Rady nadzorcze też odpowiedzą za finanse firm

Kierownik jednostki i organ nadzorczy odpowiedzą za sprawozdanie za 2008 rok. Trzeba będzie w nim ujawnić transakcje zawarte na nierynkowych warunkach. Za zatajenie tych informacji grozi organom grzywna lub kara pozbawienia wolności.

ANALIZA

Rady nadzorcze i zarządy będą odpowiadały za kwestie podatkowe firm. Związane jest to ze zmianami w ustawie o rachunkowości wynikającymi z konieczności dostosowania przepisów do prawa unijnego, które mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych za 2008 rok. W przypadku organów nadzorczych została wprowadzona odpowiedzialność za sprawozdania na równi z kierownikiem jednostki (np. zarządem). Ponadto w raportach za 2008 rok spółki mają obowiązek ujawniania informacji o transakcjach zawartych przez przedsiębiorcę z podmiotami powiązanymi na zasadach innych niż rynkowe.

Możliwe nowe kary

Małgorzata Sobońska, adwokat, partner w firmie doradczej MDDP, twierdzi, że wszystkie osoby wchodzące w skład zarządów i organów nadzorczych stają się potencjalnie narażone na odpowiedzialność karną z art. 77 pkt 2 ustawy o rachunkowości, jeśli zdarzy się im (umyślnie) nie podać lub podać niekompletne dane o transakcjach zawartych z podmiotami powiązanymi na nierynkowych warunkach.

- Za tego rodzaju przestępstwo może być orzeczona kara grzywny lub kara pozbawienia wolności do lat dwóch lub obie te kary łącznie - podkreśla nasza rozmówczyni.

Dodaje, że zagrożenie tak dotkliwą sankcją karną z pewnością skłoni zarządy spółek oraz funkcjonujące w nich organy nadzorcze do ostrożniejszej oceny transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Pewna forma tej ostrożności już była realizowana w związku z istnieniem art. 9a ustawy o CIT. Przepis ten w odniesieniu do każdej transakcji zawieranej z podmiotami powiązanymi zobowiązuje podatnika do sporządzenia określonej dokumentacji mającej na celu de facto wykazanie rynkowości przyjętych cen.

Małgorzata Sobońska podkreśla, że obecnie odpowiedzialność karna skarbowa częściej dotyka głównego księgowego lub dyrektora finansowego niż zarządy czy rady nadzorcze.

Wymogi biegłego rewidenta

Z kolei Aneta Błażejewska-Gaczyńska, dyrektor w Zespole Cen Transferowych Ernst & Young, zwraca uwagę, że nowe przepisy są istotne z perspektywy relacji audytora i spółki, która musi przekonać go do jego rzetelności. Ocena ryzyka podatkowego wynikającego ze stosowania nierynkowych cen była już przedmiotem zainteresowania audytorów.

- Wprowadzenie konieczności ujawniana transakcji nierynkowych daje dodatkowe podstawy do dyskusji między nimi i zarządami spółek w tym zakresie - twierdzi nasza rozmówczyni.

Audytorzy mogą żądać dowodów na rzetelność prezentowanego w sprawozdaniu wyniku finansowego.

Według Anety Błażejewskiej-Gaczyńskiej pomóc może solidna dokumentacja podatkowa. Należy ją stworzyć nie tylko w zakresie wymaganym przez art. 9a ustawy o CIT, lecz głównie uzasadniającym rynkowy charakter cen transferowych. Będzie to dla spółki podstawą do rozwiązania nie tylko problemów podatkowych, lecz także wspomnianych wymogów i wynikających z nich ryzyk.

Systemy weryfikacyjne

Niektóre spółki audytorskie uważają, że konieczne jest stworzenie systemów weryfikacji takich transakcji. Jest jednak praktycznie niemożliwe, aby zadziałały one dla sprawozdań finansowych za 2008 rok. Przepisy w tym zakresie weszły w życie w maju 2008 r. Natomiast budowa takich systemów może być utrudniona ze względu na zakres osób powiązanych wymienionych w przepisach.

Jak wyjaśnia Roman Serdyński, prezes zarządu Europejskiego Centrum Audytu, należy zidentyfikować m.in. osoby powiązane w przypadku członków organów zarządzających, nadzorczych. Dotyczy to małżonków, krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia.

Problem pojawi się też na etapie biegłego, który nie będzie w stanie zweryfikować, czy ta lista została wyczerpana.

Według Romana Seredyńskiego w praktyce biegły rewident będzie najprawdopodobniej zabezpieczał swoją odpowiedzialność przez odpowiedni zapis w oświadczeniu zarządu podpisywanym w związku z badaniem sprawozdania finansowego. Listą stron powiązanych wraz z wykazem ujawnianych transakcji najbardziej zainteresowane będą organy skarbowe.