Najważniejszą korzyścią płynącą z utworzenia grupy VAT jest neutralność obrotów pomiędzy członkami grupy
dr Paweł Selera dyrektor departamentu podatku od towarów i usług w Ministerstwie Finansów
Już blisko 20 państw UE wprowadziło to ułatwienie, a kolejne państwa obok Polski – jak Francja – również czynią krok w tym kierunku. Sama Komisja Europejska określa to rozwiązanie jako win-win tak dla biznesu, jak i administracji.
W Polsce grupy VAT będą dostępne od 1 lipca 2022 r. Sama instytucja w zakresie podmiotowym będzie otwarta możliwie szeroko, tak aby w pierwszym etapie mogły ją tworzyć już podmioty z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Polska wersja grup VAT nie zawiera także ograniczeń sektorowych, które występują w niektórych krajach UE.
Same warunki utworzenia grupy VAT są wskazane w dyrektywie VAT niezwykle oszczędnie; jest to konieczność istnienia powiązań finansowych, organizacyjnych i ekonomicznych. Dodatkowe wytyczne w tym kierunku formułuje unijny Komitet VAT i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE. Polska wersja grup VAT odnosi się do tego dorobku.
Samo „kryterium udziałowe” na poziomie 50 proc. jest przystępne i niższe niż kryterium pozwalające utworzyć podatkową grupę kapitałową (PGK) dla celów CIT (tam wymagane jest 75 proc.).
Liczne zalety
Grupy VAT umożliwiają neutralne rozliczenie transakcji między podmiotami je tworzącymi. To także efektywniejszy cash flow w grupie dzięki możliwości elastycznego zarządzania podatkiem naliczonym. Jest to rozwiązanie szczególnie korzystne dla podmiotów, które przed wejściem do grupy nie miały prawa do odliczenia podatku naliczonego z uwagi na wykonywanie świadczeń wykluczających to prawo (np. zwolnione usługi finansowe czy usługi medyczne).
W ramach grupy obroty nie podlegają VAT, a więc nie są dokumentowane fakturami. W konsekwencji nie ma obowiązku stosowania w tych relacjach mechanizmu podzielonej płatności (split paymentu) czy weryfikacji w wykazie podatników. Podatnikiem jest grupa VAT jako całość, więc składany jest także jeden zbiorczy JPK, zamiast odrębnych JPK dla każdego podmiotu.
Mechanizmy zabezpieczające
Brak VAT dla obrotów wewnątrz grupy jest naturalną konsekwencją skorzystania z opcji, którą daje państwom UE dyrektywa, i nie może być on postrzegany jako forma „agresywnej optymalizacji podatkowej”.
Wprowadzono zarazem wiele mechanizmów zabezpieczających wykorzystywanie grup VAT do ewentualnych nadużyć podatkowych. Wymienić tu można choćby:
- kwestię solidarnej odpowiedzialności (także po ustaniu grupy),
- realność biznesu poprzez kryteria powiązań,
- konieczność ustalania współczynnika (prewspółczynnika) na poziomie członków grupy,
- brak możliwości zmiany członków grupy w czasie jej trwania,
- obowiązek prowadzenia ewidencji obrotów wewnątrzgrupowych.
Takie rozwiązania, oceniane niekiedy przez przedsiębiorców jako nadmiarowe, służą zabezpieczeniu działania tej instytucji, zwłaszcza w pierwszym okresie jej funkcjonowania. Należy pamiętać przecież o negatywnych doświadczeniach związanych z funkcjonowaniem PGK dla celów CIT i późniejszym „doszczelnianiu” tych rozwiązań.
W interesie obu stron
Propozycja grup VAT jest próbą wyważenia racji biznesu, który – co zrozumiałe – chciałby już teraz jak najbardziej otwartej formuły grup VAT (choć i tak już w tej wersji projekt jest szeroko dostępny) i wyważenia racji fiskalnych oraz dbałości o bezpieczeństwo i prawidłowe funkcjonowanie tej instytucji. Pamiętajmy, że po raz pierwszy od wprowadzenia w Polsce w 1993 r. podatku od towarów i usług nie będzie on pobierany od podmiotów, które w dalszym ciągu, mimo powiązań, zachowują odrębność prawną.
Nie można wykluczyć, że przepisy ulegną dalszej modyfikacji także w kierunku ich szerszego otwarcia, pod warunkiem jednak przeglądu funkcjonowania grup VAT w Polsce i pozytywnej oceny pozwalającej na takie działania.
Sama ta instytucja, jako novum w polskim prawie, będzie przedmiotem wyjaśnień ze strony Ministerstwa Finansów, zwłaszcza popartych przykładami obrazującymi spełnienie kryteriów powiązań czy ustalania współczynnika w grupie.