Interpretacje indywidualne wydane przed wejściem w życie klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania (15 lipca), a które dadzą korzyści podatkowe od 1 stycznia 2017 r., przestaną chronić podatników
Taką zmianę przewiduje ustawa z 29 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 1926), która wejdzie w życie za dwa tygodnie (1 stycznia). Eksperci nie mają wątpliwości, że oznacza to zamknięcie furtki dla optymalizacji podatkowych.
Klauzula a interpretacje
Jak tłumaczy Rafał Śmigórski, biegły rewident i partner w Grant Thornton, wraz z wprowadzeniem od 15 lipca tego roku klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania do ordynacji podatkowej dodano zasadę, zgodnie z którą interpretacja indywidualna nie zapewnia podatnikowi ochrony, jeżeli dotyczy działań, do których zastosowanie ma klauzula (art. 14na).
Zasadą tą – wyjaśnia ekspert – objęto pierwotnie wyłącznie interpretacje, o które podatnicy wystąpili po zmianie przepisów (od 15 lipca 2016 r.). Tym samym został zachowany ochronny charakter interpretacji wydanych przed wprowadzeniem klauzuli (de facto interpretacji, o których wydanie wnioski złożono przed zmianą przepisów).
– W praktyce oznaczało to zachowanie ochrony tych podatników, którzy przeprowadzili w przeszłości działania optymalizacyjne i uzyskali stosowne interpretacje potwierdzające ich (korzystne) skutki podatkowe – mówi Rafał Śmigórski.
– Innymi słowy – dodaje Tomasz Krzywański, prawnik w zespole Private Client GWW – klauzula nie obejmowała podatników, którzy uzyskali indywidualną interpretację podatkową przed 15 lipca, niezależnie od tego, kiedy powstała korzyść – przed czy po tej dacie.
– Ostatnią zmianą przepisów ustawodawca postanowił zamknąć również i tę furtkę. Jeżeli więc korzyść podatkowa powstanie u podatnika po 1 stycznia 2017 r., to mogą mieć w jego przypadku zastosowanie przepisy klauzuli, niezależnie od tego, kiedy uzyskał on interpretację podatkową – stwierdza Tomasz Krzywański. A Rafał Śmigórski dodaje, że zmiana ta uniemożliwi podatnikom uzyskiwanie korzyści podatkowych wynikających z działań podjętych przed 15 lipca 2016 r. Prawnik z GWW zwraca jednak uwagę, że korzyść podatkową należy rozumieć szeroko. Przykładowo będzie nią: niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie jego powstania, obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej oraz powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.
Co więcej, nie zmienia się próg istotności, czyli wysokość osiągniętej w ciągu roku korzyści podatkowej, do której może mieć zastosowanie klauzula. W dalszym ciągu będzie to 100 tys. zł oszczędności podatkowej.
Oznacza to, że zagrożeni nową regulacją, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2017 r., będą podatnicy, którzy uzyskali korzystną dla siebie interpretację indywidualną przed 15 lipca 2016 r., a korzyść podatkowa wynikająca z tej interpretacji od 1 stycznia 2017 r. przekroczy 100 tys. zł.
– Jest też dobra wiadomość – przyznaje Piotr Liss, doradca podatkowy i partner w RSM Poland. Możliwa jest jednoznaczna interpretacja nowego przepisu, że wszelkie korzyści osiągnięte między 15 lipca a 31 grudnia 2016, nawet jeśli miały charakter agresywnej optymalizacji podatkowej, były dozwolone – stwierdza. Skoro bowiem przepis uchyla moc ochronną interpretacji, począwszy od 1 stycznia, to przedtem taka moc była i podatnicy mogą się na nią powoływać. – Tym samym duża rzesza podatników może wykorzystać jeszcze ostatni moment na przeprowadzenie operacji, nie narażając się na ewentualne ryzyko – kończy Piotr Liss.
