Od 1 stycznia 2023 r. VAT na gaz, paliwo, ciepło i prąd wróci do stawki 23%. Żywność nadal będzie objęta stawką 0%.
Obniżenie podatku od towarów i usług (VAT) na podstawowe dobra to jedno z działań zawartych w tarczy antyinflacyjnej. Tarcza była już kilkukrotnie przedłużana, ostatecznie jednak przestanie obowiązywać z początkiem 2023 r. Są od tego wyjątki: utrzymane zostanie zwolnienie z podatku od sprzedaży detalicznej paliw oraz zerowa stawka VAT na artykuły spożywcze. Rząd podkreśla, że chociaż dotychczasowe rozwiązania chroniące przed podwyżką cen przestaną obowiązywać, to wejdą w życie nowe, niestosowane w 2022 r.
Wraca wyższy VAT na energię i paliwa
Do starego poziomu sprzed 1 lutego 2022 r. wrócą stawki VAT dotyczące paliw i energii. Oznacza to wzrost stawek VAT:
- na gaz ziemny – z 0% do 23%;
- na energię elektryczną – z 5% do 23%;
- na ciepło systemowe – z 5% do 23%;
- na paliwa silnikowe – z 8% do 23%.
Ponadto przestaną obowiązywać obniżone stawki akcyzy na paliwa silnikowe, olej opałowy i energię elektryczną oraz zwolnienie z akcyzy prądu dla gospodarstw domowych.
Przedłużone do końca czerwca 2023 r. ma być natomiast zwolnienie paliw silnikowych z podatku od sprzedaży detalicznej (podatku handlowego). Przewiduje to art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw.
Nie oznacza to jednak, że ceny wzrosną do poziomu, który wynikałby z uwarunkowań wolnorynkowych. W przypadku energii w 2023 r. będą obowiązywać inne mechanizmy osłonowe, które nie były dotąd stosowane. Chodzi m.in. o maksymalne ceny energii elektrycznej i gazu, dodatek elektryczny, dodatek gazowy, zamrożenie cen itp. Przykładowo, dla przeciętnego gospodarstwa domowego cena netto prądu nie wzrośnie, bo zadziała mrożenie cen, trzeba będzie natomiast doliczyć do niej akcyzę oraz wyższy podatek VAT.
Rządzący przekonują, że gdyby utrzymać w mocy dotychczasowe rozwiązania i nie wprowadzać nowych, podwyżki cen byłyby wyższe. - Jeśli mówimy o wydatkach np. na prąd, to posłużę się przykładem - rodzina 2+2 zapłaciłaby bez zamrożenia cen 3600 zł, a po zamrożeniu 1800 zł. Nie ma możliwości takiej obniżki stawki VAT, żeby dawała podobny efekt – mówił niedawno w wywiadzie dla DGP wiceminister finansów Artur Soboń. Czytaj: Soboń: Będziemy proponować tylko takie rozwiązania, które będą możliwe do realizacji [WYWIAD].
Zwrot VAT na gaz, czyli „dodatek gazowy”
Zgodnie z ustawą o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu, w 2023 r. będzie obowiązywała maksymalna cena gazu dla gospodarstw domowych i odbiorców wrażliwych (w tej grupie nie ma przedsiębiorców). Do ceny maksymalnej należy doliczyć VAT i akcyzę (art. 12 ust. 3).
Niektórym gospodarstwom domowym będzie natomiast przysługiwał zwrot podatku VAT zawarty w cenie gazu. W ustawie to świadczenie zostało nazwane „refundacją podatku VAT”, a potocznie – „dodatkiem gazowym”.
Zwrot VAT przysługuje tym gospodarstwom domowym, dla których głównym źródłem ogrzewania jest piec gazowy (dosłownie: urządzenie grzewcze zasilane paliwami gazowymi). Źródło to musi być zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB). Obowiązuje również kryterium dochodowe: w przypadku gospodarstw jednoosobowych średni miesięczny dochód nie może przekraczać 2,1 tys. zł, a w przypadku gospodarstw wieloosobowych – 1,5 tys. zł na osobę.
Wnioski o refundację VAT w formie papierowej bądź elektronicznej będą przyjmować gminy. Do formularza (urzędowy wzór przygotuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska) trzeba będzie dołączyć fakturę dokumentującą zużycie gazu w 2023 r. oraz dowód jej opłacenia. Termin na złożenie wniosku to 30 dni od otrzymania faktury.
Zachowana stawka 0% VAT na żywność
Z początkiem 2023 r. nic nie zmieni się, jeśli chodzi o VAT na żywność.
Co prawda tarcza antyinflacyjna przestaje obowiązywać z końcem 2022 r., ale rozporządzenie ministra finansów z 2 grudnia 2022 r. w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w roku 2023 przedłuża obowiązywanie zerowej stawki dla środków spożywczych wymienionych w poz. 1-18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, a więc podstawowej żywności.
Produkty żywnościowe są sprzedawane bez podatku VAT już od 1 lutego 2022 r., tj. od wejścia w życie tarczy antyinflacyjnej. Wcześniej obowiązywała stawka 5%.
8% VAT na nawozy
Z końcem 2022 r. przestanie obowiązywać stawka 0% VAT na nawozy, środki ochrony roślin i inne środki wspomagające produkcję rolniczą. Wróci ona do poziomu sprzed tarczy antyinflacyjnej, a więc 8%.
Na mocy wspomnianego rozporządzenia ministra finansów z 2 grudnia, identyczna stawką 8% zostały objęte inne produkty o podobnym przeznaczeniu. Chodzi m.in. o nawozowe produkty mikrobiologiczne – to nowa kategoria produktu.
Na co jeszcze stawki VAT są obniżone
Niektóre towary i usługi, co do których VAT został już obniżony rozporządzeniem ministra finansów z 25 marca 2020 r., w 2023 r. nadal będą objęte niższymi stawkami 0% i 8%. Chodzi np. o usługi nabywane za środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej, usługi transportowe, świadczenia na rzecz Unii Europejskiej i jej organów oraz wybranych organizacji międzynarodowych, określone produkty lecznicze, określone urządzenia dla osób niewidomych.
Stawka 0% VAT obowiązuje też dla towarów i usług przekazywanych na cele związane z pomocą ofiarom wojny w Ukrainie, ale tylko w przypadku przekazania tej pomocy nieodpłatnie Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotom leczniczych bądź samorządom. Podatnik zobowiązany jest zawrzeć pisemną umowę z którymś z w/w podmiotów, z której będzie wynikało, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę. Zerowa stawka przy tego typu świadczeniach, zgodnie z ostatnim rozporządzenia MF, obowiązuje do 30 czerwca 2023 r.