniem związku zachodzącego pomiędzy obniżeniem zdolności płatniczej a zajściem wypadków powodujących i uzasadniających niemożność zapłaty. Wymaga się zawsze ustalenia rzeczywistej sytuacji majątkowej podatnika, skutków ekonomicznych, jakie wystąpią w wyniku realizacji zobowiązania dla niego i jego rodziny. Jednak organ podatkowy musi mieć na uwadze i to, że względy społeczne wymagają również, żeby zobowiązanie podatkowe było realizowane, a podatnik pochopnie nie był z nich zwalniany.

Organ podatkowy jest związany treścią wniosku w tym sensie, że nie może zastosować innej ulgi niż ta, o którą prosi podatnik.

Przyznając ulgę, organ może natomiast nie uwzględnić wniosku w całości i np. skrócić termin odroczenia wskazany we wniosku czy też umorzyć zaległość w kwocie niższej niż wnioskowana. Należy się też spodziewać, że pomimo - prawdopodobnie - większej liczby wniosków organy będą korzystać z przyznanych im uprawnień w sposób zbliżony do dotychczasowego, czyli ostrożnie i bardzo oszczędnie.

AGNIESZKA TAŁASIEWICZ

partner w Ernst & Young

Podatnikom w trudnej sytuacji przysługuje możliwość skorzystania z ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (np. rozłożenie na raty zapłaty podatku czy odroczenie terminu płatności). Środki te mogą być pomocne dla przedsiębiorców szczególnie w tak trudnych czasach jak obecne. Komisja Europejska, reagując na kryzys, wskazała ulgi w spłacie zobowiązań publicznoprawnych jako jedno z rekomendowanych działań, które mogą być podejmowane przez państwa członkowskie poza systemem pomocy publicznej - co ma miejsce wtedy, gdy tego rodzaju środki dostępne są dla wszystkich przedsiębiorstw (komunikat Komisji, 2009/C 16/01).

Według polskich regulacji otrzymanie ulgi w spłacie podatków zależy od spełnienia warunków określonych w Ordynacji podatkowej (istnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego) oraz od uznania organu wydającego taką decyzję. Oznacza to, że w sytuacji, kiedy wielu inwestorów spełnia wskazane wymogi, kluczowym elementem będzie decyzja naczelnika urzędu skarbowego. Zależnie od nastawienia organów państwa będą one występować w roli regulatora na rynku interweniującego w sytuacji kryzysowej i dawać przedsiębiorcom oczekiwane wsparcie albo będą realizować swoje krótkoterminowe cele i robić wszystko, by nie zmniejszyć wpływów budżetowych. Z punktu widzenia przedsiębiorców pożądana jest dziś pierwsza - zgodna ze wskazówkami unijnymi - sytuacja.