Jakich przypadków dotyczy zmiana
Nowelizacja ordynacji wyłączająca ochronę wynikającą z zastosowania się podatnika do interpretacji indywidualnej będzie miała zastosowanie do różnych optymalizacji.
– Przykładowo – komentuje Rafał Śmigórski – dotyczy to sytuacji, gdy w ramach grupy kapitałowej dokonano transakcji, w wyniku których zostały wykreowane znaki towarowe podlegające amortyzacji podatkowej. Jeżeli organy uznają, że transakcje prowadzące do rozpoznania wartości rynkowej znaków towarowych podlegają klauzuli, to mogą zakwestionować wysokość odpisów amortyzacyjnych dokonanych po 1 stycznia 2017 r. niezależnie od tego, czy wcześniej podatnik otrzymał indywidualną interpretację potwierdzającą możliwość takiej interpretacji – stwierdza ekspert. – Innym przykładem – dodaje – są transakcje, które spowodowały podwyższenie wartości składników majątku, np. udziałów w spółce zależnej. Jeżeli do sprzedaży takich udziałów dojdzie po 1 stycznia 2017 r., a wcześniejsze transakcje mające wpływ na ustalenie wartości podatkowej udziałów zostałyby uznane za podlegające klauzuli, to organy będą mogły zakwestionować koszt udziałów, mimo że sposób jego ustalenia został wcześniej potwierdzony przez ministra finansów w wydanej interpretacji indywidualnej.
Piotr Liss wskazuj, że nowa zasada z ordynacji może mieć też zastosowanie do optymalizacji wypłaty wynagrodzeń dla członków zarządu poprzez program oparty na pochodnych instrumentach finansowych.
Czy prawo zadziała wstecz
Eksperci nie są zgodni co do tego, czy nowe przepisy nie są działaniem prawa wstecz.
Piotr Liss uważa, że przepisy dotyczące uchylenia z 1 stycznia 2017 r. mocy ochronnej interpretacji wydanych przed 15 lipca 2016 r., w wyniku których osiągnięto korzyści podatkowe, począwszy od roku 2017, zostały wprowadzone z naruszeniem procedury oraz mają charakter działania prawa wstecz. – Oczywiście trudno przypuszczać, by Trybunał Konstytucyjny w obecnym jego składzie stwierdził niekonstytucyjność przepisów. Należy jednak pamiętać, że każdy sąd może samodzielnie pomijać przepisy, które w jego opinii są niekonstytucyjne. Podobne rozstrzygnięcia zapadały już wcześniej. Wszystko pozostanie zatem w rękach sędziów – uważa ekspert.
Z taką oceną nie zgadza się jednak Rafał Śmigórski. Jego zdaniem zarówno sama klauzula przeciw unikaniu opodatkowania, jak i nowe przepisy dotyczące indywidualnych interpretacji formalnie nie działają wstecz. – Nie dotyczą one bowiem skutków podatkowych, które wystąpiły przed ich wejściem w życie – tłumaczy ekspert. Podkreśla jednak, że znacząco zmieniają sytuację podatników, którzy podjęli określone decyzje w innym stanie prawnym (przed 15 lipca), uzyskując zapewnienie prawidłowości swojej oceny oczekiwanych skutków podatkowych i zakładając, że przedmiotowe skutki pozostaną aktualne w dłuższej perspektywie.
Zmiana przepisów może być zatem postrzegana z perspektywy utraty praw nabytych (ochrony) w związku z otrzymaniem w przeszłości indywidualnych interpretacji. Z drugiej jednak strony należy mieć na uwadze, iż otrzymane interpretacje zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być zmienione przez Ministra Finansów.
WAŻNE
Nowy przepis można interpretować, że wszelkie korzyści osiągnięte między 15 lipca a 31 grudnia 2016 r., nawet jeśli miały charakter agresywnej optymalizacji podatkowej, były dozwolone.
