Nadchodzi czas prezentacji rocznych sprawozdań finansowych. Jak należy czytać sprawozdanie finansowe, aby móc dokonać rzetelnej oceny sytuacji finansowej jednostki i wyłapać sygnały piętrzących się problemów finansowych?
dr ANDRÉ HELIN, prezes firmy konsultingowej BDO Numerica, biegły rewident
Zazwyczaj materiałem wyjściowym jest raport roczny zawierający: sprawozdanie zarządu z działalności spółki; opis zastosowanej polityki rachunkowości; rachunek zysków i strat wykazujący zysk lub stratę za rok obrotowy; bilans prezentujący składniki majątkowe, zakres i charakter zobowiązań; rachunek przepływów pieniężnych wyjaśniających rozbieżności między rentownością a zdolnością generowania środków pieniężnych (płynnością); noty uzupełniające, zwłaszcza informacje dotyczące zobowiązań pozabilansowych oraz charakterystykę i zakres ryzyka finansowego, jakiemu poddana jest działalność jednostki.
Jest wiele technik czytania i analizy sprawozdań finansowych. Należy zacząć od zrozumienia działalności jednostki. Na czym polega tworzenie wartości dodanej (za co jednostka osiąga zyski) i jakie są jej ograniczenia. Kolejnym krokiem jest ocena zastosowanych zasad rachunkowości, tzn. kiedy i w jaki sposób jednostka dokonuje pomiaru przychodów i kosztów oraz jakie stosuje zasady wyceny bilansowej. Te ostatnie są zwłaszcza istotne w przypadku prognozowania przyszłych korzyści lub zagrożeń. Przepisy zobowiązują jednostki sprawozdawcze do wskazania w sprawozdaniach finansowych istotnych szacunków i niepewności w tym zakresie, informacje te są zazwyczaj zawarte na wstępie sprawozdania finansowego lub notach uzupełniających. Dopiero rozumiejąc, na czym polega biznes jednostki i jakie są zasady rachunkowości, możemy dokonać oceny osiągniętych wyników. Tu istotna jest analiza porównawcza osiągniętych wyników polegająca na porównywaniu wielkości bezwzględnych, jak ich proporcji i relacji w stosunku do innych pozycji bilansowych.
I tak osiągnięty przez jednostkę poziom zysku jest interesujący zarówno w ujęciu absolutnym, jak i w relacji do poniesionych nakładów. Osiągnięty zysk wartości 10 mln zł ma inny wydźwięk przy nakładzie 40 mln zł niż 400 mln zł. Z innych istotnych powiązań bilansowych, wspierających analizę sprawozdania finansowego można m.in. wymienić: zysk w stosunku do przychodów (rentowność sprzedaży); zysk w stosunku do kapitału własnego (zwrot kapitału własnego); kapitał własny w stosunku do sumy bilansowej (udział własny w finansowaniu, solidność); wielkość należności w stosunku do sprzedaży (ryzyko utraty płynności); wielkość zobowiązań w stosunku do kapitału obrotowego i poziom kosztów finansowych w stosunku do zobowiązań.
Prezentowane wskaźniki uwypuklają to, co najważniejsze: rentowność, płynność i solidność (odporność) na zmieniające się uwarunkowania rynkowe.