AGNIESZKA MORSKA - Instytucja wznowienia postępowania pozwala na ponowne rozpatrzenie sprawy, w której uprzednio zapadło ostateczne rozstrzygnięcie.
Kiedy można wystąpić o wznowienie postępowania podatkowego?
Z żądaniem wznowienia postępowania można wystąpić m.in., jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję.
Kiedy można mówić o nowych dowodach lub okolicznościach?
Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych nowymi faktami lub dowodami będą te z nich, które nie zostały uwzględnione przez organ podatkowy jako element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 9 kwietnia 2001 r., sygn. akt V SA 1831/00). A zatem za nowe mogą być uznane tylko te okoliczności lub dowody, o których organ nie wiedział w momencie rozstrzygania.
Podajmy jakieś przykłady.
Nowym dowodem lub nową okolicznością mogą być wyłącznie elementy stanu faktycznego, w tym m.in. zdarzenia mające wpływ na stan faktyczny (np. zawarcie umowy), źródła informacji o stanie faktycznym (np. akt notarialny potwierdzający dokonanie czynności prawnej). Za nowy dowód lub nową okoliczność nie może być natomiast uznana zmiana kwalifikacji prawnej lub zmiana przepisów prawa. Dlatego też nie można żądać wznowienia postępowania ze względu np. na odmienną (nową) wykładnię przepisów prawa, nawet jeżeli jej zastosowanie prowadziłoby do wydania innego rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 16 maja 1997 r., sygn. akt III SA 1549/95).
Trzeba pamiętać, że przy ocenie, czy dany dowód ma przymiot „nowego”, bez znaczenia pozostają przyczyny, dla których dowód lub okoliczność nie zostały przedstawione organowi.
To prawda. Nowe dowody to takie, które wprawdzie istniały w dacie orzekania w postępowaniu zwykłym, ale organ orzekający dowodami tymi nie dysponował – obojętnie, z jakich przyczyn (wyrok NSA z 9 kwietnia 2001 r., sygn. akt V SA 1831/00). Wznowienie postępowania nie jest zatem ograniczone jedynie do sytuacji, gdy dowody lub okoliczności nie były znane z przyczyn leżących po stronie organu (np. ze względu na zaniedbanie). Co więcej, wznowienia postępowania nie wyklucza zawinione przez stronę nieprzedstawienie organowi okoliczności lub dowodu – jeżeli nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie były przedmiotem oceny organu odwoławczego, gdyż nie były temu organowi znane – nawet jeśli opóźnienie w ich dostarczeniu wyniknęło z winy skarżącego, organ ma obowiązek wznowienia postępowania (wyrok NSA z 14 października 2003 r., sygn. akt III SA 470/03).
A co w sytuacji, gdy podatnik zatai dowód przed fiskusem?
Wydaje się, że wznowienie postępowania powinno być dopuszczalne również w przypadku celowego działania strony, np. ukrycia dowodu przed organem.
Dowód lub okoliczność mogą stanowić podstawę do wznowienia postępowania wyłącznie w przypadku, gdy są istotne. Co przez to rozumieć?
Ordynacja podatkowa nie wskazuje, w jaki sposób należy oceniać istotność dowodu lub okoliczności. Wydaje się, że istotne znaczenie dla sprawy powinny mieć takie dowody i takie okoliczności, których uwzględnienie może prowadzić do rozstrzygnięcia odmiennego niż wcześniej podjęte. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że przez nową istotną dla sprawy należy rozumieć taką okoliczność, która mogła mieć wpływ na inne rozstrzygnięcie sprawy, co oznacza, że w sprawie zapadłaby decyzja co do swej istoty odmienna od rozstrzygnięcia dotychczasowego (wyrok NSA z 8 czerwca 2000 r., sygn. akt V SA 1885/99).
Nowe dowody lub okoliczności muszą istnieć w dniu wydania decyzji. A co z tymi, które pojawią się później?
Postępowanie może być wznowione wyłącznie na podstawie dowodów lub okoliczności, które istniały na dzień podejmowania rozstrzygnięcia w sprawie. Wszelkie dowody lub okoliczności, które powstaną po wydaniu decyzji – nawet gdyby miały istotny wpływ na rozstrzygnięcie – nie mogą być podstawą do wznowienia postępowania.