Jeżeli w związku z wywłaszczeniem nieruchomości prywatnej trzeba zdemontować ogrodzenie i inne instalacje, to odszkodowanie za nie powinno być ustalone według cen rynkowych, obejmujących także VAT – orzekł NSA.
Sprawa dotyczyła odszkodowania za część nieruchomości wywłaszczoną pod inwestycję drogową. Decyzję wywłaszczeniową wydał wojewoda, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności.
Problem polegał na tym, że część tej działki była zagospodarowana – znajdowało się tam ogrodzenie z cegieł na podmurówce i szeroki płot z drewna, chodnik wykonany z kostki, niedawno położony przez właścicieli, oraz posadzone rośliny i drzewa. Dodatkowo na ogrodzeniu znajdowały się różnego rodzaju instalacje (oświetlenie, monitoring itp.).
Sporządzony przez biegłego rzeczoznawcę operat szacunkowy objął wyceną także te elementy. Właściciele działki (małżeństwo) uważali jednak, że operat został wykonany nierzetelnie, a wartość elementów ogrodzenia i roślinności, które musiały zostać rozebrane i zlikwidowane, została zaniżona. Uważali, że rzeczoznawca niesłusznie nie uwzględnił VAT w cenach likwidowanych elementów ogrodzenia i wyposażenia działki. Twierdzili, że powinni dostać odszkodowanie według cen rynkowych brutto, a nie netto.
Minister rozwoju i inwestycji oddalił odwołanie małżonków. Inaczej natomiast orzekły w tej sprawie sądy obu instancji.
WSA w Warszawie zgodził się z małżonkami, że zakwestionowany przez nich operat szacunkowy był wadliwie sporządzony. Nie ustalono bowiem rzeczywistego stanu elementów ogrodzenia. Wynikało to z tego, że gdy operat był sporządzany, to te budowle były już rozebrane. Co prawda właściciele dysponowali zdjęciami sprzed rozbiórki ogrodzenia, ale nie zostały one włączone do akt sprawy.
W efekcie – jak stwierdził WSA – biegły rzeczoznawca nie tylko nieprawidłowo ustalił wartość ogrodzenia, lecz także pominął część instalacji (już zdemontowanych) przy ustalaniu odszkodowania.
Tego samego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny i oddalił skargę kasacyjną ministra rozwoju.
NSA odniósł się także do podnoszonej przez właścicieli działki kwestii VAT. Orzekł, że jeżeli odszkodowanie ustala się na zasadach kosztowych i odtworzeniowych, to pod uwagę powinna być brana cena rynkowa w odniesieniu do rzeczy utraconych w wyniku wywłaszczenia.
– W cenie rynkowej jest zawarty VAT i organ musi wziąć to pod uwagę – uzasadnił wyrok sędzia Arkadiusz Blewązka.
Wyjaśnił, że zastosowanie cen netto, bez uwzględnienia VAT, byłoby dopuszczalne, gdyby zostało wykazane, że odszkodowanie dotyczy rzeczy nabytych w celu dalszej sprzedaży i obrót ten jest opodatkowany VAT, ewentualnie gdy rzeczy te zostałyby wcześniej nabyte w celu prowadzenia działalności opodatkowanej tym podatkiem.
– W rozpoznawanej sprawie tego nie wykazano. To oznacza, że nie wolno ustalać odszkodowań według cen netto. Wartość rzeczy powinna być określona w cenie brutto, zawierającej VAT – podsumował sędzia Blewązka. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 11 sierpnia 2022 r., sygn. akt I OSK 1996/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
