Podatnik, który będzie chciał odliczyć odsetki od kredytu konsolidacyjnego, będzie musiał ustalić, jaka część tych odsetek dotyczy konsolidowanego kredytu mieszkaniowego, a jaka innych zobowiązań.
ANALIZA
Zamiana zaciągniętego w latach 2002-2006 kredytu mieszkaniowego na inny, tańszy kredyt, nie spowoduje już utraty prawa do odliczania odsetek. Co więcej, w zeznaniach za 2008 i 2009 rok będzie można odliczyć także te odsetki, które zapłaciliśmy w związku z zaciągnięciem kredytów refinansowych i konsolidacyjnych na spłatę kredytów mieszkaniowych w latach 2002-2008. To efekt uchwalonych już zmian do przepisów dotyczących ulgi odsetkowej. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2009 roku.

Zlikwidowana ulga

Jeszcze w tym roku sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Ulga odsetkowa pozwala odliczyć odsetki płacone od kredytów zaciągniętych na ściśle określone cele mieszkaniowe. Sama ulga została zlikwidowana z końcem 2006 roku. Jednak każdy, kto taki kredyt zaciągnął do 31 grudnia 2006 roku, może kontynuować odliczanie przez okres, na jaki zawarł umowę, nie dłużej jednak niż do 2027 roku.
Kłopot polegał dotychczas na tym, że zamiana takiego wziętego do końca 2006 roku kredytu na tańszy w ramach refinansowania lub konsolidacji zadłużenia z kilku tytułów (np. kredytów na mieszkanie i kredytu na samochód) powodowała utratę prawa do ulgi odsetkowej. Przedstawiciele fiskusa twierdzili bowiem, że nowy kredyt nie jest już kredytem mieszkaniowym (kredytem zaciągniętym na cele mieszkaniowe), ale kredytem na spłatę innego kredytu. Kto zatem zamieniał kredyt na tańszy, automatycznie tracił prawo do ulgi. Z tym poglądem nie do końca zgadzały się jednak sądy administracyjne. W efekcie ostatnią nowelizacją ustawy o PIT prawo do odliczania takich kredytów zostało przywrócone.
Najważniejsza korzyść z nowych przepisów polega na tym, że można także odliczyć odsetki od kredytów zaciągniętych na spłatę kredytu mieszkaniowego, w czasie gdy fiskus prawa do takiego odliczenia odmawiał, a zatem wszystkich kredytów zaciągniętych w latach 2002-2006.
Niestety, w efekcie tych zmian sposób wyliczenia odsetek do odliczenia zrobił się tak skomplikowany, że samodzielnie mało kto będzie sobie w stanie z tym poradzić.

Refinansowanie do odliczenia

Najprostsza sytuacja jest w przypadku kredytów refinansowych. W dużym uproszczeniu to taki kredyt, który został zaciągnięty wyłącznie na spłatę takiego samego kredytu. W przypadku kredytów mieszkaniowych jego celem jest najczęściej albo zmniejszenie wysokości płaconych rat, albo oprocentowania. Niestety, nie zawsze idzie to ze sobą w parze.
Z takimi kredytami wielkiego kłopotu nie ma. Skoro zaciągnięty kredyt jest w całości przeznaczony na spłatę wcześniej branego kredytu mieszkaniowego, wszystkie spłacane od niego odsetki mogą być brane pod uwagę przy wyliczaniu kwoty ulgi (nie dotyczy to tylko tej części kredytu, z której jest finansowany lub refinansowany zakup gruntu lub udziału w gruncie nabytego wraz z mieszkaniem czy domem).

Kłopotliwa konsolidacja

Nowe przepisy umożliwiają odliczenie nie tylko takiego kredytu, który zaciągnęliśmy na spłatę wziętego pierwotnie kredytu mieszkaniowego, lecz także każdego kolejnego kredytu zaciągniętego na spłatę takiego zadłużenia. Można zatem odliczać także odsetki od branych później kredytów konsolidacyjnych, z jednym jednak istotnym zastrzeżeniem. Odliczenie nie może dotyczyć tej części odsetek od kredytu konsolidacyjnego (lub kolejnego kredytu refinansowego), która nie dotyczy finansowania celów mieszkaniowych.
Nowe przepisy wyraźnie przewidują, że w przypadku gdy kredyt (pożyczka) stanowi część kredytu (pożyczki) przeznaczonego na spłatę również innych niż wymienione w tym przepisie zobowiązań kredytowych (pożyczkowych), odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu (pożyczki), która proporcjonalnie przypada na spłatę kredytu (pożyczki) zaciągniętego czy to na cele mieszkaniowe, czy też na spłatę takiego kredytu. Inaczej mówiąc, w sytuacji gdy w ramach kredytu konsolidacyjnego połowa środków trafia na spłatę wcześniejszego zadłużenia z tytułu zakupu mieszkania, a druga połowa to spłata innych długów, jako podstawę do wyliczenia kwoty ulgi odsetkowej będziemy brali tylko połowę spłacanych odsetek.



