Opłaty pobierane przez samorządy z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości we własność powinny być powiększane o podatek od towarów i usług – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.

Wyrok unijnego trybunału dotyczył obowiązującej od 2019 r. tzw. ustawy przekształceniowej z 20 lipca 2018 r. (Dz.U. poz. 1716). Na jej podstawie dotychczasowi użytkownicy wieczyści gruntów stali się ich właścicielami. W zamian za to muszą płacić samorządom roczne opłaty przez 20 lat bądź jednorazową opłatę (z bonifikatą), jeśli złożą w tym celu odpowiedni wniosek.
Gminy konsekwentnie twierdzą, że takie opłaty nie powinny podlegać VAT, bo zmiany użytkowania wieczystego we własność nie można traktować jako odpłatnej dostawy towaru. Taka dostawa nastąpiła już wcześniej z chwilą ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, a więc nie może dojść do niej ponownie. Uważały też, że pobierając opłaty przekształceniowe działają jako organy władzy publicznej, a więc nie jak przedsiębiorcy.
Dwa kraje nie mogą ubiegać się o tę samą zaległość
Dwa kraje nie mogą ubiegać się o tę samą zaległość

Zobacz również
Fiskus jest innego zdania. Twierdzi, że istotne jest, kiedy doszło do ustanowienia prawa użytkowania wieczystego. Jeśli stało się tak przed 1 maja 2004 r., to opłaty przekształceniowe nie powinny być z VAT, bo na gruncie obowiązujących wtedy przepisów nieopodatkowane było samo ustanowienie prawa użytkowania wieczystego. Co innego, gdy do ustanowienia użytkowania wieczystego doszło po 1 maja 2004 r. Od tej daty opłaty przekształceniowe powinny być powiększane o VAT jako element ceny za dokonaną już dostawę gruntu – twierdzą organy podatkowego.
Pobierając opłaty przekształceniowe, gmina działa jako podatnik VAT, a nie organ władzy
Takie argumenty padły też w sporze, który trafił na wokandę TSUE. Gmina Wrocław, która wystąpiła 5 stycznia 2019 r. o interpretację indywidualną, była zdania, że opłaty przekształceniowe nie powinny być opodatkowane.
Z kolei dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uważał, że należy je potraktować jako część niespłaconej jeszcze kwoty za ustanowienie prawa użytkowania wieczystego gruntu, a gmina, pobierając opłaty, działa jako podatnik VAT, a nie jako organ władzy publicznej.
Wątpliwości w tej kwestii nabrał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu. Dlatego skierował pytanie prejudycjalne do TSUE (postanowienie z 19 czerwca 2019 r., sygn. akt I SA/Wr 295/19). Spytał, czy przekształcenie użytkowania wieczystego we własność można traktować jako typową dostawę towarów (w rozumieniu art. 14 ust. 1 unijnej dyrektywy VAT) bądź jako dostawę w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej (w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a unijnej dyrektywy).
Sąd spytał również, czy gmina, pobierając takie opłaty, działa w charakterze organu władzy publicznej, czy jednak podatnika VAT.
Odpowiadając na te pytania, TSUE orzekł, że przekształcenie użytkowania wieczystego we własność należy traktować jako odpłatną dostawę towarów w zamian za odszkodowanie wypłacane z mocy prawa w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a unijnej dyrektywy. Stwierdził, że opłaty przekształceniowe mogą być traktowane jako odszkodowanie w rozumieniu tego przepisu, bo są powiązane z przeniesieniem własności nieruchomości i są faktycznie wpłacane przez jej właścicieli. Odwołał się też do swojego wyroku z 13 czerwca 2018 r. (sygn. akt C-665/16) potwierdzającego tę wykładnię.
Trybunał wyjaśnił również, że pobierając opłaty przekształceniowe, gmina działa jako podatnik VAT, a nie jako organ władzy publicznej. Nie ustala bowiem wysokość tych opłat, natomiast pobiera z ich tytułu stały dochód.
Działalność samorządu ma więc charakter stricte gospodarczy, a opłaty przekształceniowe powinny być powiększane o odpowiednią stawkę VAT – podsumował trybunał.

orzecznictwo

Wyrok TSUE z 25 lutego 2021 r., sygn. C-604/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia