Miasto nie zgadza się nie tyle z przepisami, ile z ich wykładnią prezentowaną zarówno w interpretacjach podatkowych, jak i wyrokach sądów administracyjnych. Uważa, że jest ona niezgodna z konstytucją.
W zasadzie problem dotyczy jedynie najmu komunalnych lokali użytkowych, bo najem lokali mieszkalnych jest zwolniony z VAT.
Organy podatkowe i sądy uważają, że gmina, wynajmując lokale komunalne, działa jak ich właściciel, a nie organ władzy publicznej. Prowadzi więc w tym zakresie działalność gospodarczą. W konsekwencji najemcy komunalnych lokali użytkowych muszą płacić opłatę śmieciową powiększoną o 23 proc. VAT.
Potwierdzają to np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 sierpnia 2020 r. (sygn. akt I FSK 94/18), z 28 listopada 2018 r. (sygn. akt I FSK 1098/18), 7 czerwca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1769/15).
W tym zakresie zapadły też prawomocne wyroki: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 6 października 2017 r. (sygn. akt Ili SA/Gł 607 /17), także WSA w Krakowie z 20 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Kr 1060/17).
Brak jest orzeczeń, w których zaprezentowany zostałby pogląd przeciwny, co Gliwice same przyznają we wniosku do TK. Uważają jednak, że tylko taka, przeciwna wykładnia byłaby prawidłowa.
Miasto powołało się tu na ustawę z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888 ze zm.). Jego zdaniem z przepisów tych jasno wynika, że o ile w zakresie gospodarki odpadami gmina ma aktywną rolę, to w zakresie pobierania opłaty śmieciowej narzucona została jej pozycja bierna. Rola gminy sprowadza się w zasadzie do przyjęcia (pobrania) kwot (opłat) w wysokości określonej ustawą z 13 września 1996 r. (a dookreśloną uchwalą rady gminy) – wskazało miasto.
Jego argumentem jest też to, że gmina nie dodaje do pobieranej opłaty żadnej marży. Słowem, nie zarabia na jej poborze, i to także w ramach innych transakcji (w tym wypadku – umowy najmu). Gmina pobiera bowiem opłatę za gospodarowanie odpadami, niezależnie od wysokości czynszu najmu.
Gliwice złożyły więc do TK wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją art. 29a ust. 1 i ust. 6 pkt 1 oraz art. 15 ust. 6 ustawy o VAT w związku z art. 2 ust. 1 pkt 4 i ust. 2a oraz art. 6m ust. 1 i art. 6o ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
To już drugi wniosek Gliwic złożony do TK w ostatnim czasie. Wcześniejszy dotyczył pełnej centralizacji VAT w samorządach, o czym pisaliśmy w artykule „Centralizacja VAT w samorządach trafiła do Trybunału” (DGP nr 76/2022).