Uwaga na grunt

Bez względu na to, jaki kredyt związany z finansowaniem lub refinansowaniem zakupu mieszkania będziemy spłacali, musimy też pamiętać, że nie wolno nam odliczyć tej części odsetek, która przypada na kupowany razem z mieszkaniem czy domem grunt lub udział w gruncie. Zawsze zatem konieczne jest ustalenie, jaka część kredytu przypada na zakup mieszkania (domu), a jaka na zakup gruntu. Chodzi przy tym o ustalenie wskaźnika procentowego udziału wartości gruntu (lub udziału w gruncie) w wartości całej kupowanej nieruchomości. Jest to dość proste. Jeśli kupiliśmy mieszkanie razem z udziałem w gruncie za 400 tys. zł, z czego za udział w gruncie zapłaciliśmy 50 tys. zł, to udział wartości tak rozumianego gruntu w całej wartości nieruchomości wyniesie 12,5 proc. Wniosek z tego jest taki, że z wszystkich płaconych odsetek można będzie odliczyć tylko 87,5 proc. A zatem gdyby odsetki wyniosły 1000 zł miesięcznie, do odliczenia liczylibyśmy tylko 875 zł.
Co ważne, taką zasadę należy stosować nie tylko przy pierwotnym kredycie mieszkaniowym, lecz także przy zaciąganych później na jego spłatę kolejnych kredytach.
A to dopiero początek kłopotów. Gdy zaciągnięty kredyt ma charakter kredytu walutowego, dochodzi dodatkowa komplikacja. Odsetki trzeba przeliczyć przed przeliczeniem na złote. Tego bank za nas nie zrobi. Konieczne będzie zatem dokonanie dodatkowych obliczeń. Podobnie jak w przypadku kredytów konsolidacyjnych bank nie wyliczy nam, ile odsetek przypada na którą część konsolidowanych w ramach nowego kredytu wcześniejszych długów.
Osoby, którym wcześniej odmówiono prawa do odliczenia odsetek od takich kredytów, będą mogły zrobić to teraz.

Odliczenie starych odsetek

Podatnik, który inwestycję mieszkaniową zakończył w roku 2008, odsetki od kredytu (pożyczki) może odliczyć po raz pierwszy w zeznaniu składanym za ten rok podatkowy, a odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji (jeżeli nie zostaną odliczone od dochodu za 2008 rok) może odliczyć również w następnym roku podatkowym. W tym przypadku odliczeniu podlega wyłącznie różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik dokonał pierwszego odliczenia.
Podatnik, który w latach 2002-2007 zaciągnął kredyt (pożyczkę) na spłatę kredytu (pożyczki) mieszkaniowego oraz każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę takich zobowiązań, wydatki poniesione na spłatę odsetek od tych kredytów (pożyczek) może odliczyć od dochodu uzyskanego w roku 2008 lub 2009 z uwzględnieniem pozostałych zasad dotyczących ulgi odsetkowej, w tym limitów ulgi.

Wygaśnięcie ulgi

Przepisy przewidują, że z odliczenia podatnik może korzystać do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt mieszkaniowy, która została zawarta przed 1 stycznia 2007 r. Zaciągnięcie nowych kredytów (konsolidacyjnych lub refinansowych) terminu tego już nie wydłuża, nawet jeśli zaciągnięto je na dłuższy czas, niż miało to miejsce w przypadku pierwotnego kredytu mieszkaniowego. Obowiązuje też druga zasada. Bez względu na to, na jak długi okres zawarto umowę, z odliczenia podatnik może korzystać nie dłużej niż do 31 grudnia 2027 r. Z tym dniem prawo do ulgi odsetkowej definitywnie wygasa.
LIMIT ULGI ODSETKOWEJ
Limit ulgi odsetkowej 2002-2009
2002 r. - 189 000 zł
2003 r. - 189 000 zł
2004 r. - 189 000 zł
2005 r. - 189 000 zł
2006 r. - 189 000 zł
2007 r. - 189 000 zł
2008 r. - 212 870 zł
2009 r. - 243 460 zł
Jak uwzględnić limit odliczenia
Zaciągnięty przez podatnika kredyt (bez gruntu): 300 000 zł
Limit odliczenia za 2008 r.: 212 870 zł
Wskaźnik udziału limitu w kredycie: 70,96 proc.
Odsetki zapłacone od kredytu: 15 000 zł
Odsetki do odliczenia: 10 644 zł
Objaśnienie:
Odliczenie obejmuje wyłącznie odsetki od tej części kredytu (pożyczki), która nie przekracza kwoty stanowiącej iloczyn 70 mkw. powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonego dla celów obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał roku poprzedzającego rok podatkowy, określonej na rok zakończenia inwestycji (art. 9 ust. 4 i 5 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw). Na 2008 rok kwota ta wynosi 212 870 zł, zatem w sytuacji gdy podatnik w latach 2002-2006 zaciągnął kredyt (pożyczkę) w wysokości np. 300 tys. zł i w 2008 roku zakończył inwestycję mieszkaniową, to w zeznaniu podatkowym składanym za ten rok może odliczyć od dochodu faktycznie zapłacone odsetki w części przypadającej na kredyt w kwocie 212 870 zł, czyli w takim procencie, jaki uzyska z podzielenia kwoty limitowanej (212 870 zł) przez całą kwotę kredytu (300 000 zł) x 100.